Πώς έβλεπαν οι Αλβανοί τον Ιωάννη Μεταξά;

την
Σταύρος Γ. ΝΤΑΓΙΟΣ
Διδάκτωρ Ιστορίας ΑΠΘ

Το όνομα του Ιωάννη Μεταξά ταυτίσθηκε με την μονολεκτική (μετουσιωμένη δε) απορριπτική απάντησή του προς τις κατοχικές αξιώσεις των Ιταλών στο τελεσίγραφό τους της 28ης Οκτωβρίου 1940, η οποία αποτυπώθηκε από την ακαδημαϊκή προσοχή, τη δημόσια ιστορία και τη συλλογική μας συνείδηση με το περίφημο ελληνικό «ΟΧΙ!». Η στάση αυτή, κατά τη διύλιση της ιστορίας, λείανε κάπως τον διδακτορικό τρόπο επιβολής της εξουσίας του, αλλά και επισκίασε την τεράστια προσφορά του ως πολιτικού, κυρίως τη συμβολή του στα αμυντικά έργα. Παρότι το κράτος της 4ης Αυγούστου 1936 ήταν απολυταρχικό και βασιζόμενο στα φασιστικά πρότυπα, δεν υιοθέτησε το ιδεολογικό φασιστικό υποστήριγμα του Μουσολίνι· δημιούργησε και διέδωσε το δικό του ιδεολόγημα, γνωστό και ως «Γ’ Ελληνικός Πολιτισμός», το οποίο, αδρομερώς, περιέκλειε: φυλετική ενότητα του έθνους, εφαρμογή της στρατοκρατικής Σπάρτης και της αρχαίας Μακεδονίας και όχι της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, χωρίς, όμως, να αποκτήσει ευρεία λαϊκά ερείσματα, όπως το θυελλώδες φασιστικό κίνημα σε Ιταλία, Γερμανία και Ισπανία.

Ορκισμένος αντικομουνιστής ο Ι. Μεταξάς αντικατάστησε τον Ν. 4229 με τον Α.Ν. 117/15 Σεπτεμβρίου 1936 “Περί μέτρων προς καταπολέμησιν του κομμουνισμού και των εκ τούτου συνεπειών”, διατηρώντας όμως τη δικονομική ουσία του με στενότερο έλεγχο των πολιτικών φρονημάτων των πολιτών και θεσπίζοντας τον θεσμό των περίφημων “δηλώσεων μετανοίας”, που παγίδευσε εκατοντάδες αριστερούς.

Περίεργη είναι η σχέση του Ι. Μεταξά με την Αλβανία, σε μια δύσκολη περίοδο των διμερών συναλλαγών.

Το 1929 ο πολιτικός κόσμος της Αλβανίας επιθυμούσε την εκκαθάριση του παρελθόντος και τη διευθέτηση όλων των εκκρεμούντων ελληνοαλβανικών διαφορών, και ο Ελ. Βενιζέλος συναινούσε, μάλιστα οραματιζόταν και τη συνομολόγηση ενός ελληνοαλβανικού μνημονίου συνεργασίας. Οι φιλόδοξες αξιώσεις του Βενιζέλου έπρεπε, όμως, να υπερκεράσουν ακανθώδεις δυσχέρειες: τις συνεχείς παραβιάσεις των εθνικών δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών (με αποκορύφωμα τη λευκή εκπαιδευτική αποχή και το κλείσιμο των κοινοτικών ελληνόγλωσσων σχολείων, 1935) αλλά και το θέμα των απαλλοτριωθέντων κτημάτων των μουσουλμάνων της Ηπείρου (αξίζει να αναφερθεί ο Ν. 4816/1930 του Βενιζέλου σχετικά), τις εκπαιδευτικές αξιώσεις της Αλβανίας (για τους εν λόγω μουσουλμάνους) και το θέμα της ανταλλαγής των μουσουλμάνων της Ηπείρου, το οποίο ακόμα συζητείτο και υποκινείτο από μέρος του τοπικού πληθυσμού.

Το 1931 ο αλβανικός τύπος είχε εξαπολύσει απηνής επίθεση κατά της Αθήνας για το θέμα των κτημάτων και ζητούσε τη λήψη αντιποίνων εις βάρος των Βορειοηπειρωτών.

Η καταδίκη της Αλβανίας από την ΚτΕ για την εκπαιδευτική της πολιτική τον Απρίλιο του 1935, και, συνακολούθως, η εισήγηση της Μεικτής Επιτροπή της ΚτΕ ότι ο ισχυρισμός της Αλβανίας περί μεταστροφής των συνειδήσεων των μουσουλμάνων της Ηπείρου από την Ελλάδα ήταν αναληθής, υποχρέωσε τον Αλβανό μονάρχη Αχμέτ Ζογκ να υποχωρήσει και να δεσμευθεί ότι θα προέβαινε σε διορθωτικές κινήσεις (οι οποίες, όμως, δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ). Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε θετικά. Μια εποχή εθνικής ανάτασης διαφάνηκε, όχι μόνον στην παιδεία, αλλά και στις ελληνοαλβανικές σχέσεις γενικότερα, ενώ στα Τίρανα έφτανε, την ίδια περίοδο (Οκτώβριος, 1935), υπό την κυβέρνηση του Γεωργίου Κονδύλη ο νέος Έλληνας πρέσβης, Περικλής Σκέφερις, ένας από τους πιο ευφυής διπλωμάτες που πέρασε από τα Τίρανα, ο οποίος βίωσε τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο και την κατάργηση της αρχής στα Τίρανα, –η ίδρυση της πρώτης οργανικής ελληνικής πρεσβείας στην Αλβανία με ΒΔ καταγράφεται την 1η Μαΐου 1914, με έδρα το Δυρράχιο– την 6η Σεπτεμβρίου 1939 με το ΑΝ 1949/6-9-1939, λόγω της κατάληψης της Αλβανίας από την Ιταλία.

Την 4η Αυγούστου 1938 στα δύο χρόνια εγκατάστασης του κράτους του Μεταξά η δημοφιλής εφημερίδα Ντρίτα (4/8/1938) δημοσίευε με πηχυαίο τίτλο ένα υμνητικό εγκώμιο για τον ηγέτη της Ελλάδας, η οποία γιόρταζε την ημέρα της εθνικής της αναγέννησης. Ήταν η πρώτη φορά που ένα τέτοιο επαινετικό άρθρο καταλάμβανε τόσο χώρο επιδαψιλεύοντας ιδιαίτερες τιμές και αδικαιολόγητες δόξες σε Έλληνα πρωθυπουργό. Σύμφωνα με το αλβανικό πρωτοσέλιδο, η πολιτική του Έλληνα πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά και η υπεράνω κομμάτων κυβέρνησή του στα δύο χρόνια διακυβέρνησης της χώρας είχε πετύχει την οικονομική ανάταση της πατρίδας του, είχε εξασφαλίσει την εθνική συσπείρωση και είχε ενώσει μεγαλειωδώς όλους τους Έλληνες διά της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Σχετικές Δημοσιεύσεις

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών