Η Έκθεση της Επιτροπής Εξακριβώσεως Ζημιών, που συγκροτήθηκε το 1945 με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης Πέτρου Βούλγαρη, αποκαλύπτει το μέγεθος της τραγωδίας. Ο υπουργός Παιδείας Δημήτριος Μπαλάνος, με έγγραφό του προς το Γενικό Επιτελείο Στρατού, ζήτησε τη συνδρομή αξιωματικών ώστε να καταγραφούν με ακρίβεια οι ζημιές του πολέμου και της κατοχής. Η Επιτροπή εργάστηκε από τις 3 έως τις 29 Ιουλίου του 1945 σε μια κατεστραμμένη Ήπειρο, καταγράφοντας λεπτομερώς τις ωμότητες των κατακτητών. Όπως σημείωνε το μέλος της, Νικόλαος Γεωργιάδης, «η δυστυχισμένη Ήπειρος πλήρωσε ακριβά… Είναι ανατριχιαστική η φωνή των ξηρών αριθμών».
Στην πρώτη γραμμή του δράματος βρέθηκαν τα χωριά της Κόνιτσας. Το Αηδονοχώρι, δίπλα στα αλβανικά σύνορα, δέχθηκε τα πρώτα πυρά με την κήρυξη του πολέμου. Οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν για να σωθούν, μα όταν επέστρεψαν βρήκαν μόνο στάχτες. Το καλοκαίρι του 1943, γερμανικά αποσπάσματα πυρπόλησαν το χωριό και εκτέλεσαν 22 αμάχους – άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Στο Μάζι, οι Ιταλοί άρπαξαν το σύνολο του ζωικού κεφαλαίου, περίπου 2.000 αιγοπρόβατα και μοσχάρια, ενώ 40 κάτοικοι οδηγήθηκαν όμηροι και γύρισαν ύστερα από δύο χρόνια. Παρόμοιες λεηλασίες και καταστροφές σημειώθηκαν σε χωριά όπως το Ελεύθερο, η Πηγή, η Καβάσιλα και το Γαναδιό.
Στο χωριό Πύργος (Στράτσιανη), οι εισβολείς λεηλατούσαν για τρεις ημέρες. Όταν υποχώρησαν, το χωριό βομβαρδίστηκε κατά λάθος από ιταλικά αεροπλάνα: οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν, εννέα σπίτια και το νεόκτιστο σχολείο ισοπεδώθηκαν. Στην Πουρνιά, 3.000 Ιταλοί στρατιώτες και Αλβανοί βοηθοί κατέλαβαν τον οικισμό, λεηλατώντας σπίτια και απαιτώντας τρόφιμα από τους κατοίκους.
Ακόμη πιο σκληρή ήταν η μοίρα της Εξοχής, όπου στις 8 Νοεμβρίου 1940 οι Ιταλοί συνέλαβαν όλους τους κατοίκους και τους έκλεισαν στο σχολείο του χωριού για δέκα ημέρες. Πριν αποχωρήσουν, πήραν 42 ομήρους μαζί τους στην Ιταλία· δύο δεν γύρισαν ποτέ.
Η Κόνιτσα υπέστη βαριές ζημιές. Οι εισβολείς επίταξαν δημόσια κτίρια, λεηλάτησαν καταστήματα και πυρπόλησαν την αγορά. Πολλοί κάτοικοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν βίαια στην Αλβανία. Μετά το τέλος του πολέμου, η ιταλική κατοχή έφερε νέα δεινά: ξυλοδαρμούς, φυλακίσεις, εκβιασμούς και συστηματικές κλοπές.
Η Έκθεση της Επιτροπής, που διασώζεται στο βιβλίο της Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών, παραμένει ένα σιωπηλό μνημείο μαρτυρίας. Μέσα από τις σελίδες της αναδύεται όχι μόνο η φρίκη του πολέμου, αλλά και η αντοχή ενός λαού που, παρά τις στάχτες και τις απώλειες, βρήκε τη δύναμη να ξαναχτίσει τα χωριά του και να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη της ελευθερίας.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών