Η Γέρμα

Είναι ένα χωριό της επαρχίας του Αλύκου, σήμερα του Δήμου Φοινίκης. Εκτείνεται ανατολικά μιας καταπράσινης ράχης σε υψόμετρο 140μ. Τοποθετημένοδεξιά του αυτοκινητόδρομου Γέφυρα Κρανιάς – Κονίσπολη, 9,5 χιλιόμετρα ανατολικά των Αγίων Σαράντα.

Σύμφωνα τον Γρηγόρη Κατσαλίδα, ετυμολογείται από το ρήμα – γέρνω = πλαγιάζω, ξαπλώνομαι (επειδή είναι χτισμένο στην πλαγιά, στο γέρμα του λόφου).

Κατά του ΑπόστoλουΠάνγκου ετυμολογείται από τον καλόγερο Γερόνιμο Μιχάλη(ονομαστός για τη μόρφωση και τις γνώσεις του. Αυτός έχει αγιογραφήσει το μοναστήρι της Παναγιάς στην Κακομαία και της Κάμμενας στο Δέλβινο).

Μια τρίτη εκδοχή από την ελληνική λέξη «γέρμα», που σημαίνει ηλιοβασίλεμα.
Κατοικείται από ελληνικής καταγωγής κατοίκους.

Η ανακάλυψη μερικών αρχαίων αντικειμένων μαρτυρεί ότι ήταν κατοικήσιμο από την αρχαιότητα.
Σύμφωνα με τα έγγραφα της Τουρκικής Αυτοκρατορίας, το 1431 το χωριό είχε 17 οικογένειες και με 1001 ακσέχρόνιους φόρους. Το 1583 εμφαίνεται ως παρατημένος οικισμός. Το 1852 είναι τσιφλίκι με 16 σπίτια, το 1913 είχε 135 κατοίκους και το 1927 φτάνει τους 191 κατοίκους. Στα χρόνια της δεκαετίας του 30 του ΧΧ αιώνα ήταν επαρχιακό κέντρο και εξαρτιόνταν 15 χωριά.

Στο «χαλασμό του 1912» οι Γερμάτες απομακρύνθηκαν από το χωριό και εγκαταστάθηκαν για 6 μήνες στη Λεσινίτσα.

Το πρώτο ελληνικό σχολείο άνοιξε το 1870. Το 1937 βρίσκει το χωριό με τετρατάξιον αρρένων με 41 μαθητές κι έναν διδάσκαλο, τον Στέφανο Παρτάλη από την Κάτω Λεσινίτσα, απόφοιτος Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς και ο αριθμός των κατοίκων ανέρχεται στους 236.
Πρωτύτερα στο σχολείο αυτό φοιτούσαν και οι μαθητές από τα χωριά Χάλιο και Καλύβια Σούσι, στα οποία αργότερα άνοιξαν τα δικά τους.

Το χωριό είχε τέσσερις ιερείς: τον παπα-Σπύρο, που σπούδασε στο Φανάρι, τον παπα-Δημήτρη, τον παπα- Χαράλαμπο και τον παπα-Νικόλα. Σήμερα έχει τον παπα-Παντελή.
Οι κάτοικοί του πήραν ενεργό μέρος στον Αντιφασιστικό Αγώνα. 16 παρτιζάνοι βγήκαν από το χωριό και το 1942 ιδρύθηκε μια στρατιωτική μονάδα με το όνομα «Παντελής Μπότσαρης», αργότερα μετατράπηκε σε τάγμα με κομισάριο τον Βαγγέλη Πάντο από το χωριό. Οι Γερμανομπαλίστες λεηλάτησαν το χωριό, έκαψαν 14 σπίτια και σκότωσαν τον Σπύρο Γ. Μήτρο, τον Μήχο Γ. Μπόκολλο και τον Φώτο Μπάλο.

Από τη Γέρμα είναι ο Μιλτιάδης Παπάς, γνωστός για την θέση και το ρόλο του στον Αντιφασιστικό Αγώνα.

Το 1956 ιδρύεται ο γεωργικός συνεταιρισμός με πρόεδρο τον Θοδωρή Αγγελή. Το 1959 ενώνεται με 4 άλλους συνεταιρισμούς, το 1970 με 10 άλλους σχηματίζοντας τον Ενωμένο Συνεταιρισμό και το 1973 με 17 χωριά στον Συνεταιρισμό Ανώτερου Τύπου της Φοινίκης.
Από την Γέρμα διέπρεψαν: ο Μιχάλης Αγγελής ξακουστός σαν παθολόγος, χειρούργος και γυναικολόγος επιστήμονας γιατρός, ο καθηγητής Σταύρος Π. Αγγελής και ο καθηγητής Γιώργος Πάντος. Στις μέρες μας ο Ακαδημαϊκός Καθηγητής Δρ. Αναστάσιος Αγγελής, βουλευτής και Υπουργός Οικονομίας. Ο Λάζαρος Αγγελής γνωστός επιχειρηματίας, ο Αχιλλέας Βασιλείου εξαίρετος γλύπτης κ. ά.

Η Γέρμα είναι ίσως το μοναδικό χωριό που δεν γνώρισε την πάλη των τάξεων. Στις 12 Δεκεμβρίου 1990 σκοτώθηκε εν ψυχρώ στα σύνοραο ΕυάγγελοςΜήτρος μαζί με τρία άλλα παλικάρια από το Αλύκο.

Τα σιτηρά και η φρουτοκαλλιέργεια είναι ηκυριότερη κατεύθυνση της οικονομίας.
Σήμερα λίγοι κάτοικοι έμειναν στο χωριό. Το ωραίο σχολείο, δώρο από το Σύλλογο Κυπρίων Δασκάλων, είναι κλειστό.

(από συνεργάτη της ΣΦΕΒΑ στη Β. Ήπειρο)

ΠΗΓΗ