Επικίνδυνοι αυτοσχεδιασμοί στα Βαλκάνια

Με μεγάλες ανατροπές, τις οποίες είχε προαναγγείλει το «ΠΑΡΟΝ» την περασμένη Κυριακή, σημαδεύτηκε η περιοδεία του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς η Αθήνα εμφανίσθηκε να υποχωρεί σε βασικά ζητήματα που παγίως θέτουν τα τελευταία χρόνια τα Τίρανα και οι εκπρόσωποι του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού.

Η πιο εντυπωσιακή αλλαγή πολιτικής σημειώθηκε στην επίσκεψη του κ. Κοτζιά στην Πρίστινα, την πρώτη έλληνα υπουργού Εξωτερικών στο «ανεξάρτητο» Κόσοβο, καθώς ο έλληνας υπουργός έφτασε μόλις ένα βήμα πριν από την επίσημη αναγνώριση του Κοσόβου. Μια κίνηση για την οποία βεβαίως έχουν ασκηθεί πιέσεις τόσο από το Βερολίνο όσο και από την Ουάσιγκτον, αλλά είναι επίσης αποτέλεσμα των ισχυρών πιέσεων των Τιράνων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αλβανός υπουργός Εξωτερικών Ντ. Μπουσάτι, υποδεχόμενος τον κ. Κοτζιά στα Τίρανα μία ημέρα αργότερα, αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις… συστάσεις που έχει προβεί η αλβανική κυβέρνηση προς την ελληνική για το θέμα του Κοσόβου. Ο κ. Κοτζιάς στο Κόσοβο προσκάλεσε τον ΥΠΕΞ Χ. Θάτσι να επισκεφθεί την Αθήνα, χωρίς να διευκρινίζεται φυσικά με ποιο status θα υποδεχθεί στην Ελλάδα τον πρώην οπλαρχηγό του UCK και συμβολική μορφή του αλβανικού αλυτρωτισμού στα Βαλκάνια. Η υποδοχή του ως υπουργού Εξωτερικών ουσιαστικά θα αποτελέσει ντε φάκτο αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Επίσης, ο κ. Κοτζιάς ανακοίνωσε ότι προτάθηκε στο Κόσοβο να ανοίξει γραφείο στην Ελλάδα, στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, αλλά φυσικά οι Κοσοβάροι επέλεξαν την Αθήνα προκειμένου να προσδώσουν στο γραφείο αυτό μορφή άτυπου γραφείου συνδέσμου - πρεσβείας. Αλλά αυτό που ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακό ήταν η δήλωση του κ. Κοτζιά ότι η Ελλάδα θα υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Κοσόβου για ένταξη σε διεθνείς οργανισμούς όπως η Unesco και η Interpol και θα προσφέρει τεχνογνωσία για την προσέγγιση της χώρας με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Έθεσε μάλιστα δύο κάθε άλλο παρά ξεκάθαρα κριτήρια για την τελική και τυπική απόφαση για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, τις «ανάγκες όλης της περιοχής» και το «εθνικό μας και ευρωπαϊκό συμφέρον»… Αυτές οι αναφορές του κ. Κοτζιά ήταν που προκάλεσαν και την αντίδραση του Βελιγραδίου, που με διάβημα ζήτησε εξηγήσεις για το αν έχει αλλάξει η ελληνική πολιτική στο θέμα του Κοσόβου. Η Αθήνα θεώρει πάντως ότι το Κόσοβο αποτελεί αγκάθι στη βαλκανική πολιτική της, η οποία, φυσικά, λόγω και της οικονομικής κρίσης έχει ουσιαστικά ακυρωθεί. Παρά το γεγονός ότι τίθενται σοβαρότατα θέματα, που αφορούν τόσο την υπόθεση του ψευδοκράτους στην Κύπρο (η αναγνώριση του Κοσόβου θα ακύρωνε την επιχειρηματολογία της Αθήνας και της Λευκωσίας για μη αναγνώριση του ψευδοκράτους) αλλά και την ίδια τη Θράκη, η αναγνώριση του Κοσόβου νομιμοποιεί το δικαίωμα μιας μειονότητας, έστω και με τη βία και με τη στήριξη της «μητέρας πατρίδας» της, να διεκδικήσει μονομερώς την ανεξαρτητοποίησή της στις περιοχές που υπερισχύει πληθυσμιακά… Ο κ. Κοτζιάς όμως ίσως ήλπιζε ότι με το άνοιγμα αυτό στο Κόσοβο και με τα υπόλοιπα «δώρα» που μετέφερε στα Τίρανα θα εξασφαλίσει τη στήριξη των Αλβανών στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ και μια καλύτερη αντιμετώπιση του θέματος της Συμφωνίας Οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών. Στα Τίρανα ο κ. Κοτζιάς έφθασε με «πεσκέσι» τον νόμο περί ιθαγένειας, καθώς οι Αλβανοί καλωσόρισαν τον νόμο που δίνει την ελληνική ιθαγένεια σε χιλιάδες αλβανόπουλα που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και τη δέσμευση για αλλαγή των σχολικών βιβλίων (στις αρνητικές αναφορές προς τον άλλο λαό και σε αναφορές που καλλιεργούν τον εθνικισμό). Επίσης αποδέχτηκε τη συνέχιση των συζητήσεων για το αίτημα των Αλβανών για να έχουν λόγο στη ροή και διαχείριση των υδάτων του Αώου και υπήρξε μια ιδιαίτερα προβληματική αναφορά του αλβανού υπουργού σε συμφωνία για τα σχέδια «κοινών φυσικών πηγών». Αν και δεν δόθηκαν διευκρινίσεις, αυτή η αναφορά παραπέμπει στα διαβήματα που είχαν κάνει τα Τίρανα μη αναγνωρίζοντας τα ελληνικά θαλάσσια οικόπεδα (που σχεδιάστηκαν βάσει της διμερούς συμφωνίας, την οποία δεν αποδέχεται όμως η Αλβανία) και αμφισβητώντας την πραγματοποίηση ερευνών σε χερσαία οικόπεδα στην Ήπειρο, καθώς θεωρεί ότι γειτνιάζουν πιθανότατα με αλβανικά κοιτάσματα στην παραμεθόριο… Όμως, οι πιο σημαντικές αναφορές του κ. Κοτζιά αφορούσαν την άρση του εμπόλεμου και το περιουσιακό ζήτημα που εγείρουν οι Τσάμηδες. Ενώ η Ελλάδα παγίως υποστηρίζει ότι η άρση του εμπολέμου έχει γίνει ήδη από τη δεκαετία του '80 αλλά και με την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας και Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, ο κ. Κοτζιάς, αφού αναφέρθηκε σε όλα αυτά, υποσχέθηκε ότι στις «επόμενες συμφωνίες που θα συνάψουν οι δύο χώρες θα βρούμε έναν νομικό τρόπο να επιβεβαιώσουμε ότι δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση. Δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά θα το επιβεβαιώσουμε…», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κοτζιάς… Στο θέμα των Τσάμηδων ο κ. Κοτζιάς, ενώ σωστά απάντησε ότι κάθε αλβανός πολίτης μπορεί να διεκδικήσει τα περιουσιακά δικαιώματά του προσφεύγοντας στα ελληνικά δικαστήρια, εντελώς λανθασμένα συνέδεσε αυτή τη δυνατότητα με την άρση του συμφώνου κατάσχεσης και φυσικά με τις διεκδικήσεις των Τσάμηδων. Ο κ. Κοτζιάς πάντως έσπευσε να διευκρινίσει ότι «δεν θα πρέπει τα ατομικά περιουσιακά δικαιώματα να καθίστανται σε σκοτεινά σημεία στις διακρατικές σχέσεις...». Σε ό,τι αφορά το μεγάλο ζήτημα της Συμφωνίας Οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών, ο αλβανός υπουργός Εξωτερικών παρέπεμψε σε συνομιλίες των τεχνοκρατών και, απορρίπτοντας τις ελληνικές θέσεις, δήλωσε ότι αν δεν συμφωνήσουν οι εμπειρογνώμονες τότε θα πρέπει να εξετασθεί η παραπομπή της διαφοράς «σε μηχανισμούς ή όργανα» για την οριστική επίλυσή της. Δεν είναι τυχαίο πάντως ότι ο αλβανός υπουργός αναφερόταν σε «ευρωπαϊκό πλαίσιο» και γενικώς σε «διεθνές δίκαιο» και όχι στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, όπως ακριβώς πράττει και η Τουρκία… Πάντως, ο κ. Κοτζιάς θα κληθεί να δώσει εξηγήσεις για τις αλλαγές που φαίνεται ότι έχει δρομολογήσει στην εξωτερική πολιτική της χώρας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα Βαλκάνια και το όνομα της ΠΓΔΜ, στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβούλιου Εξωτερικής Πολιτικής που θα πραγματοποιηθεί στις 22 Ιουλίου. Κωνσταντίνος Τσάκαλος