«Γραμμή Μαζινό»: Το μεγάλο αμυντικό έργο που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος – αν και η λήξη του βρίσκει τη χώρα στην ομάδα των νικητών – αφήνει τη Γαλλία πληγωμένη. Έχουν χαθεί περισσότερο από ένα εκατομμύριο νέοι, ενώ πάνω από τέσσερα εκατομμύρια είναι οι τραυματίες. Την ίδια ώρα οι καταστροφές που έχει υποστεί η χώρα στο εσωτερικό είναι αξιοσημείωτες. Βασική προτεραιότητα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας, η αντιμετώπιση νέας ενδεχόμενης σύρραξης, την οποία έφερνε κοντά η Συνθήκη των Βερσαλλιών που δεν ικανοποιούσε τους Γερμανούς και η οποία είχε τότε θεωρηθεί από πολλούς μία απλή ανακωχή.

Ο Μαζινό μπροστά στην εικόνα της χώρας του και την απειλή της νέας σύρραξης, οραματίστηκε τη δημιουργία μιας αμυντικής γραμμής που θα περιελάμβανε έναν συνδυασμό εκστρατευτικών τομέων και οχυρών, ορκιζόμενος να αποτρέψει κάθε μελλοντική απειλή εναντίον της Γαλλίας.

Μετά από ισχυρές πιέσεις το 1926 κατάφερε να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση για να ξεκινήσει τις εργασίες, σε πειραματικό αρχικά επίπεδο. Μόλις τρία χρόνια αργότερα κατάφερε να πείσει τη Βουλή της Γαλλίας για τη σημασία του έργου και να εξασφαλίσει τα κονδύλια που χρειαζόταν ώστε να δημιουργήσει αυτό που είχε οραματιστεί.

Η «Γραμμή Μαζινό» σχεδιάστηκε ειδικά ώστε να διευκολύνει την απόκρουση αιφνιδιαστικής επίθεσης, την προστασία των περιοχών της Αλσατίας και της Λωρραίνης που εκ νέου είχε αποκτήσει η Γαλλία το 1918 και διέθεταν σημαντικές βιομηχανικές ομάδες, αλλά και τη χρήση της ως βάση αντεπίθεσης.

Παρά τις πιέσεις του Μαζινό η κατασκευή του αμυντικού έργου καθυστέρησε να ξεκινήσει καθώς συνάντησε αντιδράσεις από τις Γαλλικές κυβερνήσεις κυρίως λόγο του υπέρογκου κόστους της. Κατά τη διάρκεια του πειραματικού σταδίου (1926 -1927) συνέχισαν οι διαβουλεύσεις σχετικά με τη μορφή που θα έπρεπε να πάρουν οι οχυρώσεις. Πάρα τις όποιες διαφωνίες, τελικά αποφασίστηκε να δημιουργηθούν μόνιμες και ισχυρές οχυρώσεις στις περιοχές του Μετς, του Λοτέ και του Μπελφόρ και πιο μικρές οχυρώσεις από τις οποίες θα επιχειρούσαν τα στρατεύματα. Οι αποφάσεις αυτές δεν αποκρυστάλλωναν το όραμα του εμπνευστή, Αντρέ Μαζινό.

Ωστόσο, το 1930 η Γερουσία της Γαλλίας θα ψηφίσει το Νόμο Μαζινό που θα αναστήσει το εγκαταλελειμμένο φιλόδοξο σχέδιο. Τελικά θα πάρει σάρκα και οστά και θα δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να επιτελέσει το στόχο για τον οποίο δημιουργήθηκε.

Η «Γραμμή Μαζινό» αποτελείται από ισχυρές οχυρώσεις που στεγάζουν πυροβόλα ανά τέσσερα μίλια, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν μικρές επανδρωμένες από δυνάμεις του Πεζικού ομάδες. Το σύστημα ήταν ενισχυμένο με δίκτυα τάφρων και καταφυγίων, ενώ οι εγκαταστάσεις εφοδιασμού βρισκόντουσαν υπό το έδαφος.

Ο γαλλικός στρατός θα στηριχθεί πάνω σε αυτό που για τους Γάλλους αποτελούσε το υπέρτατο αμυντικό όπλο και ρίχνει όλες τις δυνάμεις του στην προάσπισή του. Ο Ρεϊμόν Καρτιέ θα αναφέρει ότι «η υπεράσπιση της γραμμής Μαζινό κατάντησε σημαντικότερη από την υπεράσπιση της ίδιας της Γαλλίας».

Οι αδυναμίες αυτού του στατικού οχυρωματικού έργου και τα μειονεκτήματα που είχε μπροστά σ’ έναν ισχυρό και ευέλικτο στρατό έγιναν πολύ γρήγορα αισθητά. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η «Γραμμή Μαζινό» θα αποτελέσει «αχίλλειο πτέρνα» για τη Γαλλία. Τα οχυρά απορροφούν ισχυρές και επίλεκτες δυνάμεις του στρατού και τον καθιστούν κι αυτό στατικό, μειώνοντας τις δυνατότητες του ελιγμού.

Οι Γερμανοί αποφασίζουν να κάνουν το αυτονόητο. Να παρακάμψουν τη «Γραμμή Μαζινό» περνώντας από τρωτά σημεία. Επιτίθενται στις 10 Μαΐου 1940, κοντά στη Βελγική μεθόριο, όπου υπάρχει μόνον ένα οχυρωμένο φυλάκιο, το οποίο καταλαμβάνεται εύκολα. Με δεδομένο το γεγονός ότι το τεράστιο οχυρωματικό έργο δεν μπορεί να σταματήσει την γερμανική αεροπορία, η στρατιωτική κατάρρευση της Γαλλίας δεν θα αργήσει καθόλου. Περίπου ένα μήνα αργότερα το Παρίσι θα πέσει και η απόρθητη «Γραμμή Μαζινό» καταλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από το γερμανικό στρατό.

Ουσιαστικά η «Γραμμή Μαζινό» δε δέχτηκε ποτέ επίθεση. Κανένα κομμάτι της δεν καταστράφηκε κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις. Μετά τη λήξη του πολέμου τροποποιήθηκε μερικώς. Όταν αργότερα η Γαλλία αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, η γραμμή εγκαταλείφθηκε. Στη συνέχεια πολλά τμήματά της πουλήθηκαν σε ιδιώτες, ενώ τα περισσότερα εγκαταλείφτηκαν. Σήμερα μόνον ένα οχυρό παραμένει σε ενεργή «υπηρεσία», καθώς χρησιμοποιείται ως καταφύγιο αεροπορικής βάσης.

Η «Γραμμή Μαζινό» που θεωρήθηκε από το Γάλλους ένα ανίκητο αμυντικό όπλο, ουσιαστικά δεν χρησίμευσε ποτέ στη χώρα που το κατασκεύασε. Ούτε και ο εμπνευστής της αμυντικής γραμμής που πήρε το όνομά του, υλοποίησε το όραμα του. Την «Γραμμή Μαζινό» ουσιαστικά έστησε ο διάδοχός του στον υπουργικό θώκο, Πολ Πενλεβέ. Το 1932, ο Μαζινό έχασε τη μάχη με τον τυφοειδή πυρετό. Δεν είδε τη «Γραμμή» ποτέ ολοκληρωμένη.

Σχόλια