Με αφορμή την πρόσφατη έρευνα του οργανισμού «Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα», έχει προκύψει μεγάλη συζήτηση σχετικά με την ελευθερία και την ανεξαρτησία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) στην Ελλάδα. Ποια είναι όμως η κατάσταση στα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη και πώς έχει εξελιχθεί τον τελευταίο χρόνο; Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Αλβανίας.
Σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, η Αλβανία βρίσκεται στην 103η θέση μεταξύ 180 κρατών, σημειώνοντας πτώση 20 θέσεων, σε σχέση με το 2021. Το γεγονός αυτό προκαλεί αυξημένη ανησυχία αναφορικά με τις συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό της χώρας και με το περιβάλλον στο οποίο καλούνται οι Αλβανοί δημοσιογράφοι να επιτελέσουν το καθήκον τους. Πιο συγκεκριμένα, η πλειοψηφία των Μ.Μ.Ε με τη σημαντικότερη επιρροή, ανήκουν σε συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους, οι οποίοι διατηρούν στενές σχέσεις με πολιτικούς και ταυτόχρονα δραστηριοποιούνται σε άλλους τομείς, όπως τον κατασκευαστικό. Ο αριθμός των ηλεκτρονικών μέσων είναι ιδιαίτερα μεγάλος, όμως ελάχιστα από αυτά διαθέτουν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο και διαφανή χρηματοδότηση. Αξίζει να σημειωθεί, πως η ελευθερία του τύπου αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας.
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που επηρεάζουν την ελευθερία του τύπου στην Αλβανία αποτελεί η πολιτική πίεση που συχνά έχει ως αποτέλεσμα τη διαστρέβλωση ή απόκρυψη της αλήθειας, και ταυτόχρονα καθιστά τα ΜΜΕ όργανα προπαγάνδας. Η ανεξαρτησία του συστήματος για τη ρύθμιση των ΜΜΕ τίθεται επίσης υπό αμφισβήτηση, ενώ η ίδρυση μιας νέας κυβερνητικής υπηρεσίας που θα ρυθμίζει τις δημόσιες σχέσεις και θα ελέγχει τις πληροφορίες που αφορούν την κυβέρνηση προκαλεί περαιτέρω ανησυχία σε σχέση με την πρόσβαση πιο ανεξάρτητων Μέσων στην πληροφορία. Ειδικότερα, η πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες γίνεται ολοένα και δυσκολότερη, με αποτέλεσμα την απουσία αντικειμενικής ενημέρωσης. Συγκεκριμένα, η νέα αυτή υπηρεσία σχεδιάζει να ρυθμίσει την αλληλεπίδραση των υπουργείων με τα Μ.Μ.Ε. Σύμφωνα με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, οι εκπρόσωποι των υπουργείων απαγορεύεται να συνομιλούν απευθείας με τον Τύπο και όλα τα σχόλια και οι δηλώσεις τους θα πρέπει να εγκρίνονται από τον γενικό διευθυντή της υπηρεσίας, Endi Fuqa, ο οποίος είναι στενός σύμμαχος του Edi Rama και επιβλέπει τις δημόσιες σχέσεις του τα τελευταία οκτώ έτη. Επιπρόσθετα, υπήρξαν αλλαγές στους κανόνες του Αλβανικού Κοινοβουλίου σχετικά με τους χώρους που θα μπορούν να κινούνται ελεύθερα οι κοινοβουλευτικοί ανταποκριτές.
Η πολιτική πίεση εντάθηκε κατά την διάρκεια του προηγούμενου έτους, ειδικότερα την περίοδο των βουλευτικών εκλογών όσο και λόγω της πανδημίας. Οι δημοσιογράφοι που ασκούν έντονη κριτική στην κυβέρνηση της χώρας έρχονται συχνά αντιμέτωποι με πολιτικές επιθέσεις που στοχεύουν στην αποδόμηση της δημοσιογραφικής τους ταυτότητας και των χαρακτήρων τους. Παρά το γεγονός ότι το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία και τη θωράκιση της ελευθερίας του τύπου θεσπισμένο, παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα στην πρακτική εφαρμογή του, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι στον τομέα της ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι να παραμένουν απροστάτευτοι απέναντι σε κάθε είδους λογοκρισία.
Το Δεκέμβριο του 2019 η αλβανική ηγεσία υιοθέτησε ένα νομοθετικό πακέτο σύμφωνα με το οποίο θα περιορίζονταν τα περιστατικά δυσφήμησης και προσβολών στο χώρο του διαδικτύου. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τα τελευταία χρόνια, καθώς η δημοσιογραφική κοινότητα θεωρεί πως οι νόμοι αυτοί μπορούν να αποτελέσουν ακόμα μια ευκαιρία να παρεμποδιστεί η ελευθερία κινήσεων τους και η πρόσβασή τους στην πληροφορία. Οι εν λόγω διατάξεις δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα, καθώς το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπλόκαραν την εφαρμογή του νομοθετικού πακέτου, απαιτώντας ταυτόχρονα να γίνουν σημαντικές τροποποιήσεις και να προηγηθεί διαβούλευση με δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, δεν έχει κατατεθεί κάποιο νέο σχέδιο νόμου που να συγκροτεί ένα πλαίσιο νομιμότητας στα ηλεκτρονικά μέσα συμβατό με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, και ως εκ τούτου οι εξελίξεις στο ζήτημα αυτό παραμένουν στάσιμες.
Επιπλέον, οι σωματικές επιθέσεις και η άσκηση βίας από αστυνομικές δυνάμεις κατά δημοσιογράφων δεν αποτελούν σπάνιο φαινόμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά η περίπτωση με θύμα τον ανταποκριτή Ergys Glencaj, όταν κατά τη διάρκεια ενός ρεπορτάζ για μια επιχείρηση εναντίον εμπόρων ναρκωτικών στα Τίρανα, αστυνομικοί τον έριξαν στο έδαφος και τον συνέλαβαν παρεμποδίζοντας την καταγραφή της αστυνομικής επιχείρησης. Επιπλέον, παρόμοιες επιθέσεις έχουν σημειωθεί με δράστες πολίτες.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω μετά την απόφαση του Αλβανικού Κοινοβουλίου να εκλέξει τον περασμένο Ιούλιο τον νέο επικεφαλής της Επιτροπής Οπτικοακουστικών Μέσων (AMA). Το κοινοβούλιο αγνόησε τις εκκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αναμονή μέχρι το Σεπτέμβριο, όταν και θα μπορούσαν να προκύψουν υποψήφιοι από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Το πρόσωπο που τελικά εξελέγη ήταν η Armela Krasniqi, η οποία διατηρεί στενές σχέσεις με τον πρωθυπουργό της χώρας Edi Rama και το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αλβανίας, ενώ απασχολείτο μέχρι τότε στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων.
Συνοψίζοντας, η ελευθερία του τύπου και η απρόσκοπτη, δίχως πολιτικές πιέσεις δημοσιογραφική έρευνα αποτελούν βασική προϋπόθεση για μια χώρα που επιθυμεί να ενταχθεί στην Ε.Ε. Αναμφίβολα, οι μεταρρυθμίσεις τις οποίες καλείται η Αλβανία να πραγματοποιήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα προς αυτή την κατεύθυνση , είναι πολλές. Αυτό όμως που προκαλεί ανησυχία και εύλογες απορίες είναι το γεγονός πως οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της αλβανικής κυβέρνησης όχι μόνο δεν στοχεύουν στην θωράκιση της ανεξαρτησίας των Μ.Μ.Ε, αλλά αντίθετα τα καθιστούν όλο και πιο ευάλωτα σε πολιτικές και κυρίως κυβερνητικές πιέσεις. Ως εκ τούτου, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη εφαρμογής αλλαγών στο ισχύον πλαίσιο λειτουργίας των Μ.Μ.Ε, προς την κατεύθυνση της πιο δημοκρατικής και ελεύθερης λειτουργίας, που θα επιτρέπει στους δημοσιογράφους να εργάζονται ανεξάρτητα, απρόσκοπτα και απαλλαγμένοι από πολιτικές πιέσεις, όπως αρμόζει σ’ ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Mapping Media Freedom Monitoring Report (2021), Media Freedom Rapid Response, Albania, σελ. 37-38. Ανακτήθηκε από: https://www.mapmf.org/uploads/MFRR-Monitoring-Report_2021.pdf
Klementina Cenkollari (2022), Government keep the anti-defamation package ‘on-hold’, experts call for full repealing of laws, Faktoje,al. Ανακτήθηκε από: https://faktoje.al/en/government-keep-the-anti-defamation-package-on-hold-experts-call-for-full-repealing-of-laws/
Reporters Without Borders (2022), Albania Report. Ανακτήθηκε από: https://rsf.org/en/country/albania
Konrad Adenauer Stiftung (2021), Media freedom in Albania, Balkanmedia. Media and democracy in South East Europe. Ανακτήθηκε από: https://www.kas.de/en/web/balkanmedia/media-freedom
Reporters Without Borders (2022), Albania Report. Ανακτήθηκε από: https://rsf.org/en/country/albania
Konrad Adenauer Stiftung (2021), Media freedom in Albania, Balkanmedia. Media and democracy in South East Europe. Ανακτήθηκε από: https://www.kas.de/en/web/balkanmedia/media-freedom
Περισσότερα στο balkansinsite.pollsandpolitics.gr
Δείτε ακόμη:
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών