Tα σχολεία της Δρόβιανης

Από πολύ παλιά λειτουργούσε στη Δρόβιανη μοναστηριακή σχολή στο Ναό του Αγίου Αθανασίου της Κάτω Δρόβιανης. Επίσης το 1370 άνοιξε θεολογική σχολή στην αρχαία μονή Αγίου Νικολάου. Η Δρόβιανη ήταν ονομαστή για τους πολλούς δασκάλους και παπάδες που έβγαζε.

Τη μεγαλύτερη δράση αναπτύξανε τα Μετόχια Δρυϊάνου στην Απάνω Δρόβιανη, στους Αγίους Αποστόλους  και του Αγίου Αθανασίου Κάτω Δρόβιανης. Απ’ αυτά τα Μετόχια βγήκαν πολλοί μορφωμένοι στα γράμματα, στα εκκλησιαστικά και στη βυζαντινή μουσική, καταγόμενοι από τη Δρόβιανη, άνω των 50, επί ηγουμενίας Ιγνατίου Αγιορείτου, που υπηρέτησε εξήντα χρόνια στο Μετόχι Δρόβιανης. Πολλοί από τους μορφωμένους υπηρέτησαν σε διάφορες πόλεις και περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέχρι τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο ΣΤ΄.

Ο Κοσμάς ο Αιτωλός, κατά την πρώτη περιοδεία του, το 1773, ίδρυσε τα πρώτα σχολεία στις δυο Κοινότητες Άνω και Κάτω Δρόβιανης, χωριστά από τα μοναστηριακά φροντιστήρια και διόρισε εφορευτικές επιτροπές από πρόκριτους. Κατά τη δεύτερη περιοδεία του το 1777 επέβαλε την ίδρυση κοινού ναού του Αγίου Δημητρίου στον υψούμενο λόφο μεταξύ των δύο χωριών. Όρισε κοινή επιτροπή και προετοίμασε την ένωση των κοινοτήτων και των σχολείων σε ένα κεντρικό σχολείο, προορισμένο να εξυπηρετήσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των περιχώρων. Στο σχολείο της Δρόβιανης φοιτούσαν μαθητές από Δερόπολη, Λιντζουριά, Λιαμπερία κ.α. Βγήκαν πολλοί διανοούμενοι και επιστήμονες, που έχουν προσφέρει στην ιστορία της Αλβανίας και Ελλάδος. Το 1898 αριθμούσε 200 μαθητές. Το 1779 που πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός από τη Δρόβιανη, βρήκε τον επάνω Μαχαλά χωρίς σχολείο. Οργάνωσε έρανο μεταξύ των γυναικών σε χρυσαφικά, ασημικά και άλλα πολύτιμα αντικείμενα, ο οποίος απέδωσε 16 χιλ. γρόσια και άνοιξε σχολείο. Έτσι και στη δεύτερη περιοδεία ο ισαπόστολος Κοσμάς βρήκε πόρους και σχημάτισε αρκετό ετήσιο εισόδημα για τα σχολεία, τα οποία βοηθούνταν και από τα γύρω μοναστήρια. Η Μονή Δρυϊάνου προ του 1866 κατείχε στη Μολδοβλαχία εκτεταμένες εκτάσεις καλλιεργούμενες και πλουσιότατο μετόχιο. Απ’ αυτό το μετόχι είσπραττε μεγάλα χρηματικά ποσά. Με εντολή του Πατριαρχείου (1851) έδιδε 20.000 γρόσια για τη συντήρηση του κεντρικού σχολείου Αργυροκάστρου, για την Άνω Δρόβιανη 5.000 γρόσια. Τα επιδόματα αυτά κόπηκαν μετά την κατάσχεση από τη Ρουμανική Κυβέρνηση το 1866. Η Μονή Δρυϊάνου είχε κτήματα στο Μετόχι της Μουζίνας (αμπελώνες, ελαιώνες, χωράφια και δάση, επίσης είχε κι έναν αλευρόμυλο). Απ’ όλα τα εισοδήματα πρόσφερε για τη συντήρηση του ελληνικού σχολείου 2.000 γρόσια μέχρι το 1895, οπότε η εκκλησιαστική επιτροπή Μουζίνας κατακράτησε όλα τα εισοδήματα για το σχολικό και εκκλησιαστικό ταμείο.

     Με το ενδιαφέρον του Μίνου Λάππα και του ιατρού Φιλίππου Λάππα, η αδελφότητα Πάτρας αποφάσισε την Ένωση των σχολείων το 1894. Το αρρεναγωγείο το ονόμασε Κεντρική Αστική Σχολή Δρόβιανης, το δε θηλέων Ζάππειον Παρθεναγωγείο. Από το 1894 ως το 1922 δίδαξαν σ’αυτά τα σχολεία 50 διδάσκαλοι Δροβιανίτες και από τα χωριά Ριζών, Δερόπολης και Πωγωνίου.

Στα 1824 ιδρύθηκε στη Δρόβιανη Κεντρική Σχολή, η οποία εξυπηρετούσε Άνω και Κάτω Δρόβιανη και πολλά από τα γύρω χωριά. Η Κεντρική αυτή Σχολή, ονομαστή, ήταν η πρώτη μετά τα Ζωγράφεια και Ζάππεια Εκπαιδευτήρια. Η διοίκηση της Αστικής Σχολής και του Παρθεναγωγείου είχε ανατεθεί σε Δροβιανίτες της Πάτρας. Αυτοί διόριζαν δασκάλους και διδασκάλισσες και συγκέντρωναν όλα τα κληροδοτήματα και εισφορές για την τήρηση των Σχολών. Από το 1824 ως το 1913 χρημάτισαν 43 διδάσκαλοι από τους οποίους δώδεκα ήταν Δροβιανίτες και οι υπόλοιποι ξενοχωρίτες. Από το 1839 λειτούργησαν τόσο στην Άνω Δρόβιανη, όσο και στην Κάτω σχολεία αλληλοδιδακτικά (δημοτικά) και Ελληνικά Σχολεία σε μεγαλοπρεπή διδακτήρια και στις δύο Κοινότητες, προσπαθώντας να έχουν τους καλύτερους και πλέον καταρτισμένους δασκάλους της εποχής, ιδίως της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων. Μέχρι το 1880 τα σχολεία ήταν μόνον αρρένων.

Το δεύτερο μετά το Δέλβινο και τα Ζωγράφεια Διδασκαλία, που ιδρύθηκε στη Βόρειο Ήπειρο, ήταν αυτό της Δρόβιανης. Στις αρχές λειτούργησε στην Κάτω Δρόβιανη το 1878 με τη φροντίδα της αδελφότητας Πάτρας. Αργότερα, το 1894 χτίστηκε ειδικό κτίριο στον κεντρικό λόφο του Αγίου Δημητρίου.

Το Παρθεναγωγείο της Δρόβιανης λειτούργησε κανονικά μέχρι την Ιταλική κατοχή το 1916.


Χαράλαμπος  Κίτσιος
Συνταξιούχος Δημοδιδάσκαλος

πηγή: sfeva.gr