Ιερά Μονή Μεταµορφώσεως Τσατίστης Πωγωνίου (φωτό)

Από τοιχογραφία της εισόδου του πρόναου αντιλαμβανόμαστε ότι είναι αφιερωµένη στη Μεταµόρφωση του Χρηστού Σωτήρος. 

Βρίσκεται σε απόσταση σαράντα πέντε λεπτών οδοιπορικώς, έξω από την Τσάτιστα. Σήμερα από το σύνολο της µονής σώζεται ο ναός και το καµπαναριό. 

Πότε ιδρύθηκε είναι άγνωστο. Στην παράδοση των κατοίκων υπάρχουν δύο εκδοχές: η πρώτη, ότι ο τόπος που ανεγέρθηκε η µονή ήταν βοσκότοπος υπό την κατοχή µιας βλάχικης οικογένειας τεσσάρων αδελφών. Ένας από αυτούς ο ∆ηµήτριος Παπαδάτος ανήγειρε τη µονή, χαρίζοντάς της και ένα µέρος της γης που του ανήκε. Επίσης, προικοδοτήθηκε και από το ένα τρίτο των προσόδων του χωριού Τσιάτιστας. Η δεύτερη εκδοχή που συµπίπτει και µε τις επιγραφές είναι ότι η µονή χτίστηκε πάνω στην προηγούµενη οικοδοµή από έξοδα δύο µητροπολιτών και δύο ιεροµόναχων, οι οποίοι ήταν εξόριστοι σε αυτό το µέρος από το Πατριαρχείο Κων/πολεως µε εντολή της τουρκικής κυβέρνησης. Ο ένας από αυτούς έχτισε την εκκλησία και οι τρεις υπόλοιποι τα κελιά και το αµπέλι. Όµως από επιγραφές επί λίθινης πλακός στην εξωτερική αρκτική πλευρά του ναού «ΕΠΖΒ=1584» συµπεραίνουµε ότι κτίστηκε το 1584 και από επιγραφή επί του υπερθύρου ότι ανεγέρθη και αγιογραφήθηκε από τη συνδροµή των µητροπολιτών Ιακώβου Ζιχνών και ∆ανιήλ Νευροκοπίου. 

Το καθολικό αγιογραφήθηκε από τον ζωγράφο Μιχαήλ από το Λινοτόπι Καστοριάς το 1622 ή 1626. Οι εικόνες του τέµπλου αγιογραφήθηκαν από τον Ονούφριο τον Κύπριο το 1614-1615, µε προτροπή του Γαβριήλ ιεροµόναχου, επί ηγουµενίας Καλλίστου ιεροµόναχου και επί επισκόπου ∆ρυϊνουπόλεως Ματθαίου, ενώ η εικόνα του Χριστού στο τέµπλο διά συνδροµής των µητροπολιτών Ζιχνών Ιακώβου και Νευροκοπίου ∆ανιήλ. Ο ναός της µονής είναι σταυρεπίστεγος τρίκογχος µε τρούλλο στο νάρθηκα. 

Υπήρχαν, κατά τον Πουλίτσα, στη µονή διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία όπως το χειρόγραφο βιβλίο «Κατάνυξις» που χάρισε ο µητροπολίτης Ζιχνών Ιάκωβος στις 9-3-1603, Ευαγγέλιο επί µεµβράνης σχήµα 8ου , κατάστιχο παραστατικό της αγίας ιεράς µονής το οποίο και ανακαινίστηκε υπό του ηγουµένου Ευθυµίου στις 21 Ιουνίου 1728. Επίσης, διάφορα ιερά σκεύη από διαφορετικούς χρυσοχόους και αργυροχόους και λειψανοθήκη µε επιγραφή «+1818 ∆ικεµβριος 10, Χρισικι Γιοργιου Ιοαννου Αλεξίου+»314 . 

Η μονή πανηγύριζε στις 6 Αυγούστου. Το 1882 ευρισκόμενος ο Ιωάννης Λαµπρίδης εκεί αναφέρει ότι και οι Λιάµπηδες κατελθόντες από τα όρη, πανηγύριζαν αδελφικά µε τους χριστιανούς. 

Μεταξύ των ηγουµένων της µονής Τσιατίστης διακρίθηκαν ο Γερµανός (1825-1827), ο οποίος µόχθησε προς επαύξηση των πόρων της, ανακαίνισε κελιά και φύτευσε αµπέλι στο περίβολό της και η ιέρεια Τασσιά (Αναστασία) από την Πλησιβίτσα για τις αρετές και την ευλάβειά της . 

Η ακίνητη περιουσία της κοινοτικής ενοριακής µονής Μεταµόρφωσης Χρηστού Σωτήρος στη Τσάτιστα, ήταν περίπου 350 στρεµ. αγροί στην περιφέρεια των χωριών Σωπικής, Ποντικατών, Ξηροβάλτου και Μποζανίκου (σήµερα Ορεινό), ένα αµπέλι 8 στρεµ. πριν τη µονή, ένα δάσος στην περιφέρεια της µονής καυσίµου ύλης, στο Χλωµό έναν υδρόµυλο, στη Νίβιτσα 40 ελαιόδενδρα, στη ∆ίβρη 12, περίπου 50 αιγοπρόβατα, 14 µεγάλα ζώα, ιερά άµφια, σκεύη και έπιπλα διάφορα. Στην περιοχή του Πωγωνίου στην διοίκηση της επισκοπής ∆ρυϊνουπόλεως υπαγόταν και η ιερά Μονή Βοµπλού.

Πηγή πληροφοριών: Διατριβή επί Διδακτορία της Ευτυχίας Παππά με τίτλο "Η Επαρχία Δρυϊνουπόλεως της Β. Ηπείρου κατά τη νεότερη περίοδο (Τουρκοκρατία, 20ος αιώνας)"

• Βραχογοραντζή
• Σπήλαιο Αγίας Μαρίνας Βαγγαλιατιού (vid)
• Ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση επισκευής του δρόμου στο Πωγώνι [βιντεο]
• 12 Δεκεμβρίου 1990: Λειτουργία στον ερειπωμένο ναό του Αγίου Σπυρίδωνα Μπερατίου
• Συνεχίζεται η επισκευή του δρόμου στο Πωγώνι

👉Κάντε εγγραφή στο κανάλι apenadi blogspot στο youtube για να βλέπετε πρώτοι τα βίντεο μας.

👉Ακολουθήστε μας στο facebook, κάνοντας like στη σελίδα Αγναντεύοντας για να βλέπετε πρώτοι τις δημοσιεύσεις μας

👉Ακολουθήστε μας στο twitter