Λόγια καρδιάς για τον ασυμβίβαστο, τον αγωνιστή, το δάσκαλο και τον επιστήθιο φίλο, Σωτήρη Κυριαζάτη

Του Δημήτρη Τσάκα
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

Η Βόρεια Ήπειρος το πρόγευμα της Δευτέρας έσκυψε ευλαβικά το γόνυ και απηύθυνε το ύστατο χαίρε στον Σωτήρη Κυριαζάτη, τον ασυμβίβαστο και ακαταμάχητο αγωνιστή για «τα δικαιώματα του μαρτυρικού ετούτου κόσμου και τόπου» όπως είθισται να έλεγε ο ίδιος.

Οι αποστάσεις και οι επαγγελματικές υποχρεώσεις μου στέρησαν το δικαίωμα να είμαι την ύστατη στιγμή δίπλα στα παιδιά του, στους συγγενείς, στους φίλους, καθώς επίσης και στους εκπροσώπους της ομογένειας και της γενέτειρας.

Παρά ταύτα όμως αισθάνομαι ξελαφρωμένος αφ’ ενός μεν διότι μοιράστηκα με το αναγνωστικό μας κοινό στις πέντε ηπείρους τη θλιβερή είδηση και όσα ειπώθηκαν στην κηδεία του, αφ’ ετέρου δε διότι σε τρεις περίπου εβδομάδες θα πάω να ανάψω ένα κεράκι στον τάφο του και να εναποθέσω μια δέσμη με γαρύφαλλα και να αναφωνήσω «αθάνατος». Κι αυτό διότι του ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται».

Η γνωριμία με τον Σωτήρη έχει την αφετηρία της στις αρχές του 1991 και λίγους μήνες μετά την ίδρυση της οργάνωσης «Ομόνοια» της νομίμου και μονίμου εκπροσώπου του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου σε μια συνάντηση που είχαμε στην Αθήνα με την ηγεσία του Συνδέσμου Πολιτικών Κρατουμένων.

Ο πρώην πρόεδρος της Ομόνοιας Σωτήρης Κυριαζάτης.

Το 1992 και λίγες μέρες μετά την εκλογή του στην προεδρία της Ομόνοιας μου ανέθεσε την αρχισυνταξία τη εφημερίδας «Η φωνή της Ομόνοιας» και έκτοτε ξεκίνησε η καθημερινή επαφή. Αν και ήταν τρείς δεκαετίες μεγαλύτερός μου, εν τούτοις ο αγώνας για τα δικαιώματα της Βορείου Ηπείρου μας και ειδικά ο αποκλεισμός της Ομόνοιας από την αλβανική βουλή και οι προσπάθειες για τη ίδρυση του Κόμματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μας έφεραν πολύ πιο κοντά.

Οι κοινοί αγώνες και οι αγωνίες για το μέλλον του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου γαλούχησαν τη φιλία μας και στην τρίτη γενική συνέλευση της Ομόνοιας, η οποία συνήλθε στις 10 Απριλίου 1994 στους Αγίους Σαράντα ο Σωτήρης Κυριαζάτης επανεκλέχτηκε πρόεδρος και εγώ γενικός γραμματέας.

Η γενική αυτή συνέλευση συνήλθε λίγες ώρες μετά την επίθεση στο συνοριακό φυλάκιο της Άνω Επισκοπής και την εν ψυχρό δολοφονία  των δύο στρατιωτικών, η οποία άλλαξε το ρου της νεότερης ιστορίας της Βορείου Ηπείρου.

Οι φυλακές ασφαλείας του Σπατς στις οποίες έκτισε την ποινή του ο Σωτήρης Κυριαζάτης

Η κυβέρνηση του Σαλί Μπερίσα εκμεταλλεύτηκε το τραγικό αυτό συμβάν και επιδόθηκε σε προγκρόμ στα χωριά της Βορείου Ηπείρου το οποίο κατέληξε στη σύλληψη των πέντε στελεχών της «Ομόνοιας». Η απέλαση μετά από μερικούς μήνες του Γενικού Προξένου της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη Χρήστου Ιακώβου και του αρχιμανδρίτη Χριστόδουλου οδήγησε στα άκρα τις σχέσεις της Αλβανίας και της Ελλάδας.

Οι αλβανικές αρχές και τα αλβανικά μέσα ενημέρωσης αποκάλεσαν τους συλληφθέντες τρομοκράτες και την Ομόνοια τρομοκρατική οργάνωση. Ο φόβος καραδοκούσε παντού. Ήταν η πρώτη φορά μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος που οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου ζούσαν σε καθεστώς ανασφάλειας και τρόμου.

