Σύµφωνα µε την παράδοση η θέση της Μονής παρουσιάστηκε µε θαυµαστό τρόπο, µε την εύρεση της εικόνας της Αγίας Τριάδας. Πιο πέρα από τη σηµερινή τοποθεσία της µονής, µόναζαν κάποιοι µοναχοί µέσα σε παλιές καλύβες. Το βράδυ έβλεπαν ένα φως στο σηµείο που είναι σήµερα το µοναστήρι. Για να φτάσουν στο µέρος που έβλεπαν το φως έπρεπε να διασχίσουν ένα ρουµάνι από κουµαριές και πουρνάρια, γι’αυτό µε τσαλακόπες (εργαλείο για κόψιµο ξύλων) άνοιξαν δρόµο και έφτασαν στο φωτισµένο σηµείο. Φτάνοντας βρήκαν την εικόνα της Αγίας Τριάδος. Την πήραν και την τοποθέτησαν µέσα σε µια κουφάλα ενός δέντρου (δρυς). Το επόµενο βράδυ η εικόνα µε θαυµατουργικό τρόπο ξαναβρέθηκε στο προηγούµενο σηµείο, όπου φώτιζε ξανά. Οι µοναχοί κατάλαβαν ότι έπρεπε να χτιστεί στο σηµείο αυτό µοναστήρι. Και έτσι έγινε. Στη θέση που βρέθηκε η εικόνα στην αρχή κτίστηκε ένα µικρό παρεκκλήσι και αργότερα έγινε ολόκληρο µοναστήρι µε µεγάλη δράση κοινωνική και εθνική.
Η τοποθεσία της µονής είναι πάνω σε ένα γυµνό λόφο σε κοντινή απόσταση από το χωριό Πέπελη και ελέγχει ένα µικρό µέρος της κοιλάδας. Ο ναός είναι τρίκλητη βασιλική µε νάρθηκα. Είναι ολόκληρος αγιογραφηµένος, αλλά από τις φωτιές είναι κυριολεκτικά µαυρισµένος. ∆ιατηρείται σε καλή κατάσταση. Υπάρχει µια δεύτερη είσοδος στον νάρθηκα που χρησιµοποιούνταν για να µπαίνουν µόνο οι φρενοπαθείς, ενώ τώρα η είσοδος είναι κτισµένη και µ’ένα κοµµάτι ύφασµα καλυµµένη. Πάνω από τη θύρα που ενώνει το νάρθηκα µε τον κύριο ναό υπάρχουν επιγραφές αλλά δεν διαβάζονται λόγο της καπνιάς. Το κτίσµα και η σκεπή είναι από πέτρα, αλλά όχι ιδιαίτερα καλλωπισµένο, ενώ τα γύρω οικοδοµήµατα είναι διώροφα λιγοστά και µισοπεσµένα.
Από επιγραφή στον δυτικό τοίχο εντός του ναού της µονής µαθαίνουµε ότι ανεγέρθηκε το 1754 από τον ηγούµενο Φιλόθεο, του οποίου σώζεται η προσωπογραφία και είναι αφιερωµένη στην Αγία Τριάδα. Λόγω της καπνιάς δεν διαβάζεται η επιγραφή αλλά παλιός ερευνητής συγκεκριµένα αναφέρει: «Ανηγέρθη και ανιστορήθη..δι εξόδου και µόχθου του πανοσιωτάτου Ιεροµονάχου Φιλοθέου και αρχιερατεύοντος Μητροφάνους Επισκόπου ∆ρυϊν., έτους, αψνδ΄ (1754), διά χειρός εµού του ταπεινού και αµαρτωλού Αδαµάντη, χωρίον Θεοτόκου, από Κούτσι» .
Η µονή πανηγύριζε µέχρι το 1967 την ηµέρα του Αγίου Πνεύµατος, µετά το 1967 πήγαιναν κρυφά οι κάτοικοι των κοντινών χωριών. Από το 1990 την ηµέρα αυτή γίνεται µεγάλη γιορτή. Σε ένα ετήσιο πανηγύρι που γινόταν στο µοναστήρι την ηµέρα της Αγίας Τριάδος εκφωνήθηκε Λόγος Πανηγυρικός από τον Γεώργιο Γαζή ∆ελβινακιώτη, γραµµατέα του στρατηγού Καραϊσκάκη, αλλά δεν περιείχε ο λόγος του εθνικό παλµό αλλά µόνο καθαρά χριστιανικό.
Όχι µόνο την ηµέρα που πανηγύριζε, αλλά κάθε µέρα ο ηγούµενος δεν επέτρεπε σε κανέναν προσκυνητή να βγάλει ψωµί από το σακούλι του, γιατί από την ώρα που έρχονταν στο µοναστήρι ήταν όλοι φιλοξενούµενοι.
Το µοναστήρι ανέκαθεν χρησίµευε ως σωφρονιστήριο των παραφρονούντων, ως θεραπευτήριο κάθε νόσου, ως γηροκοµείο, πτωχοκοµείο, βρεφοκοµείο όπου συγκέντρωνε εξώγαµα βρέφη, τα οποία υιοθετούσαν άτεκνες οικογένειες ιδιαίτερα στο Πωγώνι και φρενοκοµείο για εκείνους που είχαν πάθει σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Όλοι, οι καταφεύγοντες νοσούντες ξένοι και περιπλανώµενοι άνευ διακρίσεως φυλής ή θρησκεύµατος, τύγχαναν της πρέπουσας νοσηλείας και περιθάλψεως και οι προσερχόµενοι, υπό ευλάβεια κινούµενοι, επέστρεφαν υγιείς στις οικίες τους, τα ορφανά απολάµβαναν σε αφθονία τα πάντα για την συντήρησή τους. Όλα αυτά προερχόταν από τις πλούσιες δωρεές των κατοίκων της περιοχής και από των απανταχού ελεηµόνων της περιοδείας των µοναχών.
Κατά τα τέλη του 19ου αι., λόγω της κακής οικονοµικής κατάστασης της περιοχής, έπαυσε ο κοινός έρανος παντελώς και αναγκάσθηκε η µονή να διακόψει τις αγαθοεργίες της και να τις αναστείλει λόγω της έλλειψης πόρων.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1894 , ο ηγούµενος πατήρ ∆ιονύσης και ο γραµµατέας και ψάλτης Αθανάσιος (ίσως Τζιούµπας) έστειλαν έγγραφο στην Επιτροπή προς ενίσχυσιν της Ελληνικής Εκκλησίας και Παιδείας, µε το οποίο της ζητούσαν να συνδράµει τη µονή ώστε να µην καταστραφεί το έργο που ξεκίνησε. Είχε ξεκινήσει η ανοικοδόµηση και επισκευή του νοσοκοµείου της, διότι εξαιτίας της γενικά κακής κατάστασης της υγιεινής στην περιοχή, συνέρρεαν πάσχοντες µε διάφορα νοσήµατα.
Τον ηγούµενο ∆ιονύση διαδέχτηκε στην ηγουµενία ο αρχιµανδρίτης Αθανάσιος, ο οποίος παρέµεινε µέχρι το 1908 ίσως και αργότερα. ∆ιέθετε Κεντρική Σχολή, την οποία συνέστησε ο ηγούµενος Καισάριος, η οποία δεν ήταν καθόλου ασήµαντη για µια περιοχή που τη µάστιζε το σκότος της απαιδευσίας. Τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, παρά τις προσπάθειες του ηγούµενου, παρέµεινε κλεισµένη λόγω έλλειψης πόρων και κληροδοτηµάτων.
Από την χριστιανική διαθήκη του ηγούµενου της µονής Πέπελης Ανθίµου , η οποία συντάχτηκε στις 19 Σεπτεµβρίου 1838 στο ∆ελβινάκι και την επιβεβαιεί ο ∆ρυϊνουπόλεως Νεόφυτος, έχουµε µια εικόνα των ιεράρχων της µονής. Η διαθήκη είναι πιο πολύ διαφωτιστική παρά κληρονοµική. Ανάµεσα σε άλλα αναφέρει ότι αποφάσισε να κάµει τη διαθήκη διότι ο θάνατος είναι απροσδόκητος και αναλύει δογµατικά το θάνατο και την ανάσταση των νεκρών, νιώθοντας την ανάγκη να ζητήσει συγχώρεση από όλους, κληρικούς και λαϊκούς. Αυτά που έχει στην διαθήκη είναι από τις οικονοµίες του και από οµολογίες που άφηναν διάφοροι χριστιανοί της επαρχίας. Με την διαθήκη αφήνει διάφορες οµολογίες στην µονή Πέπελης, από τα φορεµατά του δύο πενίσια και 200 γρ. τα αφήνει στον ∆ρυϊνουπόλεως Νεόφυτο, για τον τάφο του, για την εκκλησία ∆ελβινακίου, σε παπάδες να τον µνηµονεύουν, 200 γρ. για λάσα στην ελληνική σχολή Αργυροκάστρου, 200 γρ. στο σχολείο ∆ελβινακίου, σε διάφορα µοναστήρια και εκκλησίες της επαρχίας και στους επιτρόπους της διαθήκης να τα µοιράσουν σε ορφανά. ∆ίνει ευχές και παροτρύνει τους χριστιανούς να ζουν ευλαβικά, αναφέρει και κάποιο ανήλικο αναδεκτόν του, το οποίο έµεινε ορφανό, να το επισκέπτονται οι πρόκριτοι και οι χριστιανοί του ∆ελβινακίου µέχρι να ενηλικιωθεί. Προφανώς ο Άνθιµος ήταν ∆ελβινακιώτης.
Η ακίνητη περιουσία της κοινοτικής ενοριακής µονής Αγία Τριάδας ήταν 108 στρεµ. γη καλλιεργήσιµη, ένα αµπέλι 8 στρεµ., ένας υδρόµυλος, 300 αιγοπρόβατα, 15 λοιπά ζώα, ιερά άµφια σκεύη και έπιπλα διάφορα. Τα 300-400 γιδοπρόβατα τα έβοσκαν Λιάµπηδες πιστικοί σε όποιο τσαΐρι ήθελαν είτε χριστιανικό είτε αγαλίτικο, τα γελάδια έβοσκαν στο κάµπο του Βούρκου και ήταν σηµαδεµένα µε σταυρό στα αυτιά. Ακόµη υπήρχαν 30 φοράδια και 300 γκριµπούρια (κυψέλες) µελίσσια.
Από τους πρώτους αφιερωτές ήταν και αγάδες. Τα µουλάρια της µονής κουβαλούσαν ολόκληρα φορτία από τα κοτσέκια των αγάδων µόλις αυτοί έπαιρναν το ίµορο (µερίδιο).
Πιστοί και υπηρέτες κουβαλούσαν τα πάντα ακόµα και νερό από το Λυκοµίλι και το Σελλειό όταν το καλοκαίρι άδειαζαν οι στέρνες της µονής.
Το 1937-1946 ηγούµενος της µονής ήταν ο Κωνστάντιος Σκεύης από το χωριό Καλύβια του Πασά των Αγίων Σαράντα, ο οποίος ήταν δραστήριος ως προς την οικονοµική κατάσταση της µονής και πατριώτης. Την περίοδο αυτή ζούσε και ένας άλλος µοναχός που λεγόταν Νικηφόρος και ήταν από το χωριό Λεσινίτσα. Το 1946 ο ηγούµενος Κωνστάντιος αρρώστησε βαριά, µετέβη στο Αργυρόκαστρο και χειρουργήθηκε από το γιατρό Καλυβόπουλο και µετά από λίγο πέθανε.
Στις 21 Ιουνίου 1944 η µονή πυρπολήθηκε από τους Γερµανούς και µόνο ο ναός σώθηκε. Πριν καεί είχε 42 κελιά. Μετά διορθώθηκαν λίγα απ’αυτά. Το 1946-1948 εγκαταστάθηκε ιερέας στη µονή ο Βασίλειος Σίννης, τον οποίο συνέλαβαν οι αλβανικές αρχές και τον φυλάκισαν 5 χρόνια για λόγους εθνικούς. Το 1948-1962 ηγούµενος ήταν ο Κώστας Βόσδος από την Κοσσοβίτσα, τον οποίο συνέλαβαν οι αλβανικές αρχές και τον εκτέλεσαν το 1964 στα Τίρανα σε άγνωστο µέρος. Το 1967 είχαν αποµείνει δύο µόνο µοναχές, οι οποίες εγκαταστάθηκαν στα σπίτια των συγγενών τους. Η Φωτεινή Γκιόνη πήγε στο σπίτι του γιου της Βασίλη. Η ζωή τους συνεχίστηκε µοναχικά.
Πηγή πληροφοριών: Διατριβή επί Διδακτορία της Ευτυχίας Παππά με τίτλο "Η Επαρχία Δρυϊνουπόλεως της Β. Ηπείρου κατά τη νεότερη περίοδο (Τουρκοκρατία, 20ος αιώνας)".
Επόπτης καθηγητής Αθανάσιος Καραθανάσης
Μέλη: καθηγητής πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης, καθηγητής Αθανάσιος Αγγελόπουλος.
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας.
Θεσσαλονίκη 2009
Διαβάστε ακόμη:
👉Κάντε εγγραφή στο κανάλι apenadi blogspot στο youtube για να βλέπετε πρώτοι τα βίντεο μας.
👉Ακολουθήστε μας στο facebook, κάνοντας like στη σελίδα Αγναντεύοντας για να βλέπετε πρώτοι τις δημοσιεύσεις μας
👉Ακολουθήστε μας στο twitter
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών