Εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την (τρίτη) καταστροφή της Μοσχοπόλεως

Για τα 100 χρόνια από την τελευταία καταστροφή της Μοσχοπόλεως (1916), ο Σύλλογος «Μοσχοπολίτικη Αναγέννηση» οργάνωσε μια σειρά από εκδηλώσεις. Μετά από την Θεία Λειτουργία και το Τρισάγιο στο ναό του Αγίου Νικολάου όπου χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Κορυτσάς κ. Ιωάννης, παρουσιάστηκε έκθεση φωτογραφιών και στη συνέχεια έγιναν τα αποκαλυπτήρια ενός μνημείου για τις τρεις καταστροφές που υπέστη η Μοσχόπολη. Έλαβαν μέρος πολλοί Κορυτσαίοι και παλαιοί Μοσχοπολίτες, την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στην Κορυτσά κ. Γιώργος Αλαμάνος, ο Περιφερειάρχης Κορυτσάς κ. Αρντίτ Κονόμη, η Πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Άννα Βερούση, η Πρόεδρος της Ομόνοιας Κορυτσάς κ. Στέλλα Πατσίλη, ο πρώην βουλευτής Γρηγόρης Καραμέλιος κ.α.

(Με πληροφορίες από τον Πελασγό Κορυτσάς)



Μοσχόπολη
(Βικιπαίδεια)

Η Μοσχόπολη (αλβανικά: Voskopojë «Βοσκοπόγιε») ήταν μεγάλο εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο του 18ου αιώνα στην Βαλκανική χερσόνησο. Βρίσκεται δυτικά της Κορυomonia-moschopoliτσάς στην σημερινή νοτιοανατολική Αλβανία(Βόρεια Ήπειρος). Τον 18ο αιώνα η πόλη αναπτύχθηκε σε ένα από τα κύρια αστικά κέντρα των Βαλκανίων. Λόγω της συμβολής της πόλης στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό η πόλη αναφέρεται στην εποχή της ακμής της και ως «Νέα Αθήνα» ή «Νέος Μυστράς».

Ιστορία
Ως το τέλος του 17ου αιώνα η Μοσχόπολη ήταν ένας μικρός οικισμός, όμως παρουσίασε αλματώδη οικονομική και πνευματική ανάπτυξη από τον επόμενο αιώνα. Την περίοδο της μεγάλης ακμής της πόλης, τη δεκαετία του 1730, ο πληθυσμός της είχε φτάσει τις 60.000. Μάρτυρες της ακμής της είναι οι επιβλητικοί ναοί του Αγίου Νικολάου (1721), του Αγίου Αθανασίου (1721) και των Ταξιαρχών (1722) που κοσμούνται από πολλές και αξιόλογες αγιογραφίες.

Η πόλη κατοικούνταν κυρίως από Έλληνες και Βλάχους, υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα βλαχόφωνα κέντρα, με κύρια ενασχόληση το εμπόριο, την κτηνοτροφία, την κατεργασία μαλλιού, ταπητουργίας και ανάπτυξη βυρσοδεψίας. Περίφημη ήταν η πόλη και για την σιδηρουργία, την αργυροχοΐα και την χαλκουργική της. Πολλοί Μοσχοπολίτες έμποροι στη Βενετία, στη Βιέννη, στην Οδησσό, την Κωνσταντινούπολη και άλλα σημαντικά κέντρα της εποχής ενίσχυσαν οικονομικά την πατρίδα τους και συντέλεσαν στην ίδρυση σχολείου, περίπου το 1700. Το σχολείο, με την ονομασία, «Ελληνικόν Φροντιστήριο» εξελίχθηκε σε σημαντικό εκπαιδευτικό κέντρο της περιοχής, το 1744 αναβαθμίστηκε από δωρεές και μετονομάστηκε σε «Νέα Ακαδημία».

Εκεί δημιουργήθηκε και το δεύτερο τυπογραφείο στον χώρο του υπόδουλου ελληνισμού (μετά από αυτό της Κωνσταντινούπολης), το 1731, με πρωτοβουλία του ιερομόναχου Γρηγορίου Κωνσταντινίδη. Επίσης τυπώθηκε και το πρώτο τετράγλωσσο λεξικό (Ελληνικής, Αλβανικής, Βλάχικης και Βουλγάρικης γλώσσας).

Η πόλη μνημονεύεται και στην «Νεωτερική Γεωγραφία», γνωστό περιηγητικό έργο του 18ου αιώνα των Δανιήλ Φιλιππίδη και Γρηγόριου Κωνσταντά για την ακμή που σημείωνε στον τομέα του πολιτισμού και του εμπορίου.

Το 1769 λόγω της συμμετοχής της πόλης στην προετοιμασία της εξέγερσης του 1770 (Ορλωφικά), η πόλη υπέστη λεηλασίες από μουσουλμάνους Αλβανούς (Τουρκαλβανούς). Σημαντικές καταστροφές έγιναν και από τα στρατεύματα του Αλή Πασά το 1788, που κατόπιν διαταγής του, καταστράφηκαν πολύτιμοι πολιτιστικοί θησαυροί της πόλης.

Η Μοσχόπολη δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά της δόξα, συνέχιζε να υπάρχει όμως ως οικισμός μικρότερης εμβέλειας. Οι κάτοικοί της κατέφυγαν σε περιοχές της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Πολλοί άλλοι Μοσχοπολίτες μετά την καταστροφή της πόλης τους διακρίθηκαν ως έμποροι, ως τραπεζίτες και ως βιοτέχνες στην Ουγγαρία και την Αυστρία και συνέχισαν την παράδοση των προγόνων τους σε έργα ευποιίας με γενναίες δωρεές και την χρηματοδότηση κοινωφελών ελληνικών ιδρυμάτων (όπως η οικογένεια Σίνα).

Το 1916 ομάδα Αλβανών ατάκτων λεηλάτησε την πόλη κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Παρόν
Σήμερα είναι ένας μικρός οικισμός 700 κατοίκων, το ένδοξο παρελθόν της το υπενθυμίζουν οι εναπομείναντες ναοί που κοσμούν τους δρόμους της.

Αξιομνημόνευτοι Μοσχοπολίτες

Θεόδωρος Καβαλιώτης(1718-1789), καθηγητής της «Νέας Ακαδημίας» Μοσχόπολης και διευθυντής της από το 1750.
Γαβριήλ Κωνσταντινίδης, ιερομόναχος και λόγιος, ιδρυτής του τυπογραφείου της Μοσχόπολης.
Δανιήλ Μοσχοπολίτης(1754-1825), λόγιος.
Γεώργιος Σίνας(1783-1856), έμπορος και εθνικός ευεργέτης.
Σίμων Σίνας(1810-1876), γιος του προαναφερόμενου, έμπορος και εθνικός ευεργέτης.
Νεκτάριος Τέρπος(17ος-18ος αιώνας,†1740/41;), ιερομόναχος και διδάσκαλος.
Κωνσταντίνος Τζεχάνης(1740-1800), λόγιος.

omonoia-deeem.org