Μας άφησε στα πρόθυρα της συμπλήρωσης της ένατης δεκαετίας του, όταν το μυαλό και το πνεύμα του ήταν στην ακμή, στερώντας μας άλλα σπάνια μαργαριτάρια της λογοτεχνικής και λαογραφικής του δημιουργίας.
Γεννηθείς στην Άνω Λεσινίτσα, περιοχή Θεολόγου, λόγω και της βοήθειας τού ταξιδεμένου πατέρα του –μετανάστης στην Αμερική- συνέχισε το Γυμνάσιο της Πωγωνιανής, όπου στο τελευταίο ανέκδοτο βιβλίο του: «Η ζωή μου» το περιγράφει με πόνο και νοσταλγία.
Βγήκε δάσκαλος ο Γρηγόρης για να ταξιδέψει –κι αυτός σαν μετανάστης - από χωριό σε χωριό κι από σχολείο σε σχολείο, για να διδάξει την όμορφη μητρική του γλώσσα, την ελληνική, στα Βορειοηπειρωτόπουλα. Τον γνώρισαν οι κάτοικοι και οι δεκάδες μαθητές στην Άνω και Κάτω Λεσινίτσα, στην Γλύνα, στου Κρα, στο Δέλβινο, στη Λιβαδειά, στο Μαρκάτι, στην Τσερκοβίτσα, στη Λύβενα, στη Δίβρη και στους Αγ. Σαράντα. Με το σπαρτίκοβο σακούλι στον ώμο, γεμάτο ψωμοτύρι και γραφόμενες φυλλάδες. Φυλλάδες που αργότερα θα ήταν οι λίθοι των πολυσέλιδων, ποιοτικών και αξιόλογων βιβλίων του: «Το Συντακτικό της Ελληνικής γλώσσας», «Παροιμίες και λαϊκές εκφράσεις», «Η περιοχή Θεολόγου των Αγίων Σαράντα», «Δημοτικά τραγούδια της Βορείου Ηπείρου», «Το γενεαλογικό δέντρο της Λεσινίτσας», «Η εθνική μας ταυτότητα» και «Μικρά ενθυμήματα».
Την ζωή των γειτόνων και των συγχωριανών, των συμμαθητών και των συναδέλφων του, των συνανθρώπων και όλων των Βορειοηπειρωτών, θα βρεις μέσα τους. Μα και τον πλούτο αυτού του τόπου, τα ήθη και έθιμα, τα τραγούδια και τις παροιμίες, την ιστορία και την προέλευσή του…. Κι εδώ στέκει η αξία τους. Όλα μαζί απαρτίζουν μια πραγματική Εγκυκλοπαίδεια. Και για να φτιάξεις μια τέτοια «Εγκυκλοπαίδεια» χρειάζεται μόχθος, χρειάζεται υπομονή και επιμονή, χρειάζεται να έχεις χτίσει από νωρίτερα τα θέμελά της με ονόματα, γεγονότα, συμβάντα, χαρακτηριστικά, μα και ιδιωματισμούς, ανέκδοτα και λαϊκούς στίχους.
Πολύγραφος και πολυσέλιδος ο μπάρμπα Γρηγόρης. Εκτός των δεκάδων γραπτών στα διάφορα έντυπα που συνεργαζόταν. Στην εφημερίδα «Λαϊκό Βήμα» και «Φωνή της Ομόνοιας». Στην «Φωνή του Πωγωνίου» στο «Όραμα» και στον «Πρωινό Λόγο».
Στις 18 Απριλίου του 1946 χρειάστηκε και ο Γρηγόρης Κατσαλίδας να γευτεί τα σίδερα. Τα κρύα σίδερα. Την απομόνωση. Την φυλάκιση. Τον ξακουστό καλιά του Αργυροκάστρου. Εκεί, αναφέρει στο τελευταίο ανέκδοτο βιβλίο του, έβλεπα καθημερινά στη βρύση που πλένονταν τους βαρυποινίτες: Γρηγόρη Λαμποβιτιάδη, οδοντίατρο από τη Δούβιανη Αργυροκάστρου, τον επιστήθιο φίλο και συμμαθητή μου Σωτήρη Σκεύη από τα Καλύβια, ως και το συγχωριανό μου Βασίλη Παρτάλη και άλλους…
Έφυγε ο μπάρμπα Γρηγόρης. Έμεινε πίσω το έργο του. Έμειναν και οι διακρίσεις και τιμητικοί τίτλοι του: Το «Τιμητικό Φύλλο», από τη Γενική Γραμματεία λαϊκής Επιμόρφωσης. Η «Τιμητική Διάκριση» από την Αδελφότητα των Λεσιτσιωτών. Το «Ειδικό Τιμητικό Βραβείο» από την Ελληνική Εταιρία Εκκλησιαστικών Γραμμάτων. Η διάκριση «Επίτιμος Δημότης» από την επαρχία Δίβρης.
Λες και προαισθάνονταν την ώρα του μεγάλου ταξιδιού γράφει στο τελευταίο του βιβλίο: «Και μετρώντας τα στερνά της ζωής μου, θλίβομαι κι αναστενάζω που κάποια άγνωστη στιγμή θ’ αφήσω τον όμορφο κόσμο, όπως τον άφησαν και οι άλλοι, τ’ αγαπημένα μου οικογενειακά, συγγενικά και φιλικά πρόσωπα κι όλους τους συγχωριανούς μου. Ψυχοπονώ, όμως, και θ’ αποχωριστώ μ’ έναν καημό κρυφό, που δεν είδα τη Βόρεια Ήπειρο, την πατρίδα μου, ελεύθερη κι απαλλαγμένη από τα δεσμά του ξενικού ζυγού. Είθε, έστω και αργά - «κάλλιο αργά πάρα ποτέ», λέει η παροιμία - στις επερχόμενες γενιές να πραγματοποιηθεί το «ποθούμενο» του Πάτρο Κοσμά. Κι εγώ μια και ξόδεψα της ζωής μου το μερίδιο σας αποχαιρετώ. Γεια σας! Σας αποχαιρετώ και να με θυμάστε! Σ’ όλους με τις καλύτερες ευχές μου: υγεία, χαρά κι ευτυχία!»
Κι όλοι εμείς, μπάρμπα Γρηγόρη σου λέμε με πόνο: «Ώρα καλή στο ταξίδι των Ουρανίων. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκέπασε. Αιωνία σου η μνήμη!»
(από συνεργάτη της ΣΦΕΒΑ στη Β. Ήπειρο)
www.sfeva.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών