Ο τοκετός και το σεντούκι

Ο γείτονας μου ο Χρήστος κρατάει κειμήλιο το σεντούκι της προίκας της μητέρας του. Το φωτογράφισα, για μια συλλογή που κάνω με φωτογραφίες από τους καλούς παλιούς μαραγκούς και σκαλιστές στο ξύλο. Ο Χρήστος μου είπε:- το κρατώ κειμήλιο διότι μου θυμίζει και ένα σημαντικό γεγονός..., και άρχισε να μου το διηγείται:

-Στη γέννηση μου ( στον τοκετό), εδώ, σε αυτό το σπίτι, παρουσιάστηκε κάποια επιπλοκή.
Το ρόλο της μαίας, όπως ξέρουμε, το είχαν αναλάβει δύο έμπειρες ηλικιωμένες γυναίκες. Μετά από προσπάθειες χωρίς αποτέλεσμα, μία από τις δύο διέταξε να σπάσουν ένα κομμάτι σανίδι στο σεντούκι...για να γεννηθεί το μωρό. Δεν ξέρω εάν ήταν έθιμο η προκατάληψη. Μόλις το έσπασαν επέστρεψε και συνέχισε τις προσπάθειες... ο τοκετός ολοκληρώνεται επιτυχής και το μωρό που γεννήθηκε 70 χρόνια πριν, ήμουν εγώ και για που είμαι σήμερα υγιής και καλότυχος...

Μου έδειξε και το σπασμένο κομμάτι στο σεντούκι...

Αυτό το γεγονός με καλεί να δώσω σύντομα μια εικόνα για τον τοκετό του παρελθόντος μας και ας τα βλέπουν περίεργα και απίστευτα οι νέοι και αυτοί που δεν τα έζησαν.

Όλοι μας που γεννηθήκαμε πριν τη δεκαετία του εξήντα ξέρουμε πιο ήταν το μαιευτήριο μας...: στους κρύους μήνες του χρόνου εκεί δίπλα στο τζάκι..., εκεί στα φτωχικά δωμάτια σε ξύλινα αυτοσχέδια κρεβάτια και σε στρώμα γεμάτο με άχυρο βρώμης, η με μαλλί, η με κομμάτια - κουρέλια από ρούχα...

Σε κάθε χωριό έχουμε περιπτώσεις μανάδων που χωρίς να το υπολόγιζαν γέννησαν στον κάμπο, και στο δρόμο, και ζαλωμένες, και χωρίς να έχουν κανέναν δίπλα τους...

Στο ρόλο της μαίας σε κάθε χωριό την ώρα του τοκετού φώναζαν έμπειρες πρακτικές ηλικιωμένες γυναίκες. Τα σύνεργα τους στη γέννηση ήταν ένα αποστειρωμένο (σε βραστό νερό η καμένο στη φλόγα) ψαλιδάκι και μεταξωτό νήμα για να κόψουν και δέσουν τον ομφάλιο λώρο του μωρού, μία μπουκάλα άδεια να φυσάει η γυναίκα την ώρα της γέννας, για αντισηπτικό για των ομφάλιο λώρο σκόνη από καμένο μάλλινο ρούχο...καθαρές πάνες για να τυλίξουν το νεογέννητο...
το εάν ήταν αγόρι η κορίτσι, μετά τον τοκετό γινόταν γνωστό...και το κρεβατάκι του μωρού η αιώνια σαμαρίτσα που την αντικατέστησε η μεταλλική κούνια...

Το πρώτο πρόχειρο μαιευτήριο στην Άνω Δρόπολη πρέπει να έχει αρχίσει στα μέσα του 1951, αρχές 52, στο χωριό Βουλιαράτι στο σπίτι του Γρ. Γκάζικα.
Πρώτη μαμή μια Λιούμε από το Αργυρόκαστρο, αποθηκάριος ο Σπύρο Ζιώγκας και μία καθαρίστρια με την επωνυμία Μάστακα.

Αμέσως μετά μαμή εργάστηκε η Θεοδώρα Μπίλη -Ζιάγκα από τη Σωτήρα και μετά μέχρι τη συνταξιοδότηση της εργάστηκε στο μαιευτήριο του νοσοκομείο Βρυσερά που έγινε γνωστή, ανεπανάληπτη, αξιέπαινη στη δουλειά της για τρεις δεκαετίες. Δεν νομίζω να υπάρχει γυναίκα από την Άνω Δρόπολη που να μην πέρασε από την Δώσω... όλες μιλούν με τα καλύτερα λόγια για τη Δώσω και την Πανάγιω Μάστακα.

Πριν διοριστεί μαία στο ιατρείο του ο φημισμένος μοναδικός γιατρός Α. Καλυβόπουλος στο Βουλιαράτι στο ρόλο της μαμής καλούσε για βοηθό του την Ευθαλία Γκιάτη. Και ο Μπαράς στο βιβλίο του:" Το Δέλβινο και οι γύρο περιοχές", αναφέρει ότι το ρόλο της μαμής στο Βουλιαράτι το έκανε μία πεπειραμένη γυναίκα, η Κάτσιο ( η Ευθαλία Κάτση- Γκιάτη)...

Και δειλά - δειλά έφθασε το 1970 - 71 σε κάθε χωριό της Άνω Δερόπολης να έχει τη δίκη του νοσηλεύτρια- μαία... και στο νοσοκομείο Βρυσερά ξεχωριστό τμήμα με κλίνες μαιευτικής, με παιδίατρο και δυο έως τρεις μαίες με όλες τις συνθήκες και εξοπλισμό...για πολλά χρόνια στην περιοχή η θνησιμότητα στα βρέφη ηλικίας ο-1 ετών ήταν πολύ σπάνια έως μηδενική...και...και...

Φθάσαμε σήμερα, να μην έχουμε ούτε την εποχή της σαμαρίτσας και χωρίς μαίες, ούτε την εποχή με πολλά βρέφη, νιάτα, γάμους, βαφτίσια, νοσοκομεία, μαίες...
και τι έχουμε άραγε σήμερα στα χωριά της Άνω Δερόπολης;;; -αυτό που κανείς δεν το είχε προβλέψει: -την ερήμωση του τόπου...!!!!!

Πέρασαν και ξανά πέρασαν και οι πελαργοί σε κάθε μας χωριό...,δεν άκουσαν κλάμα μωρού, ούτε γέλια και φωνές παιδιών, δεν είδαν από εκκλησία να βγαίνει κόσμος, νέα ζευγάρια από γάμους και βαφτίσια... βουβός ο τόπος...γερασμένος... μας αποχαιρέτησαν και οι πελαργοί, χάθηκαν κι' αυτοί ! Και ποιος μας σκέφτηκε;;; Το μόνο που μας μένει: Μια ευχή απ´ όλους μας, μπορείτε να το πείτε ευσεβή πόθο:

ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΙ ΚΑΠΟΤΕ Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ.


Βασίλης Λαχανάς