Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση και η αμερικανική αντίδραση: Το ανεκπλήρωτο όνειρο του Ζαχαριάδη

Στις 23 Δεκεμβρίου 1947, εν μέσω του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ) ανακοίνωσε τη δημιουργία της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ) υπό την ηγεσία του Μάρκου Βαφειάδη. Ήταν ένα τολμηρό βήμα του ΚΚΕ και του Νίκου Ζαχαριάδη, το οποίο στόχευε στην αναγνώριση της ΠΔΚ από τη Σοβιετική Ένωση και τα κράτη του κομμουνιστικού μπλοκ. Η ανακήρυξη αυτή δεν ήταν απλώς συμβολική. Σήμαινε πως το ΚΚΕ έβλεπε την ένοπλη σύγκρουση ως μέσο ανατροπής της κυβέρνησης της Αθήνας και εγκαθίδρυσης ενός νέου καθεστώτος στην Ελλάδα.

Η αμερικανική παρέμβαση
Η απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν άμεση και αποφασιστική. Μέσω των διπλωματικών τους καναλιών στις σοσιαλιστικές χώρες, οι Αμερικανοί ξεκαθάρισαν πως οποιαδήποτε αναγνώριση της ΠΔΚ θα θεωρούνταν μη φιλική πράξη με συνέπειες. Ο Αμερικανός πρέσβης στη Ρουμανία το έθεσε ωμά: «Η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί το ελληνικό ζήτημα άκρως σοβαρό... και θα αντιμετωπίσει ως πράξη μη φιλική κάθε ενέργεια που παρεμποδίζει την επίτευξη του σκοπού αυτού».
Ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, δήλωσε στις 17 Φεβρουαρίου 1948 ότι «αν παραστεί ανάγκη, είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε περισσότερη και αποτελεσματικότερη βοήθεια στην Ελλάδα». Την επόμενη ημέρα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιβεβαίωσε τη δέσμευση, ενώ η Washington Post δημοσίευσε για πιθανή αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΠΑ επεξεργάστηκε ακόμη και σχέδιο στρατιωτικής επέμβασης, δείχνοντας πως η Ουάσινγκτον έπαιρνε το ελληνικό ζήτημα εξαιρετικά σοβαρά.

Η διστακτικότητα του Στάλιν
Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Ιωσήφ Στάλιν, απέφυγε τελικά να αναγνωρίσει την ΠΔΚ ή να στηρίξει άμεσα τον ΔΣΕ. Παρόλο που οι κομμουνιστικές κυβερνήσεις των Βαλκανίων είχαν πιο επιθετική στάση, ο Στάλιν δεν επιθυμούσε μία απευθείας αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, ειδικά σε μια περίοδο όπου οι Αμερικανοί διέθεταν το μονοπώλιο των πυρηνικών όπλων. Η Σοβιετική στρατηγική ήταν τότε αμυντική: προτεραιότητα είχε η σταθεροποίηση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και όχι η επέκταση μέσω ανοιχτών πολέμων με τη Δύση.

Το αδιέξοδο του ΔΣΕ
Η έλλειψη διεθνούς αναγνώρισης και υλικής υποστήριξης από το ανατολικό μπλοκ αποδυνάμωσε δραματικά τη θέση του ΔΣΕ. Παρά τις στρατιωτικές του προσπάθειες, χωρίς εξωτερική ενίσχυση ήταν αδύνατον να νικήσει τον συνεχώς ενισχυόμενο Ελληνικό Στρατό, ο οποίος στηριζόταν πλέον απόλυτα από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε εξοπλισμό, εκπαίδευση και στρατηγική. Το όνειρο του Ζαχαριάδη να εδραιώσει μια λαϊκή κυβέρνηση κατέρρευσε, οδηγώντας τελικά στην ήττα του ΔΣΕ το 1949.

Συμπέρασμα
Η ανακήρυξη της ΠΔΚ ήταν ένα καθοριστικό γεγονός στον Εμφύλιο, αλλά και ένδειξη της γεωπολιτικής σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης. Η αντίδραση των ΗΠΑ ήταν άμεση και αποτρεπτική, ενώ η απουσία στήριξης από τη Σοβιετική Ένωση σφράγισε την τύχη της εξέγερσης. Ο Εμφύλιος πόλεμος δεν κρίθηκε μόνο στα βουνά της Πίνδου και του Γράμμου, αλλά και στα διπλωματικά γραφεία της Ουάσινγκτον και της Μόσχας.

Διαβάστε ακόμη

Σχόλια