Γράφει ο Τηλέμαχος Λαχανάς!
Ήταν 3 του Δεκέμβρη του 1987! Η «ZERI I POPULLIT» επίσημη εφημερίδα της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας και η «Ραδιοτηλεόραση» των Τιράνων, με διαφήμιζαν από το πρωί ως το βράδυ σε όλη την Αλβανία, ως τον καλύτερο της χρονιάς περί ανέγερσης πολυκατοικιών με εθελοντική δουλειά. Είχα περίπου 4 χρόνια που είχα μετατεθεί στο «Αυτοκινητιστικό Συνεργείο» της πόλης «Αγίων Σαράντα» και εντός αυτής της περιόδου, εκτός της ογκώδης δουλειάς που είχα φέρει εις πέραν εντός του Συνεργείου, είχα κατορθώσει με εθελοντική δουλειά να οικοδομήσω και δύο πολυκατοικίες των 12 και των 15 διαμερισμάτων για τις οικογένειες των εργαζόμενων του Συνεργείου. Επειδή η «Επιχείρηση Οικοδομών» δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες των κατοίκων της πόλης, η Εκτελεστική Επιτροπή ούτε που λάμβανε υπόψη τις ανάγκες των εν λόγω οικογενειών.
Αποφασισμένος από ευαισθησία να εκπληρώσω αυτό το κενό, ανέλαβα να οικοδομήσω εντός τριών χρόνων όχι μία, 3 πολυκατοικίες. Μια των 25 διαμερισμάτων με την βοήθεια των εργαζόμενων του Συνεργείου, μια των 12 διαμερισμάτων με τους μαθητές της Μεσαίας Τεχνικής σχολής της πόλης, καθώς είχα αναλάβει και την πρακτική τους εξάσκηση, και μια των 15 διαμερισμάτων με το προσωπικό των φυλακών της πόλης. Υπό την προϋπόθεση όμως το Συνεργείο να επωφελούνταν 9 διαμερίσματα από την πολυκατοικία του σχολείου και 8 διαμερίσματα από την πολυκατοικία των Φυλακωμένων.
Ξεκίνησα την πολυκατοικία με τους εργαζόμενους του Συνεργείου και έφθασα σχεδόν στην μέση, γέμισα τα θεμέλια αυτής του σχολείου και ήμουν έτοιμος να αρχίσω το σκάψιμο με τους φυλακωμένους. Δεν ήταν γραφτό όμως γιατί για μένα άλλο έγραφαν τα σχέδια του «Θεού». Για μια ασήμαντη προστριβή με τον διευθυντή του Συνεργείου εκείνος μου ζήτησε να του παραδώσω τα κλειδιά και εγώ μη βάζοντας «νερό στο κρασί» μου του τα παρέδωσα, οπότε με τον αντικαταστάτη μου τελείωσε με τους εργαζόμενους του Συνεργείου μόνο την υπόλοιπη πολυκατοικία. Λυπήθηκα μεν, καθώς ήμουν ευαίσθητος, αλλά ανέμενε και η Θεού βούληση.
Αυτά ως εισαγωγή για να συνδέσω και την εμμονή μου, στο πως να προσφέρω στους συμπολίτες μου σε δύσκολες περιστάσεις, διευκρινίζοντας ότι δεν ήμουν ο μόνος. Υπήρχαν και αυτοί που όταν το κράτος έδωσε βήμα στον εκδημοκρατισμό προσέφεραν και σε άλλους τομείς, όπως στα κατεστραμμένα θρησκευτικά μνημεία, υπερβαίνοντας αντιλήψεις όπου θέλοντας η μη είχαν φωλιάσει στις συνειδήσεις των καθυστερημένων. Παράδειγμα η υπέρβαση αντιλήψεων για την προστασία και την συντήρηση κατεστραμένων μνημείων στην περιοχή του Θεολόγου Αγίων Σαράντα, με πρωταγωνιστή τον δεξιοτέχνη συντηρητή Χρήστο Καραγιάννη. Για το πώς βρέθηκα τεχνικός στον Τομέα Πολιτιστικών Μνημείων Αγίων Σαράντα και Δελβίνου και πώς στις μέρες μου ο Τομέας έγινε Διεύθυνση και εγώ Διευθυντής, νομίζω δεν χρειάζεται εξηγήσεις, εξάλλου έχω γράψει και έχω αναφερθεί. Ο αναγνώστης ίσως θυμάται ότι από αρχές του 1985 το κράτος της Αλβανίας είχε βγει κάπως από την απομόνωση, οπότε είχαν αρχίσει να έρχονται και επισκέπτες κυρίως από την Ελλάδα, οι οποίοι φωτογράφιζαν όπου κατεστραμμένες εκκλησίες. Επιστρέφοντας όμως στην πατρίδα τους με τις φωτογραφίες διαφήμιζαν αυτή την ασχήμια, λες και έφταιγαν οι κάτοικοι, λες και η ασχήμια δεν είχε δημιουργηθεί εξαιτίας της κατάργησης της θρησκείας! Γι’ αυτό το Ινστιτούτο Πολιτιστικών Μνημείων αναγκάστηκε να διορίσει για τους Αγίους Σαράντα και το Δέλβινο (μιας και γίνεται λόγος για αυτή την περιοχή) έναν Μεσαίο τεχνικό και μαζί να αυξήσει το εργατικό δυναμικό. Στην περιοχή του Θεολόγου π.χ. προστέθηκε ένας τεχνίτης, και εννοείται, εποχιακοί εργάτες, από τους γεωργικούς συνεταιρισμούς.
Οπότε στις 15/03/ 1988, αφού με συνεχάρησαν για την έγκρισή μου επικεφαλής αυτού του Τομέα, δεν έμενε παρά να αρχίσω αμέσως τις επαφές με τα μνημεία και την εξασφάλιση των εργαζομένων. Τεχνίτης για την περιοχή μου παρουσιάστηκε ο Χρήστο Καραγιάννης από το Κουλουράτι του Θεολόγου, επάγγελμα τεχνίτης οικοδομών. Αν και δίστασα στην αρχή για την ικανότητά του, καθώς είχε εγχειριστεί από το στομάχι, ήταν ευχή Θεού που αποφάσισα να τον δεχτώ και δεν το μετάνιωσα. Ήταν έμπειρος, είχε αντανακλαστικά, ήταν εργατικός και έμπιστος, τόσο που στις εκκλησίες κάναμε και επεμβάσεις που δεν επιτρέπονταν. Οπότε τον πήρα στην υπηρεσία και του ανέθεσα το καθήκον για την συντήρηση, αναστηλώσεις και προστασία όλων των μνημείων της περιοχής του και πείστηκα από αρχής ότι στα καθήκοντα που του ανάθετα δεν είχε ανάγκη για έλεγχο, τον έλεγχε η πίστη του και η συνείδηση του.
Ίσως οι Διβριώτες δεν γνώριζαν, όπως και οι Ριζιώτες της περιοχής, ότι στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου της Δίβρης π.χ. ως μνημείο αναφέρονταν μόνον η εκκλησία, στην οποία τα κλειδιά του Τρούλου είχαν ξεκοπεί από τη θέση τους προς τα κάτω. Επειδή ως Μοναστήρι είχε διαλεχτεί από τον μοναδικό κινηματογραφικό φορέα Τιράνων για κάποιο φιλμ, για να μη πέσουν τα κλειδιά του τρούλου έστησαν υποστυλώματα που στηρίζονταν στο δάπεδο της εκκλησίας. Αλλά από έλλειψη εργατικού δυναμικού και χρημάτων, δεν ήταν καθήκον μας να ασχοληθούμε με τον τρούλο. Εντούτοις πήραμε την πρωτοβουλία και με υπομονή ο Χρήστος τα κατάφερε, ανοίξαμε τον Τρούλο και σηκώσαμε τα κλειδιά του, τα στεριώσαμε με καμουφλαρισμένα σίδερα και τσιμέντο και ο τρούλος στην αρχική του κατάσταση. Εκτός καθήκοντος ήταν και το προστατευτικό λιθόστρωτο γύρω από την εκκλησία, ο χαλασμένος αυλόγυρος και η πόρτα εισόδου, μαζί και το δυτικό τοίχος της άλλοτε κατοικίας του ιερέα, καθώς είχε σωριαστεί. Είχε νόημα να αφήναμε την εκκλησία περιτριγυρισμένη από χαλάσματα; Το ίδιο πράξαμε και με την στέγη και την προστασία των τοιχογραφιών της Μονής της Παναγιάς Διβροβουνίου, αλλά και των κτισμάτων έξω από την εκκλησία!
.png)
Ίσως να μη γνωρίζουν και οι κάτοικοι του Θεολόγου, ότι η Μονή του Αγίου Ιωάννη της Μάλτσιανης, καθώς δεν συμπλήρωνε τους απαιτούμενους όρους για αρχαιότητα, δηλαδή η παρούσα κατασκευή του είχε εκτιμηθεί ως αναδόμηση, δεν φυλάγονταν ως μνημείο από το κράτος. Ως μνημείο όμως αναφέρονταν μια Κούλα της οχύρωσης του Μοναστηριού, η οποία στις μέρες μας δεν υπήρχε. Μπορούσαμε να την αφήσουμε στην κατάσταση που την βρήκαμε; Η εκκλησία στο εσωτερικό καμένη και παντελώς κατεστραμμένη, η στέγη της στην σαπίλα και κατεστραμμένη, χωρίς πόρτες και χωρίς λιθόστρωτο τριγύρω της, εκτός του ότι ο Γεωργικός Συνεταιρισμός την χρησιμοποιούσε για ξεχειμώνιασμα και ξεκαλοκαίριασμα τα γελαδιών του. Αν και τα χρόνια δύσκολα, καθώς καιροφυλακτούσαν και οι καταδότες, εμείς τολμήσαμε, πήραμε το ρίσκο. Στείλαμε γράμμα στο συνεταιρισμό να βγάλουν τα γελάδια, δήθεν η εκκλησία ήταν μνημείο υπό την προστασία του Κράτους, περιμέναμε 3 μήνες μήπως υπήρχε καμιά αντίδραση και αφού σιγή ιχθύος κλείσαμε τις πόρτες με πέτρες για να μη μπαίνουν τα γελάδια. Άλλους 3 μήνες αναμονή και μετά επέμβαση στη στέγη με καινούργια ξυλεία και κεραμίδια, ο Χρήστος έχτισε μέσα στον ναό τα θεμέλια του τέμπλου, όπως θυμούνταν από μικρός, επεμβάσεις στο πλακόστρωτο δάπεδο, έξω και τριγύρω λιθόστρωτο καλντερίμι, της βάλαμε σιδερένια πόρτα! Τέτοιες επεμβάσεις εκτός καθήκοντος έγιναν και στην εκκλησία της Μάλτσιανης, στον Άγιο Γεώργιο της Δίβρης, σχεδόν σε όλες τις εκκλησίες. Και όταν λέγω εκτός καθήκοντος έχω υπόψη μου ότι μια φορά το χρόνο έρχονταν εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Τιράνων, ο οποίος περνώντας από όλα τα μνημεία μας άφηνε γραπτώς ποιες επεμβάσεις και που θα γίνουν, βάση των οποίων καθορίζονταν το ποσό της χρηματοδότησης και το εποχιακό εργατικό δυναμικό. Έβλεπαν μεν αυτές τις αλλαγές, αλλά όχι μόνο δεν υπήρχε παρατήρηση, αλλά για το Ινστιτούτο ήμασταν η καλύτερη Εφορία της Αλβανίας.
.png)
Εκτός των όσων πιο πάνω ο Χρήστος ήταν πάντα πρόθυμος και ανταποκρίνονταν σε όποιες ανάγκες Χρειάζονταν η συμβολή του π.χ, στο γύρισμα της στέγης της Μονής Μεσοποτάμου και αλλού, πρόθυμος ο Χρήστος! Και όλα αυτά όχι εντός της διετίας 1988-1990, όπως ανέφερα στην αρχή του άρθρου! Μέχρι το 2000 που συνταξιοδοτήθηκε συνέχισε με τον ίδιο ρυθμό! Εννοείται όλα αυτά έγιναν από το 1988 μέχρι το 1990 και εννοείται ο Τομέας του παραδειγματικός, όπως και η Εφορία γενικότερα!
Σήμερα ο Χρήστος είναι 86 ετών. Τον συνάντησα πριν 4 μήνες στο σπίτι του στην Γκιάστα των Αγίων Σαράντα και θυμηθήκαμε τα παλιά. Μαζί μου και ο φίλος μου Πέτρος Μπερέτης, άλλοτε Πρόεδρος του Παραρτήματος ΟΜΟΝΟΙΑΣ των Αγίων Σαράντα, ο οποίος ενδιαφέρονταν για το ιστορικό της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, καθώς προσπαθεί κάπως να βοηθήσει.
Αύγουστος 2011 με τις συζύγους στο σπίτι στο χωριό-Άυγουστος 2024 στο σπίτι στην Γκιάστα!
Τέλος σχετικά με το τι συνέβη από το 1967 που καταργήθηκε η θρησκεία δικαιολογημένο μεν το μη ενδιαφέρον των αιρετών μας, έστω και αν κάποιοι είχαν συμπεριφερθεί με τα Μνημεία ως πιο καταστροφείς από ότι το κράτος με την κατάργηση της Θρησκείας. Δεν δικαιολογείται όμως από το 1990 και μετά η συμπεριφορά της ηγετικής μας εκπροσώπησης, καθώς είχε στο χέρι της να βοηθήσει, έστω και με χρήματα από το εμπόριο της βίζας, σε Αργυρόκαστρο και Τίρανα. Ποιος ενδιαφέρθηκε και ποιος ενδιαφέρεται σήμερα για την κατάσταση και τις ανάγκες των μνημείων μας; Ποιος ήρθε σε επαφή με τους υπεύθυνους του Τομέα Πολιτιστικών Μνημείων στην πόλη των Α. Σαράντα και ποια τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν; Γιατί περίπου το 70% των θρησκευτικών πολιτιστικών Μνημείων π.χ. ανήκουν στην Κοινότητά μας. Θα αποφύγω τα περαιτέρω, γιατί αφιερώνω το άρθρο αποκλειστικά για την προσφορά και το έργο του Χ. Καραγιάννη. Αλλά ερωτώ: Ποιος τον θυμήθηκε για το έργο του, ποιος αναφέρθηκε για το όνομά του; Ο ΚΑΝΕΝΑΣ! Όταν και η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει χρέος να τον τιμήσει!
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών