Ιστορία και μύθοι της Δρόπολης

Μέρος Α – Μυθολογία
Η μυθολογία ήταν αυτό, που κατά τους αρχαίους προχριστιανικούς χρόνους, πίστευαν ότι ήταν η πραγματική ιστορία των ανθρώπων και των περιοχών.

Πιστεύεται πως εμπεριέχει κάποια ιστορικά στοιχεία, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί ιστορία. Ως εκ τούτου, από τη μυθολογία δεν αντλούμε ιστορικές αλήθειες, αλλά φτιάχνουμε εικόνες για την εποχή που προσπαθεί να εξηγήσει και αυτές οι εικόνες είναι ιστορικά στοιχεία.

Κατά την εποχή που η μυθολογία γινόταν πιστευτή ως ιστορία, η Δρόπολη ήταν περιοχή των Μολοσσών. Θα πούμε λοιπόν τη μυθολογία των Μολοσσών, δηλαδή τι πίστευαν οι υπόλοιποι και οι ίδιοι για εαυτούς τους.

Ο Δευκαλίωνας  εγκαινίασε τη λατρεία του Δωδωναίου Δία στην περιοχή των Μολοσσών, τη Δωδώνη.

Εντωμεταξύ ο Δίας ενώθηκε με την Αίγινα η οποία γέννησε τον Αιακό (τόσο δίκαιος άνθρωπος, που μετά το θάνατό του έγινε ένας από τους τρεις κριτές στον Κάτω Κόσμο). Η Ήρα, για να εκδικηθεί την απιστία του συζύγου της, έστειλε στο νησί του Αισώπου, την Αίγινα, τρία φίδια. Τα ερπετά δηλητηρίασαν το νερό και όλοι οι κάτοικοι του νησιού βρήκαν τραγικό θάνατο. Ο μόνος που επέζησε, ήταν ο Αιακός. Τότε η μητέρα του, Αίγινα, για να μην είναι μόνος του, παρακάλεσε τον Δία να τον βοηθήσει. Ο Δίας μετέτρεψε τα μυρμήγκια, που βρίσκονταν σε έναν σάπιο κορμό δέντρου, σε ανθρώπους, τους Μυρμιδόνες.

Ο Αιακός απέκτησε τρεις γιους. τον Πηλέα, τον Φώκο και τον Τελαμώνα.  Ο Φώκος σκοτώθηκε κατά λάθος από τον ετεροθαλή αδελφό του Πηλέα κατά τη διάρκεια αγώνων λιθοβολίας ή δισκοβολίας στην Αίγινα και ενταφιάσθηκε εκεί. Μετά από αυτό, ο Πηλέας έφυγε, με μερικούς Μυρμιδόνες στην περιοχή της Φθίας, τη σημερινή ανατολική Φθιώτιδα και δημιούργησε το βασίλειο των Μυρμιδόνων.

Ο Πηλέας παντρεύτηκε τη νύμφη της θάλασσας, Θέτιδα, και απέκτησαν έναν γιο, τον Αχιλλέα.
Ο Αχιλλέας, πριν φύγει με τους στρατιώτες του Μυρμιδόνες στην Τροία, ενώθηκε με τη Δειδάμεια και έκανε έναν γιο, το Νεοπτόλεμο.
Μετά το θάνατο του Αχιλλέα, από τον Πάρη, που τον τόξευσε στο μοναδικό του θνητό σημείο, τη φτέρνα, ο Νεοπτόλεμος πήγε στην Τροία να εκδικηθεί το θάνατο του πατέρα του, αλλά και για να εκπληρώσει το χρησμό που έλεγε ότι η Τροία θα πέσει από απόγονο του Αιακού και αφού ο πατέρας του και ο άλλος απόγονος του Αιακού, ο Αίαντας ο Τελαμώνιος είχαν πεθάνει, έπρεπε να πάρει εκείνος τη δόξα.

Ήταν ένας από τους ήρωες που μπήκαν στο δούρειο ίππο. Σκότωσε τον βασιλιά της Τροίας, Πρίαμο, το φονιά του πατέρα του Πάρη, το βρέφος γιο του Έκτορα, τον Αστυάνακτα, πετώντας τον από τα τείχη και πήρε δούλα τη γυναίκα του Έκτορα Ανδρομάχη.
Επέστρεψε στη Φθία και παντρεύτηκε την κόρη του Μενέλαου και της ωραίας Ελένης, την Ερμιόνη – Ευρυδίκη, την οποία ο Μενέλαος είχε υποσχεθεί στον ανιψιό του, γιό του Αγαμέμνονα Ορέστη. Η Ερμιόνη ήταν στείρα και έτσι ο Νεοπτόλεμος έκανε παιδιά με τη Λάνασσα, που άρπαξε από τη Δωδώνη και την Ανδρομάχη. Ένας γιος του με την Ανδρομάχη, ήταν ο Μολοσσός. Το Νεοπτόλεμο σκότωσε ο Ορέστης στους Δελφούς.
Ο Νεοπτόλεμος ονομάζεται Πύρρος (πρόγονος του ιστορικού βασιλιά Πύρρου κατά τη μυθολογία) κατά τα κύπρια έπη και μεγάλωσε στη Σκύρο με τον παππού του, όσο ο πατέρας του ήταν στην Τροία.

Ο Μολοσσός πήρε μαζί του μερικούς Μυρμιδόνες και πήγε στην Ήπειρο, όπου ήταν βασιλιάς ο Έλενος. Ο Έλενος ήταν αδελφός του Πάρη και του Έκτορα, είχε παντρευτεί την Ανδρομάχη (τη μητέρα του Μολοσσού), μετά το θάνατο του Έκτορα και είχε φτιάξει το βασίλειό του φεύγοντας από την Τροία που έπεσε, στην Ήπειρο. Μετά το θάνατο του Έλενου, ο Μολοσσός έφτιαξε το ομώνυμο βασίλειο και η δυναστεία του λέγεται δυναστεία των Αιακίδων μέχρι το τέλος της, στους ιστορικούς χρόνους.

Με τη μυθολογία, οι αρχαίοι Έλληνες, εξηγούσαν ή ερμήνευαν την πραγματικότητα. Συμπεραίνουμε λοιπόν την πραγματικότητα που εξηγεί η μυθολογία.

• Οι Μολοσσοί ήταν Έλληνες, αν και την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν έθνη με τη σημερινή έννοια. Αισθάνονται συγγενείς (δηλαδή μοιάζουν) με τους κατοίκους της Φθίας. 
• Αφού η γενεαλογία τους ανάγεται σε ήρωα του Τρωικού πολέμου, η δυναστεία τους είναι αποδεκτή από τα υπόλοιπα βασίλεια ή πόλεις της Ελλάδας στους Ολυμπιακούς αγώνες. Στους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες συμμετέχουν υποχρεωτικά Έλληνες, αφού υπήρχαν δικαστές που έλεγχαν την καταγωγή, οι Ελλανοδίκες. Τέλος, οι ελληνικές επιγραφές που βρέθηκαν στη Δωδώνη μαρτυρούν την ελληνικότητα των κατοίκων.
• Ήταν σταθερό βασίλειο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού είχε την αναγνώριση της ηρωικής καταγωγής, δηλαδή από ημίθεους και επομένως από θεούς. Υπενθυμίζουμε ότι ο Αιακός ήταν γιος του Δία και ο γιος του ο Πηλέας παντρεύτηκε νύμφη (θεά), τη Θέτιδα, για να γεννήσει τον Αχιλλέα (ήρωα ημίθεο). Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως οι Μολοσσοί πιθανότατα επινόησαν αυτούς τους μύθος περί της βασιλικής καταγωγής από τον Αχιλλέα γύρω στο 400 π.Χ., εποχή που κυριάρχησαν στο Ιερό της Δωδώνης, θέλοντας πιθανώς να κατοχυρώσουν την κυριαρχία τους στο Ιερό.

Μέρος Β – Αρχαία περίοδος μέχρι τον Πύρρο

Αν και η Δρόπολη υπήρξε, κατά την αρχαιότητα αποικία του αρχαίου φύλου των Δρυόπων, από τους οποίους πήρε και το όνομά της, στα αρχαία χρόνια Δρυοπίς ή Δρυινούπολις, ωστόσο, αργότερα, ήταν περιοχή της Μολοσσίας, δηλαδή του βασιλείου των Μολοσσών, από τους οποίους φαίνεται ότι κατακτήθηκε. Υπάρχει και η εκδοχή οι Δρύοπες να είναι οι πρόγονοι των Μολοσσών.

Αν και οι Δρύοπες είναι φύλο της νεολιθικής εποχής διαφαίνεται, ακόμη στη μυθολογία και μια διαμάχη ή διαδοχή. Δρύοψ λεγόταν ένας γιος του Βασιλιά της Τροίας, Προιάμου, ενώ άλλος του γιος, ο Έλενος βασίλεψε στη χώρα που έπειτα κληρονόμησε ο Μολοσσός, ως γιος της γυναίκας του Έλενου, Ανδρομάχης. Η Ανδρομάχη, μετά το θάνατο του Έκτορα, παντρεύτηκε τον αδελφό του, τον Έλενο και ο γιος του Αχιλλέα, Νεοπτόλεμος την άρπαξε, κατά την πτώση της Τροίας και έκανε μαζί της το Μολοσσό.

Οι Δρύοπες (βλέπε επίσης Δόλοπες) ήταν μία Πελασγική πρώτο-ελληνική φυλή που κατοικούσε στην Ελλάδα. Η ετυμολογία του ονόματος Δρύοπες προέρχεται από το δέντρο "Δρυς", και σημαίνει "οι άνθρωποι της Δρυός".

Στο χωριό Σελλειό υπάρχουν ερείπια της εποχής των Δρυόπων. Δρύοπες ήταν και Σελλείς, οι οποίοι ήταν μάντεις στο ιερό της Δωδώνης. 

Αν και τα ηπειρώτικα βασίλεια κατοικούνταν από Ελληνικές φυλές, υστερούσαν του πολιτισμού των πόλεων κρατών της κλασσικής Ελλάδας, των πόλεων – κρατών.

Οι αποδείξεις της ελληνικότητας των Μολοσσών είναι πάρα πολλές και το γεγονός αυτό είναι βέβαιο. Η εναλλακτική άποψη είναι πως ήταν βάρβαροι που εξελληνίστηκαν. Η άποψη αυτή δεν μπορεί να είναι βάσιμη, καθώς ο εξελληνισμός θα συνεπάγονταν και εκπολιτισμό, κατά τον πολιτισμό των πόλεων κρατών. Αποδείξεις της ελληνικότητας των Μολοσσών είναι:

• Συμμετείχαν στους ολυμπιακούς αγώνες
• οι ελληνικές επιγραφές που βρέθηκαν στη Δωδώνη μαρτυρούν την ελληνικότητα των κατοίκων. Συγκεκριμένα, σε χάλκινη πλάκα της εποχής της βασιλείας του Πύρρου, την οποία αφιέρωσαν στο Ιερό του Δία στη Δωδώνη ο Αγάθων της Ζακύνθου και το γένος του, αναγράφεται στα ελληνικά πως οι αφιερωταί υπήρξαν πρόξενοι των Μολοσσών για τριάντα γενεές, δηλαδή για 1.000 έτη.
• Το Μαντείο της Δωδώνης θεωρείται το δεύτερο τη τάξη μαντείο της Αρχαίας Ελλάδας. Δεν θα μπορούσε να βρίσκεται σε μέρος που κατοικείται από βάρβαρους.
• Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, πριν το 600 π.χ. ο Κλεισθένης, τύραννος της Σικυώνας (σημερινό Κιάτο Κορινθίας), προκειμένου να παντρέψει την κόρη του Αγαρίστη, κάλεσε τους δέκα καλύτερους Έλληνες μνηστήρες. Μεταξύ τους ήταν και ο Μολοσσός Άλκων. Προφανώς δεν θα μπορούσε να συγκαταλέγεται βάρβαρος στους δέκα πιθανότερους μνηστήρες. Για την ιστορία την Αγαρίστη παντρεύτηκε ο Αθηναίος Μεγακλής και έκανε μαζί της τον Κλεισθένη τον Αθηναίο, τον άνθρωπο που επινόησε το δημοκρατικό πολίτευμα. Επίσης η Αγαρίστη ήταν προγιαγιά του Περικλή. Τόσα πολλά θα μπορούσαν να αλλάξουν στην παγκόσμια ιστορία, από μία απόφαση γάμου!

Η κυριαρχία των Μολοσσών μετά τον 5ο αιώνα π.Χ.

Σπουδαίοι Βασιλιάδες των Μολοσσών την Κλασική Εποχή ήταν ο Άδμητος και ο Θαρύπας, οι οποίοι κατάγονταν από τον Οίκο των Αιακιδών. Μάλιστα, ο Θαρύπας υπήρξε θεμελιωτής της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του Βασιλείου, καθώς ένωσε τα διάφορα Ηπειρωτικά Φύλα στον πολιτικό συνασπισμό το «Κοινό των Μολοσσών».

Το «Κοινό των Μολοσσών» ήταν μια πολιτική κοινοπραξία, που μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες εξέλεγε άρχοντες της Βουλής, ψήφιζε νόμους, και μπορούσε να καθαιρέσει ακόμη και τον Βασιλιά αν εκείνος δεν υπάκουε στους νόμους. Επιπλέον, την εποχή του Θαρύπα κόπηκαν για πρώτη φορά τα αργυρά νομίσματα των Μολοσσών, με έμβλημα μια ασπίδα και τον μεγαλόσωμο μολοσσικό σκύλο, που περιφρουρούσε τα κοπάδια των Ηπειρωτών.

Οι γυναίκες ηγεμόνες των Μολοσσών

Σε αντίθεση με την σπουδαία πόλη-κράτος της Αθήνας όπου οι γυναίκες δεν είχαν καν πολιτικά δικαιώματα, στο φυλετικό κράτος των Μολοσσών οι γυναίκες μπορούσαν να αναδειχτούν ακόμη και ηγεμόνες. Οι γυναίκες της γενιάς των Μολοσσών μπορούσαν να γίνουν αρχηγοί τόσο του Οίκου τους όσο και του Βασιλείου, στην περίπτωση που δεν υπήρχε άρρεν κληρονόμος ή ο Βασιλιάς απουσίαζε σε εκστρατεία.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις γυναικών ηγεμόνων ήταν η Κλεοπάτρα και η Δηιδάμεια. Η Κλεοπάτρα ήταν η κόρη της Ολυμπιάδας και ανέλαβε την αντιβασιλεία της Ηπείρου την εποχή που ο σύζυγός της και Βασιλιάς των Μολοσσών Αλέξανδρος απουσίαζε σε εκστρατεία στην Ιταλία. Στη συνέχεια, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 331 π.Χ., η Κλεοπάτρα έγινε η βασίλισσα της Ηπείρου, λειτουργώντας ως επίτροπος του ανήλικου γιου της Νεοπτόλεμου.

Φαίνεται πως ακόμη και ο τελευταίος ηγεμόνας στο βασίλειο των Μολοσσών ήταν επίσης γυναίκα. Μετά το θάνατο του βασιλιά Πύρρου, τον διαδέχτηκε στην εξουσία η κόρη του, η Δηιδάμεια, η οποία σφράγισε με τη βασιλεία της το τέλος της δυναστείας των Μολοσσών.

Πρωτεύουσα των Μολοσσών ήταν η αρχαία Πασσαρώνα (κοντά στα Γιάννενα)

Είναι πιθανό οι Μολοσσοί (τουλάχιστον η βασιλική οικογένεια) να είχαν συχνό ένα σπάνιο χαρακτηριστικό. Τα κόκκινα φυσικά μαλλιά. Η μητέρα του Μέγα Αλέξανδρου, ήταν κόρη του Νεοπτόλεμου Β΄ και ήταν κοκκινομάλλα. Το όνομα «Πύρρος» ήταν συχνό στη βασιλική οικογένεια και σημαίνει κοκκινομάλλης. Στα Κύπρια έπη ο μυθικός Νεοπτόλεμος ονομάζεται Πύρρος.

(Σε επόμενη ανάρτηση, η Ιστορία του Βασιλιά Πύρρου)

Κώτσιας Λ.