Μου έρχονται στο νου φαντάσματα, όπως εκείνο του Μπάνκο από το Μάκβεθ ή του βασιλιά πατέρα του Άμλετ, τα οποία ο Σέξπιρ μετέτρεψε σε σύμβολα που εξάπτουν τη φαντασία μας μέσα σε εκείνο το ομιχλώδες αγγλικό σκηνικό. Μα ο μεγάλος συγγραφέας δεν ζούσε για να εμπνευστεί από την απαράμιλλη μορφή των δικών μας φαντασμάτων, από τους Δροσουλίτες, γιατί τότε θα έβλεπε μόνος του πόσο ωχριούσαν τα δικά του φαντάσματα μπροστά στα πραγματικά, στα δικά μας, που κάνουν τους ανθρώπους να καρδιοχτυπούν, τους Γερμανούς κατακτητές να τα πυροβολούν (τύφλα να 'χει ο Δον Κιχώτης).
Προσπαθώ να ψάξω τις ρίζες του αρχηγού τους, του αγωνιστή Χατζημιχάλη Νταλιάνη, του κοντακιανού συντοπίτη μου. Ακόμα κι αν δεν είχε εκείνο το μαρτυρικό θάνατο στη μάχη, με τόση περιουσία που είχε αποκτήσει σίγουρα θα ήταν ένας ευεργέτης του έθνους, όπως τόσοι και τόσοι Ηπειρώτες, όμως προτίμησε, εκτός από την περιουσία, να αφιερώσει στην πατρίδα και την ίδια του τη ζωή.
Υπάρχει κάποια διχογνωμία ως προς τον τόπο γεννήσεώς του, ανάμεσα στο Δελβινάκι και στο Αργυρόκαστρο, μα αν σκεφτούμε ότι στον καιρό του το Δελβινάκι υπαγόταν στον Καζά Αργυροκάστρου, καταλήγουμε στο ίδιο συμπέρασμα όσον αφορά τον τόπο γεννήσεώς του: Δελβινάκι Αργυροκάστρου.
Από τον ίδιο αυτό Καζά κατάγονταν κι άλλοι αγωνιστές του 1821, τη γενέτειρα των οποίων μαρτυρούν τα επώνυμά τους: Κυριακούλης Αργυροκάστρίτης, Κώστας Χορμοβίτης, γνωστός ως Λαγουμιτζής. Όλοι αυτοί, μαζί με το Χιμαριώτη Σπύρο Μήλιο και με πολλούς άλλους συμπατριώτες συμμετείχαν στη μάχη του Φαλήρου και στη συνέχεια σε εκείνη της Ακρόπολης για την απελευθέρωση της Αθήνας. Τα γράφει και ο Μακρυγιάννης στα Απομνημονεύματά του.
Το Δελβινάκι ήταν έδρα της επαρχίας Πωγωνίου στην οποία συμπεριλαμβανόταν και τα χωριά της Δρόπολης. Από το όνομά του μαρτυρεί τη συγγενική σχέση με το Δέλβινο, που ήταν σημαντική πόλη της Ηπείρου. Σήμερα το μόνο συγκοινωνούν δοχείο ανάμεσα σε αυτά τα δυο μέρη είναι οι εκατέρωθεν κλαρινοπαίχτες, με μακριά πλέον συγγένεια μεταξύ τους, κι ας ανήκουν πια σε διαφορετικά κράτη.
Κι αν πας κατά το Δέλβινο, ομορφοπαλίκαρο
Πας κατά το Δελβινάκι όμορφο παλικαράκι...
τραγουδούν ακόμα οι μερακλωμένοι στη Δρόπολη, περιοχή από την οποία ασφαλώς και θα έχει περάσει ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης για να πάει στο Αργυρόκαστρο ή στο Δέλβινο.
Πριν γίνει Χατζής λεγόταν απλώς Μιχάλης Χρήστου και αργότερα τον είπαν Νταλιάνη λόγω της ευρωστίας και της ρώμης του. Σκέφτομαι ότι θα μπορούσε να κατάγεται και από κάποιο χωριό του Δελβινακίου και να είχε καταχωρηθεί η γέννησή του στο Δελβινάκι, ως κέντρο της Επαρχίας.
Μια υπόθεση έκανα, εντελώς αυθαίρετη, όπως όλες οι υποθέσεις.
Στην απορία μου αυτή έριξε φως ένα ασήμαντο γεγονός που συνέβη στην υπηρεσία όπου εργαζόμουν. Παρουσιάστηκε ένας Βορειοηπειρώτης για να καταθέσει ένα από εκείνα τα εκατομμύρια δικαιολογητικά που χρειαζόταν για να αποδείξει την ελληνικότητά του.
"Ονοματεπώνυμο;" τον ρώτησε η γραμματέας.
"Μιχάλης Νταλιάνης" απάντησε ήρεμος ο νεαρός.
Εξεπλάγην από τη συνωνυμία αυτή με τον παλιό αγωνιστή και αποφάσισα να παρακολουθήσω τη συζήτηση.
"Τόπος γέννησης;"
"Βουλιαράτι Δρόπολης Αργυροκάστρου Βορείου Ηπείρου".
Ο συνειρμός της σκέψης μου πήγε αμέσως στον Χατζημιχάλη που έπεσε στο Φραγκοκάστελλο της Κρήτης μαζί με εκατοντάδες συμπατριώτες του πολεμιστές. Η θυσία τους ήταν τόσο μεγάλη που ακόμα σήμερα, στις μέρες μας, εμφανίζονται μια φορά χρόνο ως Δροσουλίτες. Σαν να παρακολουθούν ακόμα την τύχη μας, ως φαίνεται. Μήπως τελικά ο Χατζημιχάλης με τους συναγωνιστές του ήταν Δροπολίτες; Σαν να άρχισαν να ξεδιαλύνονται μέσα μου κάτι ερωτηματικά, ή σαν να δημιουργήθηκαν κι άλλα, σαν να κούμπωναν μερικά κομμάτια του πάζλ, ή σαν να λύθηκαν και τα προηγούμενα.
Μήπως ο νεαρός αυτός που στεκόταν μπροστά στο γραφείο για να διεκπεραιώσει την υπόθεσή του να ήταν άμεσος απόγονος του θρυλικού Χατζημιχάλη; Κοίταξα τη φάτσα του και η φαντασία μου τον έκανε να έχει κοινά χαρακτηριστικά με τον παλιό ήρωα. Η συνήθεια να παίρνουν τα παιδιά τα ονόματα των παππούδων συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, προπάντων στη Δρόπολη. Κάποτε η τάση αυτή ήταν πολύ έντονη, ήταν κανόνας, αποτελούσε το σκοπό της ζωής του κάθε άντρα που επιδίωκε να διαιωνίσει το όνομά του.
Στη φαντασία μου έρχονται οι Δροπολίτες, να διαβαίνουν τον κάμπο της Δρόπολης καβάλα στα άλογά τους για να πάνε να απελευθερώσουν την Αθήνα, με τον Κυριακούλη και τον Λαγουμιτζή, υπό την καθοδήγηση του Χατζημιχάλη, και ίσως κάποιο παλικάρι απ' αυτά να έμεινε λαβωμένο, με το άλογο να τον περιμένει δίπλα του, από όπου γεννήθηκε και η μπαλάντα "Στης Δερόπολης τον κάμπο".
Σήκω αφέντη καβαλίκα
δεν μπορώ καημένε Γρίβα.
με το αργόσυρτο ίσο σαν τη μονότονη βροχή στη Δρόπολη.
Και στη συνέχεια να πάνε να απελευθερώσουν την Κρήτη. Όχι σαράντα παλικάρια από τη Λιβαδειά, αλλά εκατοντάδες παλικάρια, στην πλειοψηφία τους Δροπολίτες, συμπατριώτες των αρχηγών τους.
Η θυσία τους στο Φραγκοκάστελλο στοίχειωσε την Κρήτη. Το αίμα τους πότισε τη διψασμένη γη της και οι μάρτυρες αυτοί έγιναν δροσιά, ποίηση, μουσική. Μεταπήδησαν από την πραγματικότητα στο μύθο. Έγιναν σκιές για να δείξουν το δρόμο της ελευθερίας. Τώρα εμφανίζονται σαν να θέλουν να πουν κάτι που δεν πρόλαβαν. Να πουν "προσέξτε τα παιδιά μας που αφήνουμε πίσω".
Σκέφτομαι ότι ίσως οι απόγονοι του Χατζημιχάλη να σκορπίστηκαν κυνηγημένοι προς τα γύρω χωριά για να αποφύγουν την εκδίκηση των Τούρκων, ή ίσως και να μην έφυγαν ποτέ από τα μικρά χωριά τους. Το επώνυμο Νταλιάνης συναντιέται σήμερα μόνο στους Βουλιαράτες, στη γενέτειρα του αρχιτέκτονα Βασίλη Κουρεμένου, αλλά κι ενός άλλου αμνημόνευτου μάρτυρα της ελευθερίας: του Παναγιώτη Παπαδόπουλου, που εκτελέστηκε μαζί με άλλους κομμουνιστές στου Γουδή από τους Γερμανούς κατακτητές, στοιχειώνοντας κι αυτός την Αθήνα και την Ελλάδα ολόκληρη με τη θυσία του. Ένας άλλος Δροσουλίτης.
Κι εγώ λέω: Δροπολίτες - Δροσουλίτες. Φαίνεται η γλώσσα βοηθάει να πλησιάσουν οι δυο αυτές στοιχειωμένες και μαρτυρικές έννοιες. Κάτι μεταξύ μύθου και πραγματικότητας.
Με αυτές τις αυθαίρετες σκέψεις κλείνω και σήμερα το γραφείο και τη διήγηση και πάω στο σπίτι να παρακολουθήσω από τον καναπέ ένα ντοκιμαντέρ για τους Δροσουλίτες.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών