Βορειοηπειρωτικό και (Βόρειο)Μακεδονικό, οδυνηρές αναλογίες

Αυτές τις μέρες της περίεργης διαπραγμάτευσης με την ηγεσία του κράτους των Σκοπίων για το ονοματολογικό αλλά κυρίως για τη χρήση της ψευδώνυμης «μακεδονικής» γλώσσας των χρηστών της, οι διαπραγματευτές μας παρέλειψαν ότι η Ελλάδα κατέχει διαχρονικά τα πνευματικά δικαιώματα της λέξης «Μακεδονία» και των παράγωγών της, τα οποία, κατά τρόπο άδικο, σφετερίστηκαν οι Σκοπιανοί. Και για εμάς τους συγγραφείς που γνωρίζουμε τι εστίν «πνευµατικό δικαίωμα» (copyright) αντιλαμβάνεστε την οργή.

Θυμήθηκα, όμως, ένα άλλο πολύ χτυπητό, παρόμοιο παράδειγμα από την πρόσφατη ιστορία μας. Το Φεβρουάριο του 1945 ο νεαρός τότε υποπλοίαρχος Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας, τοποθετημένος στη Διασυμμαχική Επιτροπή στη Ρώμη -ο οποίος εξελίχθηκε στη συνέχεια σε επιφανή πολιτικό (υπουργός Εξωτερικών και Αμύνης) και ο οποίος χειρίστηκε εν λευκώ τις ελληνοαλβανικές σχέσεις για δεκαετίες με την ευλογία του Κωνσταντίνου Καραμανλή- είχε υποβάλλει μια απόρρητη έκθεση στον τότε προϊστάμενο του Δημήτρη Νικολαρεΐζη, όπου εν περιλήψει ανέφερε ότι: Μερικοί Έλληνες πολιτικοί έρχονται σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, παρασυρόμενοι από φλογερό αλλά τυφλό αίσθημα για το βορειοηπειρωτικό. Οι ελληνόφωνες της Αλβανίας αποτελούν μια διεσπαρμένοι μειοψηφία, μια μικρή αναλογία, αποκλείνουσα την εθνολογική βάση των διεκδικήσεών μας. Πάρα πολλοί Έλληνες της Βορείου Ηπείρου υποστηρίζουν με φανατισμό ότι μόνον η γλώσσα τους είναι ελληνική, ενώ οι ίδιοι αισθάνονται ως γνήσιοι Αλβανοί. Το ελληνόφωνο στοιχείο της Βορείου Ηπείρου όχι απλώς δεν καταπιέζεται αλλά ουδόλως επιθυμεί την ένωση με την Ελλάδα. Μάλιστα, λέει, αξιόλογο μέρος της ελληνικής μειονότητας εχθρεύονται την ένωση με την Ελλάδα. Τέλος, αναφέρει ο Αβέρωφ, η εξωτερική μας πολιτική παρεσύρθη από τις φωνές του πεζοδρομίου (sic!!) κλπ… H έκθεση αυτή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΝΤΙ, 105/12-8-1978 και 107/9-9-1978, Έκθεση του Ε Αβέρωφ Πα/225/3-2-1945, της 3ης Φεβρουαρίου 1945 και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων.

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ αρχικώς αρνήθηκε το γεγονός αλλά μετά παραδεχόμενος την ύπαρξη του έγγραφου αυτού δήλωσε ότι ο προϊστάμενος του Δημήτρης Νικολαρεΐζης τον επιβράβευσε για την αποκάλυψή του. Δεν είμαι σίγουρος ότι ο επιφανής διπλωμάτης Δημήτρης Νικολαρεΐζης ο οποίος γνώριζε καλά τις ελληνοαλβανικές σχέσεις –είχε χρηματίσει πρόξενος της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο την περίοδο της ιταλικής επίθεσης (Οκτώβριο 1940) και υπήρξε το πρώτο θύμα του ιταλικού φασισμού (απελάθη από το Αργυρόκαστρο ένα μήνα μετά) να υιοθέτησε τις απόψεις αυτές.

Ερεύνησα επί τούτου τα αλβανικά αρχεία να εξακριβώσω τι πίστευαν οι αλβανικές αρχές για το ίδιο θέμα. Και επειδή η ζωή έχει και μια μεγάλη δόση ειρωνείας την ίδια περίοδο, δηλαδή τον Φεβρουάριο 1945, οι αλβανικές αρχές είχαν υιοθετήσει την εξής άποψη για το Βορειοηπειρωτικό:

«Στην (ελληνική) μειονότητα δεν πιστεύουμε ότι υφίσταται σοβινισμός, αλλά ένα απλό αίσθημα εθνικότητας. Ο μειονοτικός λαός, επειδή δεν είναι σαφής για την ειδοποιό διαφορά που υφίσταται μεταξύ της παρούσας κατάστασης και της κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα, επιθυμεί την ένωση με την Ελλάδα, με την οποιαδήποτε Ελλάδα…»

Δεν χρειάζονται περαιτέρω σχόλια, φρονώ. Οι Βορειοηπειρώτες διαθέτουν την οξύνοια για να εξάγουν ασφαλή συμπεράσματα και να προβούν στις απαραίτητες αναλογίες.

Σταύρος Ντάγιος
Ιστορικός - Συγγραφέας

Πηγή