Οι Μπεκτάσηδες: Μια κοινότητα Σούφι που εξακολουθεί να υποστηρίζει την ανεκτικότητα παρά τη μακρά ιστορία διώξεων
Το Τάγμα Μπεκτασί είναι ένα ισλαμικό δόγμα των Σούφι με μακρά μυστικιστική παράδοση στην Αλβανία. Υποστηριζόμενοι από τους Γενίτσαρους, οι επίλεκτοι στρατιώτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στρατολογήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από χριστιανικές περιοχές των Βαλκανίων. Η πίστη των Σούφι δεν αναγκάζει τους θιασώτες να τηρούν τα βασικά του παραδοσιακού Ισλάμ.
Μπαμπά Μόντι
Το δόγμα του Μπεκτασή επιτρέπει την κατανάλωση αλκοόλ - όπως εξηγεί ο δερβίσης, «Αποκαλύπτει τον αληθινό χαρακτήρα ενός άνδρα» - και δεν απαιτεί να χωρίζονται οι άνδρες και οι γυναίκες, ούτε οι γυναίκες να φορούν πέπλο. Επιπλέον, οι τεκέδες του Μπεκτασή διαφέρουν από τα παραδοσιακά τζαμιά στο ότι δεν έχουν χτισμένο μιναρέ δίπλα τους και οι μπαμπάδες είναι θαμμένοι μέσα. Μια διαρκώς εξελισσόμενη πίστη, ο Μπεκτασισμός ανέκαθεν εκτιμούσε τη συνάντηση και την ανταλλαγή με τις κοντινές θρησκευτικές κοινότητες.
Ωστόσο, η ανοχή δεν αποτελεί προστασία από τη δίωξη και για εκατοντάδες χρόνια, οι πιστοί βρίσκονται υπό πίεση — είτε οι άρχοντές τους ήταν χριστιανοί, μουσουλμάνοι ή άθεοι.
Ο Baba Mondi, ο Dedebaba, είναι ο πνευματικός ηγέτης του τάγματος. Η μη κυβερνητική οργάνωση We care for Humanity τον αναγνώρισε ως Εικονίδιο της Παγκόσμιας Ειρήνης και είχε ακροατήρια με δύο Πάπες.
«Καταρχάς, το να είσαι Μπεκτασής σημαίνει να είσαι άνθρωπος. [Κάποιος] που δεν είναι άνθρωπος δεν μπορεί να είναι Μπεκτασής», ισχυρίζεται ο Δεδεμπάμπα, καθώς τελικά μας καλωσορίζουν στην αίθουσα υποδοχής του. «Έχουμε οικοδομήσει την κοινότητά μας βασιζόμενη στις αρχές της ειρήνης, της αγάπης και του αμοιβαίου σεβασμού».
Το δόγμα του Μπεκτασή επιτρέπει την κατανάλωση αλκοόλ - όπως εξηγεί ο δερβίσης, «Αποκαλύπτει τον αληθινό χαρακτήρα ενός άνδρα» - και δεν απαιτεί να χωρίζονται οι άνδρες και οι γυναίκες, ούτε οι γυναίκες να φορούν πέπλο. Επιπλέον, οι τεκέδες του Μπεκτασή διαφέρουν από τα παραδοσιακά τζαμιά στο ότι δεν έχουν χτισμένο μιναρέ δίπλα τους και οι μπαμπάδες είναι θαμμένοι μέσα. Μια διαρκώς εξελισσόμενη πίστη, ο Μπεκτασισμός ανέκαθεν εκτιμούσε τη συνάντηση και την ανταλλαγή με τις κοντινές θρησκευτικές κοινότητες.
Ωστόσο, η ανοχή δεν αποτελεί προστασία από τη δίωξη και για εκατοντάδες χρόνια, οι πιστοί βρίσκονται υπό πίεση — είτε οι άρχοντές τους ήταν χριστιανοί, μουσουλμάνοι ή άθεοι.
Ο Baba Mondi, ο Dedebaba, είναι ο πνευματικός ηγέτης του τάγματος. Η μη κυβερνητική οργάνωση We care for Humanity τον αναγνώρισε ως Εικονίδιο της Παγκόσμιας Ειρήνης και είχε ακροατήρια με δύο Πάπες.
«Καταρχάς, το να είσαι Μπεκτασής σημαίνει να είσαι άνθρωπος. [Κάποιος] που δεν είναι άνθρωπος δεν μπορεί να είναι Μπεκτασής», ισχυρίζεται ο Δεδεμπάμπα, καθώς τελικά μας καλωσορίζουν στην αίθουσα υποδοχής του. «Έχουμε οικοδομήσει την κοινότητά μας βασιζόμενη στις αρχές της ειρήνης, της αγάπης και του αμοιβαίου σεβασμού».
Μέσα στον Τεκκέ στα Τίρανα
Πώς ταιριάζει αυτή η διδασκαλία σε έναν κόσμο που έχει πληγεί από τη θρησκευτική βία; Ο πνευματικός ηγέτης εξηγεί ότι η πίστη των Μπεκτασίδων αφήνει την ευθύνη για οποιαδήποτε πράξη στο άτομο, δεν υποδεικνύει πίστη ή ιερό κείμενο για προσωπικές ενέργειες και επομένως όσοι πραγματοποιούν τρομοκρατικές επιθέσεις στο όνομα του Θεού δεν θεωρούνται αληθινοί Μπεκτασή πιστοί.
«Γνωρίζουμε καλά ποιοι είναι οι τρεις κύριοι εχθροί της ανθρωπότητας πρώτα από όλα η άγνοια, μετά η φτώχεια, που συχνά πηγάζει από την πολιτική κατάσταση, και τέλος το προσωπικό εγώ, ο εγωισμός. Αυτοί οι τρεις παράγοντες μπορούν να καταπολεμηθούν και να καταστραφούν μόνο εάν οι άνθρωποι συνεργαστούν μεταξύ τους», εξηγεί ο Baba Mondi.
Μόλις τελειώσει η συνέντευξη, ο Dedebaba παροτρύνει τον συνάδελφό του να τον βγάλει φωτογραφία περιτριγυρισμένος από εμάς. Μετά δίνει ένα φρούτο, αχλάδια ή μήλα, στον καθένα μας και χάνεται πίσω από την πόρτα. Ο δερβίσης μας οδηγεί στο πάρκινγκ. «Τρώς χοιρινό;», τον ρωτάμε.
Πώς ταιριάζει αυτή η διδασκαλία σε έναν κόσμο που έχει πληγεί από τη θρησκευτική βία; Ο πνευματικός ηγέτης εξηγεί ότι η πίστη των Μπεκτασίδων αφήνει την ευθύνη για οποιαδήποτε πράξη στο άτομο, δεν υποδεικνύει πίστη ή ιερό κείμενο για προσωπικές ενέργειες και επομένως όσοι πραγματοποιούν τρομοκρατικές επιθέσεις στο όνομα του Θεού δεν θεωρούνται αληθινοί Μπεκτασή πιστοί.
«Γνωρίζουμε καλά ποιοι είναι οι τρεις κύριοι εχθροί της ανθρωπότητας πρώτα από όλα η άγνοια, μετά η φτώχεια, που συχνά πηγάζει από την πολιτική κατάσταση, και τέλος το προσωπικό εγώ, ο εγωισμός. Αυτοί οι τρεις παράγοντες μπορούν να καταπολεμηθούν και να καταστραφούν μόνο εάν οι άνθρωποι συνεργαστούν μεταξύ τους», εξηγεί ο Baba Mondi.
Μόλις τελειώσει η συνέντευξη, ο Dedebaba παροτρύνει τον συνάδελφό του να τον βγάλει φωτογραφία περιτριγυρισμένος από εμάς. Μετά δίνει ένα φρούτο, αχλάδια ή μήλα, στον καθένα μας και χάνεται πίσω από την πόρτα. Ο δερβίσης μας οδηγεί στο πάρκινγκ. «Τρώς χοιρινό;», τον ρωτάμε.
Μπαμπά Σαντίκ
«Δοκίμασα μια φορά, αλλά δεν μου άρεσε. Δεν είναι θέμα θρησκευτικών δογμάτων, εμείς οι Μπεκτασήδες είμαστε πάντα ελεύθεροι να επιλέξουμε. Απλώς δεν μου άρεσε τόσο πολύ η γεύση».
Εκατόν εξήντα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, κοντά στην πόλη Κορυτσά, βρίσκεται ο τεκέ του Melçan, ή θρησκευτικό κέντρο, από το οποίο ένας άλλος Μπάμπα, ο Μπάμπα Σαντίκ, παρακολουθεί την κοινότητά του. Η βάση του στην κορυφή του λόφου προσφέρει ευρεία θέα στις γύρω πεδιάδες και ένας δερβίσης προσφέρει μια προοπτική για το πώς βλέπουν οι πιστοί τους πνευματικούς ηγέτες τους.
«Ο Μπάμπα δεν θέλει να μιλάει για τον εαυτό του, αλλά πρέπει να ξέρετε ότι έχει κάνει αμέτρητα θαύματα στην κοινότητά μας», λέει ο δερβίσης. «Πόσα θαύματα έκανε ο Padre Pio; Ή η Μητέρα Τερέζα; Τέσσερα, ίσως πέντε. Χάρη στον Μπάμπα Σαντίκ μας, περισσότερα από 500 παιδιά έχουν γεννηθεί από οικογένειες που δεν μπορούσαν να τα αποκτήσουν, μεγάλο είναι το πνεύμα του».
Συναντάμε τον Baba Sadik σε ένα ζεστό δωμάτιο. Το πάτωμά του καλύπτεται από ένα τραχύ χαλί και οι πιστοί φαίνονται πολύ ενθουσιασμένοι με τη συνέντευξή μας με τον πνευματικό τους οδηγό. Για αυτούς, κάθε λέξη που λέει είναι διαφωτιστική. μπορεί να αποκαλύψει ανεξερεύνητα μονοπάτια σοφίας και διαλογισμού.
«Δοκίμασα μια φορά, αλλά δεν μου άρεσε. Δεν είναι θέμα θρησκευτικών δογμάτων, εμείς οι Μπεκτασήδες είμαστε πάντα ελεύθεροι να επιλέξουμε. Απλώς δεν μου άρεσε τόσο πολύ η γεύση».
Εκατόν εξήντα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, κοντά στην πόλη Κορυτσά, βρίσκεται ο τεκέ του Melçan, ή θρησκευτικό κέντρο, από το οποίο ένας άλλος Μπάμπα, ο Μπάμπα Σαντίκ, παρακολουθεί την κοινότητά του. Η βάση του στην κορυφή του λόφου προσφέρει ευρεία θέα στις γύρω πεδιάδες και ένας δερβίσης προσφέρει μια προοπτική για το πώς βλέπουν οι πιστοί τους πνευματικούς ηγέτες τους.
«Ο Μπάμπα δεν θέλει να μιλάει για τον εαυτό του, αλλά πρέπει να ξέρετε ότι έχει κάνει αμέτρητα θαύματα στην κοινότητά μας», λέει ο δερβίσης. «Πόσα θαύματα έκανε ο Padre Pio; Ή η Μητέρα Τερέζα; Τέσσερα, ίσως πέντε. Χάρη στον Μπάμπα Σαντίκ μας, περισσότερα από 500 παιδιά έχουν γεννηθεί από οικογένειες που δεν μπορούσαν να τα αποκτήσουν, μεγάλο είναι το πνεύμα του».
Συναντάμε τον Baba Sadik σε ένα ζεστό δωμάτιο. Το πάτωμά του καλύπτεται από ένα τραχύ χαλί και οι πιστοί φαίνονται πολύ ενθουσιασμένοι με τη συνέντευξή μας με τον πνευματικό τους οδηγό. Για αυτούς, κάθε λέξη που λέει είναι διαφωτιστική. μπορεί να αποκαλύψει ανεξερεύνητα μονοπάτια σοφίας και διαλογισμού.
Ο τεκές του Μελτσάν
Ο Μπάμπα Σαντίκ καπνίζει απαντώντας στις ερωτήσεις μας, κινώντας τα χέρια του στον αέρα υπνωτικά. Μας ταξιδεύει στην ιστορία των Μπεκτασήδων, καθώς οι άλλοι γνέφουν σοβαρά σε οποιαδήποτε αναφορά σε ένα κύμα διώξεων.
Το τάγμα των Μπεκτασί βρέθηκε στην Αλβανία μετά την απαγόρευση από την Τουρκία από τον Ατατούρκ, εγκαθιστώντας την έδρα του στα Τίρανα με την υποστήριξη του βασιλιά Ζογκ Α' το 1929. Αλλά το καταφύγιό τους ήταν βραχύβιο καθώς ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στην άφιξη του κομμουνιστή δικτάτορα Ενβέρ Χότζα. Όταν ο Χότζα μετέτρεψε τη χώρα στο πρώτο άθεο έθνος στον κόσμο, ο Μπεκτασή Μπαμπάς και οι δερβίσηδες που τους υπηρέτησαν είχαν την ίδια μοίρα με τους ιερείς και τους ιμάμηδες: φυλάκιση, βασανιστήρια και σκληρή δουλειά, θυμάται ο Μπάμπα Σαντίκ, με τρεμάμενη φωνή.
Η απαγόρευση της θρησκείας στην Αλβανία άρθηκε επίσημα το 1990 και οι Μπεκτάση απολαμβάνουν αναγνώρισης και υποστήριξης από την κυβέρνηση. Στη γειτονική Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ωστόσο, οι Μπεκτάσι εξακολουθούν να βρίσκουν τις θρησκευτικές τους πρακτικές υπό απειλή καθώς η επιρροή των μουσουλμανικών σουνιτικών ομάδων γίνεται πιο έντονη. Ο τεκές του 16ου αιώνα στο Τέτοβο έχει μετατραπεί σε τζαμί, με έναν πύργο να έχει μετατραπεί σε μιναρέ και να επιβάλλεται διαχωρισμός στους πιστούς. Αλλά αυτή η κοινότητα Μπεκτασή δεν κάθεται ήσυχη. Έκτοτε έχουν στραφεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στα Ηνωμένα Έθνη σε μια προσπάθεια να αντισταθούν.
Ο Μπάμπα Σαντίκ καπνίζει απαντώντας στις ερωτήσεις μας, κινώντας τα χέρια του στον αέρα υπνωτικά. Μας ταξιδεύει στην ιστορία των Μπεκτασήδων, καθώς οι άλλοι γνέφουν σοβαρά σε οποιαδήποτε αναφορά σε ένα κύμα διώξεων.
Το τάγμα των Μπεκτασί βρέθηκε στην Αλβανία μετά την απαγόρευση από την Τουρκία από τον Ατατούρκ, εγκαθιστώντας την έδρα του στα Τίρανα με την υποστήριξη του βασιλιά Ζογκ Α' το 1929. Αλλά το καταφύγιό τους ήταν βραχύβιο καθώς ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στην άφιξη του κομμουνιστή δικτάτορα Ενβέρ Χότζα. Όταν ο Χότζα μετέτρεψε τη χώρα στο πρώτο άθεο έθνος στον κόσμο, ο Μπεκτασή Μπαμπάς και οι δερβίσηδες που τους υπηρέτησαν είχαν την ίδια μοίρα με τους ιερείς και τους ιμάμηδες: φυλάκιση, βασανιστήρια και σκληρή δουλειά, θυμάται ο Μπάμπα Σαντίκ, με τρεμάμενη φωνή.
Η απαγόρευση της θρησκείας στην Αλβανία άρθηκε επίσημα το 1990 και οι Μπεκτάση απολαμβάνουν αναγνώρισης και υποστήριξης από την κυβέρνηση. Στη γειτονική Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ωστόσο, οι Μπεκτάσι εξακολουθούν να βρίσκουν τις θρησκευτικές τους πρακτικές υπό απειλή καθώς η επιρροή των μουσουλμανικών σουνιτικών ομάδων γίνεται πιο έντονη. Ο τεκές του 16ου αιώνα στο Τέτοβο έχει μετατραπεί σε τζαμί, με έναν πύργο να έχει μετατραπεί σε μιναρέ και να επιβάλλεται διαχωρισμός στους πιστούς. Αλλά αυτή η κοινότητα Μπεκτασή δεν κάθεται ήσυχη. Έκτοτε έχουν στραφεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στα Ηνωμένα Έθνη σε μια προσπάθεια να αντισταθούν.
Διαβάστε ακόμη
* Πώς η Αλβανία έγινε η μόνη χώρα που είχε περισσότερους Εβραίους στο τέλος του B’ Παγκοσμίου Πολέμου
* Τα 750.000 «μπούνκερ» του Ενβέρ Χότζα - Καταφύγια και πολυβολεία για έναν αόρατο εχθρό στην Αλβανία
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών