Σύμφωνα με τα επίσημα πρακτικά της συνεδρίασης, ο Sell περιέγραψε ένα ζοφερό τοπίο: εκλογές υπό απειλές και εξαγορά ψήφων, πολιτικοί αντίπαλοι φυλακισμένοι, ασφυκτικός έλεγχος στα μέσα ενημέρωσης και μια οικονομία που –όπως τόνισε– δεν στηρίζεται στην παραγωγή, αλλά στο διεθνές εμπόριο ναρκωτικών. Η εικόνα, είπε, παραπέμπει σε κράτος-μαφία: «Η αλβανική μαφία ελέγχει το εμπόριο μαριχουάνας και κοκαΐνης σε όλη την Ευρώπη με ακραία βία, και η κυβέρνηση είναι αναμφίβολα μπλεγμένη σε αυτά τα δίκτυα. Αυτό είναι ένα μαφιόζικο κράτος».
Οι δηλώσεις Sell δεν έπεσαν από το πουθενά. Τα τελευταία χρόνια, διεθνείς οργανισμοί και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης σκιαγραφούν την ίδια πραγματικότητα. Έρευνα του Reuters (Μάιος 2024) αποκάλυψε ότι εγκληματικά δίκτυα των Δυτικών Βαλκανίων, με κυρίαρχο ρόλο των αλβανικών συμμοριών, έχουν αναλάβει κομβικές θέσεις στη μεταφορά κοκαΐνης από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη. Χρησιμοποιούν λιμάνια της Αδριατικής και εταιρείες-βιτρίνα για να ξεπλένουν τεράστια κεφάλαια. Η VICE, με ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ, έφτασε να χαρακτηρίσει την Αλβανία ως το «πρώτο narco-κράτος της Ευρώπης», παρουσιάζοντας την υπόθεση του διαβόητου Klement Balili που συνδύαζε δισεκατομμυριακές ροές ναρκωτικών με νόμιμες επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Παράλληλα, η αλβανική ειδική υπηρεσία SPAK ερευνά την εμπλοκή υψηλόβαθμων αξιωματούχων –μεταξύ τους πρώην δικαστικοί, αστυνομικοί και δημοσιογράφοι– σε κυκλώματα διακίνησης ναρκωτικών και διαφθοράς. Οι αποκαλύψεις ότι οι ίδιοι οι θεσμοί που υποτίθεται ότι προστατεύουν το κράτος δικαίου λειτουργούν ως κρίκοι μιας αλυσίδας εγκληματικής συνενοχής ενισχύουν το επιχείρημα πως η Αλβανία δεν αντιμετωπίζει απλώς προβλήματα διαφάνειας, αλλά μια βαθιά συστημική κρίση.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο εγκληματολογικό ή ηθικό. Αγγίζει την καρδιά της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα Δυτικά Βαλκάνια. Η Αλβανία είναι υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, με ορίζοντα το 2027, υπό την προϋπόθεση ότι θα προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στο κράτος δικαίου, την ελευθερία των ΜΜΕ και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Όμως, όσο πληθαίνουν οι καταγγελίες για αυταρχικές πρακτικές της κυβέρνησης Έντι Ράμα, τόσο το ερώτημα γίνεται πιεστικό: μπορεί μια χώρα που λειτουργεί –κατά Sell– ως «μαφιόζικο κράτος» να θεωρείται έτοιμη για την ευρωπαϊκή οικογένεια;
Η εικόνα που μεταδίδεται από τα Τίρανα προσπαθεί να αντιστρέψει την αφήγηση. Η κυβέρνηση Ράμα προβάλει εκτεταμένα έργα υποδομών και μια εικόνα εκσυγχρονισμού. Όμως, πολλοί αναλυτές βλέπουν την έκρηξη της οικοδομικής δραστηριότητας όχι ως ένδειξη ανάπτυξης αλλά ως προϊόν ξεπλύματος χρήματος από το οργανωμένο έγκλημα. Η σύγκρουση αφηγήσεων είναι προφανής: από τη μια πλευρά, μια κυβέρνηση που θέλει να εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστική και φιλοευρωπαϊκή· από την άλλη, μια σειρά διεθνών εκθέσεων που μιλούν για ενδημική διαφθορά και αποδόμηση των θεσμών.
Η ΕΕ, μέχρι στιγμής, επιλέγει τη διπλωματική οδό. Η ρητορική είναι σταθερά «merit-based», δηλαδή κάθε βήμα προς την ένταξη θα κριθεί από συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, τα λόγια του Sell φέρνουν την Ένωση αντιμέτωπη με ένα δύσκολο δίλημμα: θα επιμείνει πραγματικά σε αυστηρά κριτήρια κράτους δικαίου ή θα επιτρέψει γεωπολιτικές σκοπιμότητες να υπερισχύσουν της διαφάνειας και της δημοκρατίας;
Πέρα από την πολιτική διάσταση, υπάρχει και η κοινωνική. Η Αλβανία αντιμετωπίζει μαζική φυγή νέων στο εξωτερικό, καθώς η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και οι περιορισμένες ευκαιρίες σπρώχνουν μια ολόκληρη γενιά να αναζητήσει μέλλον αλλού. Η εξάρτηση μεγάλων τμημάτων της οικονομίας από παράνομες δραστηριότητες δημιουργεί μια φαύλη αλυσίδα που υπονομεύει την ίδια τη δυνατότητα οικοδόμησης ενός βιώσιμου κράτους δικαίου.
Οι δηλώσεις του Alexander Sell, όσο αιχμηρές και αν ακούγονται, δεν μπορούν να απορριφθούν ως υπερβολικές. Αντίθετα, ταιριάζουν με ένα παζλ στοιχείων που συνθέτουν μια ανησυχητική εικόνα: μια χώρα στα σύνορα της ΕΕ, με θεσμούς διαβρωμένους, οργανωμένο έγκλημα που λειτουργεί σχεδόν παράλληλα με το κράτος και μια πολιτική ηγεσία που κατηγορείται ότι κλείνει το μάτι στη μαφία.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι μόνο αν η Αλβανία πληροί τα κριτήρια ένταξης, αλλά αν επιθυμεί και μπορεί να τα προσεγγίσει. Και, ακόμη πιο δύσκολο, αν η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να κοιτάξει κατάματα την αλήθεια ή να κλείσει τα μάτια για χάρη της γεωπολιτικής σταθερότητας. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν οι προειδοποιήσεις του Sell θα λειτουργήσουν ως καμπανάκι ή θα χαθούν μέσα στη γνωστή γραφειοκρατική ομίχλη των Βρυξελλών.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών