Του Ρένου Θ. Κυριακίδη Φυσιογνώστη, Ερευνητή
Ο Σπύρος Μίλιος, παππούς του Σπύρου Σπυρομίλιου, ήταν αξιόλογο πρόσωπο. Ήταν αξιωματικός στα Ελληνοαλβανικά τάγματα του Βασιλείου της Νεάπολης στην Ιταλία. Το 1824 κατατάκτηκε με άλλους 200 Χιμαριώτες στον Ελληνικό στρατό. Έλαβε μέρος στην πολιορκία του Μεσολογγίου και ήσαν παρόντες και τα δύο αδέλφια στην πολιορκία του. Ο ένας, ο Γιάννης, θυσίασε εκεί τη ζωή του. Κατά την περίοδο του Όθωνα έγινε υπουργός των στρατιωτικών. Έλαβε ανώτατα αξιώματα επί Καποδίστρια και Υψηλάντη. Έγινε υπασπιστής του βασιλιά, υπουργός επί Κριεζή, Μιαούλη και Γενναίου Κολοκοτρώνη. Πέθανε και κηδεύτηκε στη Χιμάρα. Γι΄ αυτόν ο Λόρδος Βύρων το 1824 έγραψε: «Ευτυχής θα ήταν η Ελλάς εάν είχε περισσότερους άνδρες σαν αυτόν».
Χιμάρα
Κτίσμα των Χαούνων, απίθανη πόλη, άτυχη και περήφανη, βασανισμένη και δοξασμένη, αγναντεύει το Αδριατικό πέλαγος. Έχει απέραντη αμμουδερή παραλία. Στον ψηλότερο λόφο είναι κτισμένη η παλιά πόλη, το Κάστρο. Εκεί στο ψηλότερο μέρος είναι κτισμένο και το αρχοντικό των Σπυρομίλιων.
Σαν μπήκαμε στη Χιμάρα το 1993, σταματήσαμε σ΄ ένα καφενείο, στην παραλία. Είχε στο δρόμο ξύλινα τραπεζάκια, βαμμένα στο γαλάζιο χρώμα. Χαμογελαστός ο Χιμαριώτης ιδιοκτήτης, στάθηκε και φωτογραφηθήκαμε μαζί. Μας οδήγησε και στο εσωτερικό του εστιατορίου του και μας έδειξε την κουζίνα, που του στείλαμε από την Κύπρο το 1992.
Μας πλησίασε και δεύτερος Χιμαριώτης και μας έδειξε τη βάρκα που του στείλαν οι Κύπριοι το 1992. Και τρίτος Χιμαριώτης βρέθηκε κοντά μας και μας οδήγησε δίπλα στο Ξυλουργείο του και ολόχαρος μας έδειχνε το μηχάνημα που του στείλαν οι Κύπριοι το 1992. Ανηφορίσαμε για το Κάστρο. Μεγάλη η συγκίνησή μας. Θα βλέπαμε το αρχοντικό των Σπυρομίλιων.
Το αρχοντικό, που έζησε τους ένδοξους αγώνες των Χειμαριωτών, της αγωνίας και της νίκης, της χαράς, της ελευθερίας και τους υπεράνθρωπους αγώνες για την ελεύθερη ύπαρξη της Χιμάρας και της Β. Ηπείρου. Η Χιμάρα είναι φωλιά παλικαρισμού και αντρειοσύνης, η δε προσφορά της στους εθνικούς αγώνες είναι αναντικατάστατη. Χωρίς να το καταλάβουμε βρεθήκαμε μπροστά από τα πέτρινα σκαλοπάτια του αρχοντικού. Τα είδαμε σε μια φωτογραφία του Σπυρομίλιου που την πήρε στις 2 Μαρτίου 1918.
Ήταν τότε που ο Σπύρος Σπυρομίλιος σήκωσε ακόμα μια φορά τη σημαία της ανεξαρτησίας και κράτησε την περιοχή ελεύθερη μέχρι το 1921. Από το αρχοντικό τούτο, στις 7.2.1920, έστειλε επιστολή στον Ελευθέριο Βενιζέλο, κατατοπίζοντάς τον για τους επικίνδυνους πληροφοριοδότες του. Από το αρχοντικό τούτο θα ξεκινήσει το Χιμαριώτικο σώμα, για να πάει με αρχηγό το Σπύρο Σπυρομίλιο, στον Μικρασιατικό αγώνα, αφήνοντας εκεί τέσσερις νεκρούς Χειμαριώτες. Από το αρχοντικό τούτο θα υποχρεώσει το Αλβανικό κράτος να δεχθεί τα προνόμια των Χειμαριωτών.
Ένα γεροντάκι, που διαμένει στο τραγικό αρχοντικό, μας επέτρεψε να μπούμε μέσα. Μπήκαμε και ράγισε η καρδιά μας. Όλα βρίσκονταν στο έλεος της φθοράς. Φθαρμένη η ξύλινη σκάλα που μας οδηγεί στον επάνω όροφο. Τα ξύλινα ταβάνια σάπια, έτοιμα να γκρεμιστούν. Τζάκια πανέμορφα μια φορά, εγκαταλειμμένα στο έλεος της φύσης. Τοίχοι γεμάτοι με μισοσβησμένες ζωγραφιές. Προχωρήσαμε προς το άνοιγμα του τοίχου, που κάποτε ήταν παράθυρο. Από εκεί είδαμε κάτω τη Χιμάρα με την πανέμορφη παραλία της. Από το παράθυρο τούτο ο Σπυρομίλιος, ατενίζοντας την παραλία της Χιμάρας, θα φέρει στη μνήμη του την ευλογημένη μέρα της 5ης Νοεμβρίου του 1912.
Τότε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε διαταγή, υπ΄ αριθμόν 88263, στην οποία θεωρούσε σκόπιμο «να καταληφθεί το ταχύτερο η Χιμάρα και να υψωθεί εκεί η ελληνική σημαία. Προς τούτο να διατεθεί εθελοντικό σώμα αποβιβαζόμενο δια θαλάσσης εις την Χιμάρα υπό την ηγεσία του Ταγματάρχου Χωροφυλακής Σπύρου Σπυρομίλιου».
Την αυγή της 5ης Νοεμβρίου, το πλοίο «Αχελώος» φθάνει στην παραλία της Χιμάρας με 200 Κρητικούς, Χιμαριώτες και άλλους εθελοντές. Την ίδια μέρα οι Τούρκοι παραδόθηκαν και υψώθηκε στο Κάστρο η Ελληνική σημαία. Σε προκήρυξη του ο Σπυρομίλιος προς τους Χιμαριώτες «κηρύσσει την επαρχίαν της Χιμάρας ελευθέραν και αναπόσπαστον τμήμα μιας και αδιαιρέτου μεγάλης Ελληνικής πατρίδας». Και τούτο έγινε, γιατί έπρεπε να εδραιωθεί στη συνείδηση των Συμμάχων ότι οι διεκδικήσεις της Ελλάδας είναι Βόρεια και Βορειοδυτικά της Βαλκανικής Χερσονήσου.
Το 1897 (33 χρονών) ο Σπυρομίλιος κατατάσσεται στη χωροφυλακή με το βαθμό του Ενωμοτάρχη. Το 1902 ο Σπυρομίλιος ήταν 38 χρονών. Ήταν τότε που άρχισε ο Μακεδονικός Αγώνας. Ο Έλληνας Χιμαριώτης δεν μπορούσε να μένει αμέτοχος στην καταδίωξη και τον βασανισμό των Ελλήνων της Μακεδονίας από τους Βούλγαρους Κομιτατζήδες. Το παράδειγμα τού Παύλου Μελά τον συγκίνησε ακόμα περισσότερο. Αμέσως εντάσσεται στα εθελοντικά σώματα και στα Τρίκαλα λαμβάνει χώραν η πρώτη του επιτυχημένη σύγκρουση με τους Βούλγαρους Κομιτατζήδες.
Το 1903 συνεργάζεται με τον Κωνσταντίνο Μαζαράκη για την αποστολή όπλων στη Μακεδονία. Ήταν Σύνεδρος του Μακεδονικού Κομιτάτου. Μεγάλη του επιτυχία ήταν η είσοδος των πρώτων ένδεκα Κρητικών στον Μακεδονικό Αγώνα. Αργότερα πολλοί Κρητικοί θα μπουν στη Μακεδονία και η συμμετοχή τους θα ήταν το Α και το Ω στην νικηφόρα έκβαση του αγώνα.
Το 1904 με το ψευδώνυμο «Σουρής» τοποθετείται στο Προξενείο Θεσσαλονίκης. Εκεί συνεργάζεται με τον Παύλο Κορομηλά για την καλύτερη οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα. Στις 14 Μαΐου 1905 ο «Μπούας», ψευδώνυμο του Σπυρομίλιου, συγκρούεται με τους Κομιτατζήδες, τραυματίζεται σοβαρά και μεταφέρεται στη Νάουσα. Η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά. Μένει εκτός μάχης για τρεις μήνες. Μετά από μια μερική θεραπεία, κατεβαίνει στην Αθήνα και ηγείται της επαναστατικής οργάνωσης «Ήπειρος Ελευθέρα». Στη Βουλιαγμένη εκπαιδεύει σώμα 35 ανδρών, που προορίζονταν για τη Μακεδονία. Στο «σώμα Μαζαράκη» της ίδιας αποστολής, γραμματέας είναι ο αδερφός του Σπυρομίλιου, ο Νίκος. Όλη η δύναμη πήγε με ατμόπλοιο στη Μακεδονία και την 5η Μαΐου έδωσε την πρώτη μάχη με τους Τούρκους.
Στις 17.5.1913 οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις οργανώνουν τη Συνθήκη του Λονδίνου και αποφασίζουν τη χάραξη των συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Στις 29.7.1913 υπογράφεται το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, όπου δηλώνεται η ανεξαρτησία και η οργάνωση του Αλβανικού Κράτους.
Στις 17.12.1913 ακολουθεί το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, όπου επιδικάζεται η Βόρεια Ήπειρος στην Αλβανία. Σ’ όλες τις πιο πάνω περιπτώσεις η Ελλάδα εξεγείρεται, ιεροί λόχοι σχηματίζονται και αγωνίζονται στη Β. Ήπειρο. Στη Χιμάρα δρα το ακοίμητο σώμα του γενναίου Σπυρομίλιου. Παράλληλα η Ελλάδα απειλείται από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις ότι, αν δεν αποσύρει τα στρατεύματά της από τη Β. Ήπειρο μέχρι τις 13-31 Απριλίου 1914, δεν θα της παραχωρηθούν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Οι Βορειοηπειρώτες και πολλοί εθελοντές κηρύσσουν την Αυτονομία της Β. Ηπείρου και ανθίστανται ενόπλως κατά των Αλβανών.
Πρώτος ο Σπυρομίλιος, στις 9.2.1914, κηρύσσει την περιοχή Χιμάρας αυτόνομη, γεγονός που προκαλεί τον θαυμασμό όλου του κόσμου και εμπνέει τον Κωστή Παλαμά, να γράψει το ποίημά του «Η ΧΙΜΑΡΑ». Σε διακήρυξή του ο Σπυρομίλιος γράφει: «Αν η Ευρώπη δεν εγκρίνει να ενωθώμεν μετά της μητρός Πατρίδος και αυτή δεν δύναται να μας προστατεύσει, τουλάχιστον ας μας αφήσει όπλα ίνα αμυνθώμεν μόνοι».
Στις 14-15 Φεβρουαρίου 1914 η Πανηπειρωτική Συνέλευση κηρύσσει την Βόρεια Ήπειρο Αυτόνομη Πολιτεία. Ο Γ. Ζωγράφος συγκροτεί στο Αργυρόκαστρο την προσωρινή Αυτονομιακή Κυβέρνηση. Σ΄ αυτή συμμετέχει και ο Σπυρίδων Βέλλας, ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος.
Στις 17.2.1914 κηρύσσεται επίσημα η Αυτονομία.
Στις 26.2.1914 πολλοί Κρητικοί φθάνουν στην Πρεμετή και διεξάγονται παντού σκληρές μάχες. Οι Αλβανοί ηττώνται και καταφεύγουν στα Βόρεια. Τη Χιμάρα, που την απελευθέρωσε στις 5.11.1912, την υπεράσπιζε ο γενναίος Σπυρομίλιος, που με Κρητικούς και άλλους αμύνονται και αντεπιτίθενται. Οι συνεχείς επιτυχίες των Αυτονομιακών οδηγούν τους Αλβανούς στις 6.3.1914 σε διαμαρτυρίες προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και την 24.4.1914 σε ανακωχή και στη συνέχεια ζητούν ειρηνική επίλυση. Η Επιτροπή Διεθνούς Ελέγχου ζητά από τους Αυτονομιακούς να σταματήσουν να επιτίθενται και από τους Αλβανούς να παραχωρήσουν τα δικαιώματα που ζητούν οι Βορειοηπειρώτες.
Ο Γεώργιος Ζωγράφος διατάσσει παύση των εχθροπραξιών και τις προελάσεις, την 24.4.1914. Αντιπρόσωποι των Αλβανών και Βορειοηπειρωτών συναντώνται στις 26.4 1914 και από εκεί στην Κέρκυρα στις 5-17 Απριλίου 1914, όπου υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Ο Σπυρομίλιος και οι Χιμαριώτες δεν υπέγραψαν το Πρωτόκολλο, γιατί δεν αναγνωρίστηκαν ρητώς τα προνόμια των Βορειοηπειρωτών. Χαρακτήρισαν δε το Πρωτόκολλο απολύτως ασύμφορο για τη Β. Ήπειρο, που θα ήταν υποδουλωμένη στην Αλβανική κυριαρχία. Το χαρακτήρισαν επίσης ως ιστορικό στίγμα κατά της φυλής και εμμένουν στην απόφαση του πρώτου εν Αργυροκάστρω Ηπειρωτικού Συνεδρίου που ήταν «ή πλήρης Αυτονομία ή καταστροφή». Και πράγματι, οι Αλβανοί δεν έπαψαν να ενοχλούν και να επιτίθενται.
Στη Χιμάρα οι επιθέσεις των Αλβανών ήσαν πιο έντονες. Τα σώματα των Σπυρομίλιων τις αντιμετώπιζαν νικηφόρα. Στις 31.5.1914 εκλέγονται οι πρώτοι Βορειοηπειρώτες βουλευτές, που για διπλωματικούς λόγους δεν γίνονται δεκτοί στην Ελληνική Βουλή. Στις 29 Ιουνίου 1914 ο Σπυρομίλιος διατάσσει ολοκληρωτική κατάληψη της περιοχής Χιμάρας. Στις επιχειρήσεις αυτές σκοτώνεται ο εκ Κρήτης ορμώμενος οπλαρχηγός Τσολάκης. Το δεκαπενθήμερο του Οκτώβρη το 1914 με υπόδειξη της Entente (Ευρωπαϊκές Δυνάμεις) ο Ελληνικός Στρατός ανακαταλαμβάνει τη Β. Ήπειρο και έτσι τελειώνει ο Αυτονομιακός Αγώνας. Στις 6 Δεκεμβρίου 1915 γίνονται εκλογές στην Ελλάδα.
Η Β. Ήπειρος λαμβάνει μέρος και εκλέγονται 16 βουλευτές. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Σπύρος Σπυρομίλιος. Όλοι οι Βουλευτές έλαβαν μέρος στην πρώτη συνεδρίαση της Βουλής στην Αθήνα και καταχειροκροτήθηκαν. Από τότε οι Αλβανοί δεν έπαψαν να επιδιώκουν την πραγματοποίηση των στόχων τους, που δεν ήσαν άλλοι από την κατάκτηση της Βόρειας Ηπείρου. Στις 10-16 Αυγούστου 1916 οι Ιταλοί κατέλαβαν τη Χιμάρα.
Τον Οκτώβριο του 1916 οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κορυτσά, δίνοντας την ευκαιρία στους Τουρκαλβανούς να καταστρέψουν τη Μοσχόπολη. Ο Σπυρομίλιος βρισκόταν τότε στις Σπέτσες. Σπεύδει αμέσως στην Κρήτη και μετά στη Θεσσαλονίκη για να ξεκινήσει και πάλιν αγώνα για την αποκατάσταση της Εθνικής και Λαϊκής νομιμότητας στη Β. Ήπειρο. Ο Αδελφός του Σπυρομίλιου, ο Νίκος, το 1918 ύψωσε ακόμα μια φορά τη σημαία της Ανεξαρτησίας και κράτησε την περιοχή ελεύθερη μέχρι το 1921.
Στις 7.2.1920 ο Σπύρος Σπυρομίλιος θα στείλει επιστολή στον Ελευθέριο Βενιζέλο, όπου θα τον πληροφορεί για τους κινδύνους που θα έρθουν, αν ληφθούν υπόψη οι γνώμες των γραφιάδων και αυτών που δεν ζουν την πραγματικότητα στη Βόρεια Ήπειρο. Εν τω μεταξύ άρχισε η Μικρασιατική εκστρατεία. Ο Σπυρομίλιος δεν μπορούσε να ήταν απών στον απελευθερωτικό πόλεμο της Ελλάδας. Ετοιμάζει σώμα Χιμαριωτών και τραβά για τη Μικρά Ασία. Τέσσερις Χιμαριώτες θυσιάστηκαν στον Μικρασιατικό Αγώνα.
Στις 9.11.1921 η Πρεσβευτική διάσκεψη των Παρισίων, εκχωρεί και πάλιν τη Β. Ήπειρο στην Αλβανία. Το 1924 δημιουργείται στη Χιμάρα ο «Ηρωικός Τρύγος» των γυναικών. Οι γυναίκες αγωνίζονται κατά των Τουρκαλβανών. Μερικές σκοτώνονται. Όμως το χυμένο αίμα των ηρωίδων διατήρησε τα προνόμιά τους.
Ο Αγώνας των Χιμαριωτών είναι συνεχής και αδιάκοπος για την Αυτοδιοίκηση και την Αυτονομία τους. Η ζωή πάντοτε στη Χιμάρα ήταν άσκηση Λευτεριάς και παιχνίδι με το θάνατο. Οι Χιμαριώτες δεν υποτάσσονται σε κανένα νόμο, που θα τους επιβάλουν οι ξένοι, ενεργούν κατά τη βούληση του ελεύθερου και κυρίαρχου εαυτού τους και δεν ανέχονται κανέναν αφέντη που θα τους τιθασσεύει.
Το 1930 σε ηλικία 66 χρονών πεθαίνει ο αετός, ο αρχηγός, ο Διγενής της Β. Ηπείρου, αυτός που στο DNA του είχε όσα χαρακτηριστικά όριζε η Ελληνική φυλή, ο Σπύρος Σπυρομίλιος ο Χιμαριώτης. Πεθαίνει αυτός που ήθελε να ζήσει μέχρι την τελική Ένωση της Β. Ηπείρου με την Μητέρα Ελλάδα. Στην κηδεία του που έγινε στην Αθήνα, πρώτος και καλύτερος ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Τον συνόδεψε μέχρι την τελευταία του κατοικία. Συγκινημένος έλεγε: «Σάμπως και θα τον δω κι άλλη φορά;». Σε τέτοιον άνθρωπο αξίζει το τιμητικό ξεπροβόδισμα ενός μεγάλου αρχηγού. Τον αποχαιρέτησε η πατρίδα με τιμές ενός μεγάλου ανδρός. Αιωνία του η μνήμη! Αν ζούσε ο Σπυρομίλιος μετά το 1930, δεν θα ελέγοντο από επίσημα ελληνικά χείλη το: «Ελληνόφωνες Αλβανοί» (Ρέντης), ή το «ότι πρέπει να φροντίσουμε για τη Νότιο Ήπειρο» (Πρέσβης Όθων Κοντοσταύλος) και το « η Βόρειος Ήπειρος ουδόλως επιθυμεί την Ένωση με την Ελλάδα» (Ευάγγελος Αβέρωφ). Βγές από τον τάφο τον βαθύ Σπύρο Σπυρομίλιο, εκεί που σε έθαψαν όλοι οι καλοί Έλληνες, με επικεφαλής τον Εθνάρχη του Γένους, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, και ξανασήκωσε τη σημαία της Ελληνικής αξιοπρέπειας και περηφάνιας και κάνε όλους τους Έλληνες να κρατούν τη Β. Ήπειρο και την ηρωική Χιμάρα στο πιο ακριβό θρονί της καρδιάς τους, γιατί ακόμα ζει η Β. Ήπειρος και πρέπει να ζήσει, συντροφευμένη με την ελπίδα της πραγμάτωσης των δικών σου Αγίων Εθνικών Ονείρων, για τα οποία θυσίασες μια ολόκληρη ζωή. Εμείς, που ζούμε ακόμα, κάνομε ό,τι μπορούμε για την πραγμάτωση των ονείρων σου και αναφωνούμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας: Ζήτω ο Σπύρος Σπυρομίλιος!
Χαίρε, αθάνατε Σπυρομίλιο!
Στις 14-15 Φεβρουαρίου 1914 η Πανηπειρωτική Συνέλευση κηρύσσει την Βόρεια Ήπειρο Αυτόνομη Πολιτεία. Ο Γ. Ζωγράφος συγκροτεί στο Αργυρόκαστρο την προσωρινή Αυτονομιακή Κυβέρνηση. Σ΄ αυτή συμμετέχει και ο Σπυρίδων Βέλλας, ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος.
Στις 17.2.1914 κηρύσσεται επίσημα η Αυτονομία.
Στις 26.2.1914 πολλοί Κρητικοί φθάνουν στην Πρεμετή και διεξάγονται παντού σκληρές μάχες. Οι Αλβανοί ηττώνται και καταφεύγουν στα Βόρεια. Τη Χιμάρα, που την απελευθέρωσε στις 5.11.1912, την υπεράσπιζε ο γενναίος Σπυρομίλιος, που με Κρητικούς και άλλους αμύνονται και αντεπιτίθενται. Οι συνεχείς επιτυχίες των Αυτονομιακών οδηγούν τους Αλβανούς στις 6.3.1914 σε διαμαρτυρίες προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και την 24.4.1914 σε ανακωχή και στη συνέχεια ζητούν ειρηνική επίλυση. Η Επιτροπή Διεθνούς Ελέγχου ζητά από τους Αυτονομιακούς να σταματήσουν να επιτίθενται και από τους Αλβανούς να παραχωρήσουν τα δικαιώματα που ζητούν οι Βορειοηπειρώτες.
Ο Γεώργιος Ζωγράφος διατάσσει παύση των εχθροπραξιών και τις προελάσεις, την 24.4.1914. Αντιπρόσωποι των Αλβανών και Βορειοηπειρωτών συναντώνται στις 26.4 1914 και από εκεί στην Κέρκυρα στις 5-17 Απριλίου 1914, όπου υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Ο Σπυρομίλιος και οι Χιμαριώτες δεν υπέγραψαν το Πρωτόκολλο, γιατί δεν αναγνωρίστηκαν ρητώς τα προνόμια των Βορειοηπειρωτών. Χαρακτήρισαν δε το Πρωτόκολλο απολύτως ασύμφορο για τη Β. Ήπειρο, που θα ήταν υποδουλωμένη στην Αλβανική κυριαρχία. Το χαρακτήρισαν επίσης ως ιστορικό στίγμα κατά της φυλής και εμμένουν στην απόφαση του πρώτου εν Αργυροκάστρω Ηπειρωτικού Συνεδρίου που ήταν «ή πλήρης Αυτονομία ή καταστροφή». Και πράγματι, οι Αλβανοί δεν έπαψαν να ενοχλούν και να επιτίθενται.
Στη Χιμάρα οι επιθέσεις των Αλβανών ήσαν πιο έντονες. Τα σώματα των Σπυρομίλιων τις αντιμετώπιζαν νικηφόρα. Στις 31.5.1914 εκλέγονται οι πρώτοι Βορειοηπειρώτες βουλευτές, που για διπλωματικούς λόγους δεν γίνονται δεκτοί στην Ελληνική Βουλή. Στις 29 Ιουνίου 1914 ο Σπυρομίλιος διατάσσει ολοκληρωτική κατάληψη της περιοχής Χιμάρας. Στις επιχειρήσεις αυτές σκοτώνεται ο εκ Κρήτης ορμώμενος οπλαρχηγός Τσολάκης. Το δεκαπενθήμερο του Οκτώβρη το 1914 με υπόδειξη της Entente (Ευρωπαϊκές Δυνάμεις) ο Ελληνικός Στρατός ανακαταλαμβάνει τη Β. Ήπειρο και έτσι τελειώνει ο Αυτονομιακός Αγώνας. Στις 6 Δεκεμβρίου 1915 γίνονται εκλογές στην Ελλάδα.
Η Β. Ήπειρος λαμβάνει μέρος και εκλέγονται 16 βουλευτές. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Σπύρος Σπυρομίλιος. Όλοι οι Βουλευτές έλαβαν μέρος στην πρώτη συνεδρίαση της Βουλής στην Αθήνα και καταχειροκροτήθηκαν. Από τότε οι Αλβανοί δεν έπαψαν να επιδιώκουν την πραγματοποίηση των στόχων τους, που δεν ήσαν άλλοι από την κατάκτηση της Βόρειας Ηπείρου. Στις 10-16 Αυγούστου 1916 οι Ιταλοί κατέλαβαν τη Χιμάρα.
Τον Οκτώβριο του 1916 οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κορυτσά, δίνοντας την ευκαιρία στους Τουρκαλβανούς να καταστρέψουν τη Μοσχόπολη. Ο Σπυρομίλιος βρισκόταν τότε στις Σπέτσες. Σπεύδει αμέσως στην Κρήτη και μετά στη Θεσσαλονίκη για να ξεκινήσει και πάλιν αγώνα για την αποκατάσταση της Εθνικής και Λαϊκής νομιμότητας στη Β. Ήπειρο. Ο Αδελφός του Σπυρομίλιου, ο Νίκος, το 1918 ύψωσε ακόμα μια φορά τη σημαία της Ανεξαρτησίας και κράτησε την περιοχή ελεύθερη μέχρι το 1921.
Στις 7.2.1920 ο Σπύρος Σπυρομίλιος θα στείλει επιστολή στον Ελευθέριο Βενιζέλο, όπου θα τον πληροφορεί για τους κινδύνους που θα έρθουν, αν ληφθούν υπόψη οι γνώμες των γραφιάδων και αυτών που δεν ζουν την πραγματικότητα στη Βόρεια Ήπειρο. Εν τω μεταξύ άρχισε η Μικρασιατική εκστρατεία. Ο Σπυρομίλιος δεν μπορούσε να ήταν απών στον απελευθερωτικό πόλεμο της Ελλάδας. Ετοιμάζει σώμα Χιμαριωτών και τραβά για τη Μικρά Ασία. Τέσσερις Χιμαριώτες θυσιάστηκαν στον Μικρασιατικό Αγώνα.
Στις 9.11.1921 η Πρεσβευτική διάσκεψη των Παρισίων, εκχωρεί και πάλιν τη Β. Ήπειρο στην Αλβανία. Το 1924 δημιουργείται στη Χιμάρα ο «Ηρωικός Τρύγος» των γυναικών. Οι γυναίκες αγωνίζονται κατά των Τουρκαλβανών. Μερικές σκοτώνονται. Όμως το χυμένο αίμα των ηρωίδων διατήρησε τα προνόμιά τους.
Ο Αγώνας των Χιμαριωτών είναι συνεχής και αδιάκοπος για την Αυτοδιοίκηση και την Αυτονομία τους. Η ζωή πάντοτε στη Χιμάρα ήταν άσκηση Λευτεριάς και παιχνίδι με το θάνατο. Οι Χιμαριώτες δεν υποτάσσονται σε κανένα νόμο, που θα τους επιβάλουν οι ξένοι, ενεργούν κατά τη βούληση του ελεύθερου και κυρίαρχου εαυτού τους και δεν ανέχονται κανέναν αφέντη που θα τους τιθασσεύει.
Το 1930 σε ηλικία 66 χρονών πεθαίνει ο αετός, ο αρχηγός, ο Διγενής της Β. Ηπείρου, αυτός που στο DNA του είχε όσα χαρακτηριστικά όριζε η Ελληνική φυλή, ο Σπύρος Σπυρομίλιος ο Χιμαριώτης. Πεθαίνει αυτός που ήθελε να ζήσει μέχρι την τελική Ένωση της Β. Ηπείρου με την Μητέρα Ελλάδα. Στην κηδεία του που έγινε στην Αθήνα, πρώτος και καλύτερος ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Τον συνόδεψε μέχρι την τελευταία του κατοικία. Συγκινημένος έλεγε: «Σάμπως και θα τον δω κι άλλη φορά;». Σε τέτοιον άνθρωπο αξίζει το τιμητικό ξεπροβόδισμα ενός μεγάλου αρχηγού. Τον αποχαιρέτησε η πατρίδα με τιμές ενός μεγάλου ανδρός. Αιωνία του η μνήμη! Αν ζούσε ο Σπυρομίλιος μετά το 1930, δεν θα ελέγοντο από επίσημα ελληνικά χείλη το: «Ελληνόφωνες Αλβανοί» (Ρέντης), ή το «ότι πρέπει να φροντίσουμε για τη Νότιο Ήπειρο» (Πρέσβης Όθων Κοντοσταύλος) και το « η Βόρειος Ήπειρος ουδόλως επιθυμεί την Ένωση με την Ελλάδα» (Ευάγγελος Αβέρωφ). Βγές από τον τάφο τον βαθύ Σπύρο Σπυρομίλιο, εκεί που σε έθαψαν όλοι οι καλοί Έλληνες, με επικεφαλής τον Εθνάρχη του Γένους, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, και ξανασήκωσε τη σημαία της Ελληνικής αξιοπρέπειας και περηφάνιας και κάνε όλους τους Έλληνες να κρατούν τη Β. Ήπειρο και την ηρωική Χιμάρα στο πιο ακριβό θρονί της καρδιάς τους, γιατί ακόμα ζει η Β. Ήπειρος και πρέπει να ζήσει, συντροφευμένη με την ελπίδα της πραγμάτωσης των δικών σου Αγίων Εθνικών Ονείρων, για τα οποία θυσίασες μια ολόκληρη ζωή. Εμείς, που ζούμε ακόμα, κάνομε ό,τι μπορούμε για την πραγμάτωση των ονείρων σου και αναφωνούμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας: Ζήτω ο Σπύρος Σπυρομίλιος!
Χαίρε, αθάνατε Σπυρομίλιο!
- Όπως ήρθε, έτσι θα φύγει και ο 107ος Φλεβάρης
- 20 Φεβρουαρίου 1991: Το γκρέμισμα του Ενβέρ Χότζα στα Τίρανα
- Τέλλος Άγρας: Ο σύντομος βίος και το τραγικό τέλος
- 22 Δεκεμβρίου 1940: Η απελευθέρωση της Χιμάρας
- Όρκος του Σπυρομήλιου
👉Ακολουθήστε μας στο facebook, κάνοντας like στη σελίδα Αγναντεύοντας για να βλέπετε πρώτοι τις δημοσιεύσεις μας
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών