Ο αλβανικός εθνικισμός στα βήματα του Φαλμεράγιερ

Αλλεπάλληλες είναι κατά το τελευταίο διάστημα οι προκλήσεις της αλβανικής κυβέρνησης σε βάρος της Ελλάδος, εκδηλώσεις ενός ακμαίου αλβανικού εθνικισμού, ο οποίος φαίνεται σήμερα να αναζωπυρώνεται.

Από τα πλέον επίσημα χείλη της αλβανικής κυβέρνησης, αυτά του πρωθυπουργού Έντι Ράμα, εγείρεται εκ νέου ζήτημα Αλβανοτσάμηδων, με συνέπεια να διατυπώνονται οικονομικές διεκδικήσεις σε βάρος της χώρας μας, ενώ η προπέτεια των Αλβανών φτάνει μέχρι του σημείου να αμφισβητηθεί η καθαρότητα του ελληνικού πληθυσμού των Αθηνών στα τέλη του 17ου αιώνα με αναφορές σε δήθεν σωτήρια επέμβαση του «Αλβανού» επισκόπου της πόλης Γεωργίου Δούσμανη, ώστε να προστατευτεί ο Παρθενώνας από τα «βέβηλα» χέρια του ενετού επίδοξου κατακτητή Μοροζίνι το 1686.

Φαίνεται λοιπόν ότι το ρολόι του χρόνου στη γείτονα χώρα βρίσκεται «κολλημένο» στον 19ο αιώνα, εποχή κατά την οποία εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη ισχυρά εθνικιστικά κινήματα, τα οποία οδήγησαν σταδιακά στην αποσύνθεση των μεγάλων πολυεθνικών αυτοκρατοριών και στην ανάδυση νέων εθνικών κρατών.

Είναι φανερό ότι η αλβανική ηγεσία επιχειρεί να προβάλει με ατεκμηρίωτα ιστορικά επιχειρήματα το παρελθόν στο παρόν. Οι «επισημάνσεις» του αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα περί φυλετικής αλλοίωσης των Ελλήνων και αφομοίωσής τους από τους Αλβανούς εκκινούν ακριβώς από το σημείο που είχε σταματήσει ο αυστριακός ιστορικός του 19ου αιώνα Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράγιερ.

Συγκεκριμένα, ο Φαλμεράγιερ, στο έργο του «Ιστορία της Χερσονήσου του Μορέως στη διάρκεια του Μεσαίωνα» (1830), είχε αμφισβητήσει την ελληνική καταγωγή των κατοίκων του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, τους οποίους είχε θεωρήσει ως απογόνους Σλάβων και Αλβανών.

Σύμφωνα με την  άποψή του, η καταστροφή που οδήγησε στη φυλετική αλλοίωση των Ελλήνων ήταν αποτέλεσμα των επιδρομών σλαβικών φύλων στη διάρκεια του Μεσαίωνα, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριό τους την περιοχή ανάμεσα στον ποταμό Δούναβη και τη Βαλτική θάλασσα. Οι επιδρομές αυτές είχαν επιφέρει, κατά τον Φαλμεράγιερ, την ολική δήωση της Ελλάδος, την αποψίλωση του πληθυσμού της και την καταστροφή των μνημείων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κάτω από την πίεση της θεωρίας του Φαλμεράγιερ, για την ανασκευή της οποίας επιστρατεύτηκαν οι θεμελιωτές της ιστορικής επιστήμης, της Αρχαιολογίας και της Λαογραφίας στην Ελλάδα, ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος αποκατέστησε την ελληνικότητα και το κύρος του Βυζαντίου που είχε τρωθεί από τις απόψεις του Γίββωνα και των διαφωτιστών, διακήρυξε την ενότητα της ελληνικής ιστορίας, αρχαίας, μέσης και νεότερης, και έγινε ο πρόδρομος του «εθνικού» ιστοριογράφου Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου.

Επανερχόμενοι, λοιπόν, στο σήμερα, οι ανιστόρητοι ισχυρισμοί που εκφράζονται από τους ιθύνοντες του σύγχρονου αλβανικού κράτους δικαιολογημένα προκαλούν ανησυχίες στην ελληνική πλευρά. Η πρόσληψη ψευδών μηνυμάτων από τους Ευρωπαίους αναφορικά με τις ανύπαρκτες «διεκδικήσεις» που προβάλλει η αλβανική ηγεσία επί της Ελλάδος και η υιοθέτηση αναθεωρητικών τάσεων αποτελούν ασφαλώς αντικείμενο προβληματισμού για το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτο ότι οι αλβανικές προκλήσεις εκδηλώθηκαν αμέσως μετά τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου Ρετζέπ-Ταγίπ Ερντογάν για τα «σύνορα της καρδιάς» του, στα οποία συμπεριέλαβε και ελληνικά εδάφη, και την τουρκική αμφισβήτηση της συνθήκης της Λοζάνης. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η αλβανία αποτελεί μέρος του λεγόμενου ισλαμικού τόξου στα Βαλκάνια και προφανώς ανήκει στις περιοχές στις οποίες προσβλέπει ο νέο-οθωμανισμός του «σουλτάνου».

Τη στιγμή, λοιπόν, που στην υπόλοιπη Ευρώπη ζητήματα διευθέτησης συνόρων ουσιαστικά δεν υφίστανται, καθώς η προσοχή των περισσότερων κρατών είναι στραμμένη στη διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος καθώς και σε θέματα ασφάλειας των πολιτών τους, στην εύφλεκτη γειτονιά μας, στα Βαλκάνια, αναβιώνουν οι παλιοί εθνικισμοί, καθώς οι πολιτικές ηγεσίες των γειτονικών χωρών επιλέγουν με τη στροφή στον εθνικισμό να αντιμετωπίσουν δικά τους προβλήματα και να ικανοποιήσουν με τον τρόπο αυτό το ακροατήριο στο εσωτερικό των χωρών τους.

Δυστυχώς, η χώρα μας, η οποία τη δεδομένη χρονική στιγμή βρίσκεται σε στενωπό λόγω της εφαρμογής των Μνημονίων και της συνακόλουθης οικονομικής δυσπραγίας και εξαθλίωσης που γνωρίζει σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, μεταβάλλεται σταδιακά σε βαλβίδα εκτόνωσης πολιτικής έντασης και εσωτερικών κρίσεων γειτονικών κρατών.

Με βάση τα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή μετά τις παρεμβάσεις των ισχυρών παγκόσμιων «παικτών» λόγω συριακής κρίσης και γειτνίασης με τη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να αποκλειστεί ούτε το ενδεχόμενο δυσμενών εξελίξεων στα εθνικά ζητήματα (ιδιαίτερα στο Κυπριακό). Η πολιτική ηγεσία είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει το μέγεθος των κινδύνων που ελλοχεύουν και να επαγρυπνά χωρίς να αναλώνεται σε ατελέσφορες κινήσεις ανταγωνισμού.


Βασίλης Πλατής,
φιλόλογος-δρ Ιστορίας Α.Π.Θ.