Βάνιστα

Είναι μικρό χωριό σε σύγκριση με άλλα πολλά χωριά της Δρόπολης, όμως από τον γραφικό του χαρακτήρα το αποκαλούνε και το « Μικρό Παρίσι».

Αυτό που το διακρίνει ιδιαιτέρως από τα άλλα δροπολίτικα χωριά είναι η εξαιρετική πρασινάδα, τα καλοσκαλισμένα σπίτια, οι πεντακάθαροι και καλοφωτισμένοι δρόμοι, η εξαιρετική πολιτισμένη συμπεριφορά των κατοίκων του.

Η Βάνιστα βρίσκεται νοτιοανατολικά της Καλογοραντζής, και βορειοδυτικά του Χασκόβου. Το χωριό είναι «ρουκομένο» (τοπική δροπολίτικη έκφραση), σε μια μικροκοιλάδα του Πλατυβουνίου μεταξύ Καλογοραντζής και Χασκόβου.

Η Βάνιστα είναι από τα πιο αρχαία χωριά της Δρόπολης και προς αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν διάφορα ντοκουμέντα. Σύμφωνα τον Τούρκο ιστοριογράφο Inalçik, η Βάνιστα βρίσκεται εγγεγραμμένη στα τούρκικα τεφτέρια φόρων απ’ το έτος 1437 μ.Χ. «….η Βάνιστα έχουσα 30 οικίες, εκ των οποίων οι δύο ανήκουν εις χήρας και οι 4 εις άγαμους, έχουσαν ετήσιο εισόδημα 1922 ακτσιέ.», δηλαδή, σύμφωνα την στατιστική η Βάνιστα υπήρχε έστω και ένας μικρός οικισμός υπό την διοίκηση Δρυινουπόλεως πριν τον 14-ο αιώνα.

Την ίδια περίοδο στα Δίπτυχα της Μονής Δρυάνου αναγράφονται χωριά της Δρόπολης βάση των οποίων προσφέρουν προς τη Μονή ενισχύσεις « δια ψυχικήν σωτηρίαν» γράφει ο Π. Πουλίτσας Εδώ αναφέρεται και η Βάνιστα. Ξανά, σύμφωνα τα «Ηπειρώτικα Χρονικά», το 1642 σε πολλά χωριά της Δρόπολης, αλλά κυρίως τη Βάνιστα…«προσετέθητο ο λ ο ι μ ό ς , η πανώλης, το «θανατικό κουκούδι» και που κυκλοφόρησε από αιώνα σε αιώνα.

Ανάθεμα το Γιάνναρο πόφερε το κουκούδι

Και χάλασε τη Βάνιστα πούτανε λουλούδι.

……………………………………………….

Και άλλα ντοκουμέντα και χειρόγραφα κάνουν λόγο για τον πατριωτισμό των Βανιστιωτών στους δύσκολους καιρούς που περνούσε η Βόρειος Ήπειρος το 1913. Ο Γάλλος δημοσιογράφος Ρενέ Πυώ, που επισκέφτηκε το χώρο μας σ’ εκείνα τα δύσκολα χρόνια, γράφει στο «Τemps»: «…οι κάτοικοι της Βάνιστας μας γράφουν… «αναγινώσκομεν είς τας εφημερίδας σας, ότι αι δυνάμεις του κόσμου τούτου παραγνωρίζουσαι τα εθνικά ημών αισθήματα και τους έν ταις καρδίαις μας χαραγμένους τίτλους, θέλουν να μας παραδώσουν ….Επολεμήσαμε μετά των Ελλήνων πάντοτε υπέρ της ελευθερίας μας».

Αναφερθήκαμε σε μερικά αποσπάσματα (όντως είναι πάρα πολλά), παρουσιάζοντας έτσι τον αρχαίο οικισμό των Βανιστιωτών και τον πατριωτισμό τους.

Το χωριό έως τα τέλη του 1990, είχε περίπου 63 οικογένειες με 258 κατοίκους. Ενώ στα τέλη του 2005 στο χωριό είναι εγγεγραμμένα 282 άτομα σε 67 οικογένειες. Με την μαζική μετανάστευση, μετά το 1990, στο χωριό έμειναν μόνον λιγοστά άτομα κυριολεκτικά τρίτης ηλικίας.

Παρά πολλοί Βανιστιώτες, κυρίως για οικονομικούς λόγους, κατά περιόδους έχουν μεταναστεύσει σε πιο πλούσιες χώρες όπως στην Κωνσταντινούπολη, Η.Π.Α, Αυστραλία, Αργεντινή κ.ά. Στον Αντιφασιστικό Αγώνα πολλοί Βανιστιώτες εντάχτηκαν στα παρτιζάνικα τάγματα και πολέμησαν ηρωικά έναντι των κατακτητών. Διακρίθηκαν κυρίως οι Παναίοι και Κουφαίοι οι οποίοι εργάστηκαν και σε σημαντικά πόστα μετά τον πόλεμο. Όμως σαν όλοι, και αυτοί δεν πρόκοψαν. Οι αλβανικές κομμουνιστικές αρχές τους πέταξαν σαν στημένο λεμόνι.

Πριν τον πόλεμο τη Βάνιστα την έκανε πασίγνωστη ο ακούραστος « γιατρός» Αντώνης Ζιώγκος. Στο γάιδαρο του καβάλα, ο ελπιδοφόρος αυτός ανθρωπάκος έγινε ο σωτήρας των Δροπολιτών. Αργότερα, ένας άλλος φημισμένος γιατρός « ο Βασίλης ο Μικρός», (ο «μεγάλος» ήταν ο Βασίλης Λαμποβιτιάδης από τη Δούβιανη), δεν ήταν μόνον ένας απλός επιστήμονας παιδίατρος, αλλά ένας αισθηματικός απλούστατος και ακούραστος άνθρωπος.

Ανάμεσα Βάνιστας και Καλογοραντζής βρίσκεται η φημισμένη Σκοτεινή.

Σήμερα στη Βάνιστα λειτουργούν μια σειρά βιοτεχνιών και ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο.

Η Βάνιστα πάντα ήταν χωριό φιλομαθείς. Από το 1879 είχε Δημοτικό ελληνικό σχολείο. Αργότερα λειτούργησε και Γραμματοδιδασκαλείο και Παρθεναγωγείο. Δίδαξαν τότε σ’ αυτά τα σχολεία ο Κ. Παπαδόπουλος, Σ. Καλυβόπουλος , Χ. Γκίκας, Θ. Τσαμίδης. Ενώ στο Παρθεναγωγείο η Ουρανία Ρούμπο.

Έως το 2005 στη Βάνιστα λειτουργούσε Δημοτικό σχολείο, ενώ το Οκταχρονο και το Λύκειο εκπαιδεύονταν στην Καλογοραντζή και Δερβιτσάνη.

Το χωριό αναφέρεται και για τις πολλές εκκλησίες, βακούφια και ιστορικά μνημεία. Αναφέρουμε την σπηλιά της Σκοτεινής, την εκκλησία της Βαγγελίστρας, το Μοναστήρι, τη Σκοτεινή του Μοναστηριού, την Άγιο-Παρασκευή, τον Αϊ-Βασίλη, τον Αϊ-Γιώργη, τον Αϊ-Θανάση και την Αγ. – Μαρίνα.

Λευτέρης Κοντός

sfeva.gr

👉Κακαβιά: Δεν είχαν τεστ κορωνοϊου και δήλωσαν υπάλληλοι της ΕΥΠ για να περάσουν

👉Ο Ράμα απορρίπτει το αίτημα Τραμπ για μετακίνηση της Αλβανικής Πρεσβείας στο Ισραήλ

👉Καραμπάχ: Ένα ντοκιμαντέρ για τα αίτια του πολέμου (video)