Η περίοδος που μεσολάβησε από τη σύλληψη των πέντε στελεχών της Ομόνοιας μέχρι και την δίκη παρωδία ήταν οι πιο έμπονες και συνάμα οι πιο ηρωικές στιγμές. Κι αυτό διότι η Ομόνοια με την προσφυγή της στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στους άλλους διεθνές οργανισμούς κατάφερε να ορθώσει το ανάστημά της και να αλλάξει άρδην την εικόνα της οργάνωσης και της ίδιας της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.

Ο Σωτήρης Κυριαζάτης την δεκαετία του ’90.

Αν και το καθεστώς Μπερίσια υπό την πίεση της διεθνούς κατακραυγής υποχρεώθηκε να απελευθερώσει τα πέντε ηγετικά στελέχη, εν τούτοις ο Ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου υπέστη ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα – αν όχι το μεγαλύτερο της νεότερης ιστορίας του.

Η δεύτερη και η τελευταία θητεία του Σωτήρη Κυριαζάτη ήταν η πιο δύσκολη και συνάμα η πιο ηρωϊκή. Ένεκα της σοφίας και της διπλωματίας τόσο του ιδίου όσο και του αειμνήστου αντιπροέδρου Θωμά Σιάρρα, των βουλευτών και όλων των στελεχών αποφεύχθηκαν τα χειρότερα.

Ο Σωτήρης Κυριαζάτης (κέντρο) με τον αδελφό του – συγγραφέα Φώτο Κυριαζάτη, τον γαμπρό του Βασίλειο Κρομμύδα και τα άλλα μέλη του Βορειοηπειρωτικού Κινήματος Απελευθέρωσης την δεκαετία του ’80

Η Ομόνοια ανάκτησε το κύρος της και χωρίς την παραμικρή αμφιβολία μπορούμε να πούμε ότι ανέτρεψε τα σχέδια του καθεστώτος του Σαλί Μπερίσα για την εξόντωση του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου.

Στην τέταρτη συνδιάσκεψη της Ομόνοιας το 1996 ο Σωτήρης έχασε με μικρή διαφορά από τον Γιώργο Λαμποβιτιάδη (που απεβίωσε προ 5 ετών).  Παρά ταύτα παρέμεινε πιστός στην Ομόνοια και ήταν ο μόνος πρώην πρόεδρος ο οποίος παρέμεινε στο πλευρό της εκάστοτε ηγεσίας και αποτέλεσε το μέντορα πολλών στελεχών.

Και για να αντιληφθούμε τον ειρηνοποιό και γεφυροποιό ρόλο του Σωτήρη Κυριαζάτη παραθέτω τον επικήδειο λόγο του τέως προέδρου Λεωνίδα Παππά, τον οποίο μου έστειλαν τα παιδιά του Τηλέμαχος και Νικόλαος.

Ο Σωτήρης Κυριαζάτης με την σύζυγό του και συναγωνίστρια Ελένη.

Αγαπητέ πρόεδρε,

Ξέρω ότι εάν μπορούσες δεν θα μου επέτρεπες να μιλήσω,  δεν σου άρεσαν ποτέ οι ύμνοι στο πρόσωπο σου, πόσο μάλλον ένας επικήδειος λόγος.

Γράφοντας αυτές τις λίγες σειρές σε άκουγα να μου ψιθυρίζεις «σιωπή Λεωνίδα, περιττά πράγματα» αλλά επέμενα να γράφω, όχι γιατί τα έχεις ανάγκη εσύ, ούτε τα συγγενικά σου πρόσωπα αλλά το έχουμε ανάγκη εμείς, οι εκατοντάδες άνθρωποι που ήρθαμε σήμερα να σε αποχαιρετήσουμε και οι χιλιάδες άλλοι που είναι νοερώς εδώ.   

Τι ήταν το Βορειοηπειρωτικό Κίνημα Απελευθέρωσης.

Την επετειακή εκδήλωση της Ομόνοιας του 2017 την αφιερώσαμε σε σένα αλλά εσύ αρνήθηκες να παραλάβεις την τιμητική πλακέτα, γιατί όπως έλεγες σε ενδιέφερε η προβολή των ιδεών και όχι των προσώπων . Για όλα αυτά  δεν ήσουν άλλος ένας θεωρητικός αλλά το δίδαξες με τη δική σου στάση στη ζωή.

Η ζωή σου θα μπορούσε να ήταν ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα.  Τις δυσκολίες και τις πίκρες, ήξερες να τις δαμάζεις με δικό σου μοναδικό τρόπο, όχι μόνο δε σε κατέβαλαν αλλά τις αντιμετώπιζες  όπως ο Σωκράτης της αρχαιότητας, ως διδακτικές ευκαιρίες ζωής.

Θα μπορούσες να αποφύγεις τη σύλληψη το 1987. Όταν οι υπόλοιποι σύντροφοι σου του ΒΗΚΑ σου πρότειναν να δραπετεύσετε στην ελεύθερη Ελλάδα εσύ τους είπες «δε θα πάμε πουθενά, η φυγή είναι αποστροφή, η θέση μας είναι εδώ, ο αγώνας θα συνεχιστεί εδώ».  Πως θα έχανες τέτοια ευκαιρία; Ήθελες να γευτείς και εσύ το κώνειο, όπως ο μεγάλος σου αγαπημένος, όσο πικρό και αν ήταν.

Αναρίθμητες επικές φράσεις σου γίνονται επιχειρήματα στις καθημερινές μας συζητήσει και ας μην είσαι παρών.  Σε ρώτησα κάποτε πως περνάς και μου απάντησες «ζω πλούσια τη φτώχια μου» και συνέχισες γελώντας με το χαρακτηριστικό ξεκαρδιστικό σου τρόπο «ενώ άλλοι ζουν φτωχά τα πλούτη τους.

Ο Σωτήρης Κυριαζάτης προ δύο περίπου δεκαετιών.

«Να στέκεσαι να μη διαβαίνεις» έλεγες πάντα στον ενικό γιατί δεν έψαχνες τους πολλούς αλλά τον άνθρωπο, απέφευγες τις μεγάλες παρέες. Όχι «tout le monde» έλεγες.  

Τα τελευταία πέντε χρόνια σε ταλαιπωρούσε η δύσκολη ασθένεια αλλά δεν το έβαζες κάτω «δεν αποφάσισα ακόμα να πεθάνω» έλεγες. Ενώ όλα τα αντιμετώπιζες με γενναιότητα, δεν συνέβη το ίδιο πριν από κάποιους μήνες με το χαμός της συζύγου σου. Αυτό ήταν που σε έκανε να παραιτηθείς, σε καταλαβαίνουμε.

Πρόεδρε εσύ δεν διάβηκες, άφησες στον τόπο μας τα δικά σου αποτυπώματα. Σε ευχαριστούμε για αυτά που έκανες, για αυτά που δίδαξες με τα λόγια αλλά κυρίως με παράδειγμα σου.   

Τώρα σε περιμένει ένας άλλος κόσμος. Είμαι βέβαιος πως εκεί που θα πας, ο πρώτος που θα αναζητήσεις θα είναι ο αγαπημένος σου ο Σωκράτης. 

Θα σε υποδεχτούν οι Άγιοι Θεόδωροι που τόσο πολύ αγάπησες, τους έκτισες το σπίτι τους στο πιο ιερό μέρος για σένα πάνω σε αυτόν τον κόσμο, στο Σκουτίτσι. Ξέρω ότι φεύγεις με ένα παράπονο γιατί δεν ολοκλήρωσες το έργο όπως θα ήθελες.  Όλοι εμείς που γνωρίζαμε τον πόθο σου για αυτό το παρεκκλήσι σε διαβεβαιώνουμε πως δεν θα το παραιτήσουμε.

Ο πρώην πρόεδρος της Ομόνοιας Σωτήρης Κυριαζάτης.

Θα βγει να σε υποδεχτεί και ο εθνικός μας ποιητής, ο Διονύσιος Σολομός γιατί ο στοίχος του  «Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα, και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου» βρήκε αποδέκτη.

Κάπου εκεί θα είναι και η Λένη σου που θα σε περιμένει. Αυτή που αποδέχτηκε και σεβάστηκε το να μην ανήκεις μόνο σε αυτήν και την βιολογική οικογένεια σας αλλά σε μία μεγαλύτερη,  την βορειοηπειρωτική οικογένεια που αγάπησες και σε αγάπησε.

Θα μας λείψει πολύ η φυσική σου παρουσία πρόεδρε αλλά είμαι βέβαιος που ούτε εσύ θα μας εγκαταλείψεις ούτε και εμείς.


Καλό ταξίδι στο νέο σου κόσμο !   

Η απόρρητη επιστολή η οποία αποτέλεσε το τεκμήριο για την καταδίκη του Σωτήρη Κυριαζάτη για προδοσία.

πηγή: anamniseis.net