Βορειοηπειρώτες πολιτικοί φυγάδες στην Ελλάδα (1945-1990) Μέρος 2ο

Περιοχή της Χιμάρας

Σε στενή παρακολούθηση υπόκειτο και η ελληνόφωνη περιοχή της Χιμάρας. Η Χιμάρα τηρούσε παραδοσιακές σχέσεις με την Ελλάδα, αλλά μεγάλο μέρος του πληθυσμού της είχε μεταναστεύσει προπολεμικά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Μετά το 1945 στην περιοχή υπήρχε έντονη κινητικότητα φυγής από τη χώρα: τα παιδιά των μεταναστών επιδίωκαν να ακολουθήσουν τον δρόμο των πατέρων και των παππούδων τους. Όλοι αυτοί, τόσο οι οικογένειες των φυγάδων όσο και των μεταναστών, αποτέλεσαν στόχο παρακολούθησης από τις αστυνομικές αρχές. Από τον Αύγουστο 1944 και έως τον Δεκέμβριο 1944 από την περιοχή της Χιμάρας είχαν διαρρεύσει προς την Ελλάδα πάνω από 100 άτομα. Σύμφωνα με στοιχεία της αλβανικής ασφάλειας, το 1954 στα χωριά της περιοχής –για τα οποία υπάρχουν στατιστικά στοιχεία– διαμορφωνόταν η εξής εικόνα: το Κηπαρό: 257 οικογένειες με 1.239 κάτοικους είχε 15 πολιτικούς φυγάδες και 81 οικονομικούς μετανάστες· το Κούδες: 152 οικογένειες με 832 κατοίκους, είχε 8 φυγάδες και 7 μετανάστες· το χωριό Πίλουρι: 126 οικογένειες με 847 κάτοικους, είχε 17 φυγάδες και 18 μετανάστες· η Χιμάρα: 503 οικογένειες με 2.901 κατοίκους, είχε 98 φυγάδες και 48 μετανάστες· το Βουνό: 314 οικογένειες με 1.394 κατοίκους, είχε 5 φυγάδες και 70 μετανάστες· οι Δρυμάδες: 987 οικογένειες με 2.695 κατοίκους, είχε 40 φυγάδες και 72 μετανάστες· η Παλάσσα: 172 οικογένειες με 1.013 κατοίκους, είχε 4 φυγάδες και 13 μετανάστες. Συνολικά η περιοχή με 2.491 οικογένειες, 10.925 κατοίκους, είχε 187 πολιτικούς φυγάδες και 309 οικονομικούς μετανάστες.

Όπως είναι προφανές, το 1,7% του συνολικού πληθυσμού της Χιμάρας είχε διαρρεύσει παράνομα από τη χώρα (η πλειοψηφία στην Ελλάδα), ενώ το 2,8% του πληθυσμού είχε μεταναστεύει προπολεμικά σε κάποια ευρωπαϊκή ή άλλη υπερπόντια χώρα του εξωτερικού.

Ελληνικές στατιστικές πηγές
Η ελληνική πλευρά καταδεικνύεται φειδωλή στις στατιστικές των Βορειοηπειρωτών πολιτικών φυγάδων. Ενώ αναφέρει στατιστικές ταξινομήσεις πολιτικών φυγάδων από τις ανατολικές χώρες και δη την Αλβανία, αποσιωπά τους Βορειοηπειρώτες. Μόνον σε μια περίπτωση αναφέρει τον συνολικό αριθμό των «αλλοδαπών ελληνικής καταγωγής» (όρος χρησιμοποιούμενος) που βρίσκονται στην Ελλάδα χωρίς περαιτέρω και σαφή κατηγοριοποίηση. Σύμφωνα με τις ελληνικές πηγές, το 1948 στο Χατζηκυριάκειο και σε άλλα Κέντρα Περίθαλψης Πολιτικών Φυγάδων (ΚΠΠΦ), σε Καταυλισμούς Εκτοπισμένων Πληθυσμών (ΚΕΠ), σε Κέντρα Υποδοχής Αλλοδαπών Φυγάδων (ΚΥΑΦ) και σε Στρατόπεδα Φυγάδων (ΣΦ) Θεσσαλονίκης, Λαυρίου, Σύρου και Πειραιά περιθάλπονταν 1.250 αλβανοί πολιτικοί φυγάδες, αλλά στον αριθμό αυτό δεν συγκαταλέγονται Βορειοηπειρώτες.

Σύμφωνα με στοιχεία που οι ελληνικές αρχές παρείχαν στον ΟΗΕ, επικαλούμενα από τον ελληνικό τύπο, το 1953 στην Ελλάδα υπήρχαν συνολικά 21.000 αλλοδαποί νεοπρόσφυγες (χρησιμοποιούμενος όρος) εκ των οποίων οι 6.702 είναι «ελληνικής καταγωγής, Κύπριοι, Βορειοηπειρώτες και ακαθαρίστου υπηκοότητος». Τον αριθμό αυτό καταχρηστικώς χρησιμοποιήσαν οι βορειοηπειρωτικοί σύλλογοι ως αναφορά μόνον για τους ομογενείς τους πρόσφυγες, καθώς. Στον συνολικό αριθμό των 21.000 συμπεριλαμβάνονταν 2.666 Αλβανοί πολιτικοί φυγάδες. Το 1957 η Ελλάδα φιλοξενούσε στην εργατική αγορά 14.000 «πρόσφυγες», εκ των οποίων μόνον 250 ήταν Αλβανοί, ενώ το 1959 σε όλη την επικράτεια ήταν εγκατεστημένες 6.599 οικογένειες νεοπροσφύγων, ήτοι 15.718 νεοπρόσφυγες: 4.540 ελληνικής εθνικότητας από Ρουμανία, 1.750 ελληνικής εθνικότητας από Ρωσία, 7.350 Αρμένιοι, 810 Λευκορώσοι, 210 Ασσύριοι και 658 Βούλγαροι, Τσέχοι, Αλβανοί και Ούγγροι. Για την περίθαλψη του ενός τρίτου του προσφυγικού πληθυσμού είχε διατεθεί στην Ελλάδα από παγκόσμια μεταναστευτικά προγράμματα κεφάλαιο 2 εκατομμυρίων δολαρίων έως τα τέλη του 1960, ενώ έχριζαν αποκατάσταση άλλοι 10.328 φυγάδες και το απαιτούμενο κεφάλαιο υπολογιζόταν σε 8 εκατομμύρια δολάρια.

Αμερικανικές στατιστικές
Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές –οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν πλησιέστερες στην πραγματικότητα, καθώς οι πρόσφυγες των ανατολικών χωρών συντηρούντο κυρίως από αμερικανικά μεταναστευτικά προγράμματα, το 1946 στην Ελλάδα υπήρχαν 3.000 πολιτικοί φυγάδες: 800 κοσοβάροι, 600 Αλβανοί και 1.600 Βορειοηπειρώτες.

Τον Ιούνιο του 1951 οι ελληνικές αρχές πίστευαν ότι στην Ελλάδα είχαν διαφύγει 5.673 «Βορειοηπειρώτες» και μόνον 450 «Αλβανοί», ενώ στην ουσία, αναφέρει χαρακτηριστικά αμερικανικό έγγραφο, επρόκειτο για 5.673 χριστιανούς ορθόδοξους και 450 μουσουλμάνους Αλβανούς υπηκόους, αμφισβητώντας τα ελληνικά στοιχεία.
(Συνεχίζεται)