Ένας θάνατος στα σύνορα: Η τραγική μοίρα του Θωμά Μπότα και η βία του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία

Την Κυριακή 24 Ιουνίου 1990, δύο νέοι άντρες από τη Βόρειο Ήπειρο, ο Θωμάς Μπότας του Μιχάλη από τη Βόδριστα του Αργυροκάστρου και ο Χριστάκης Λάτσης του Χαράλαμπου από τον Πετσά των Αγίων Σαράντα, αποπειρώνται να διαφύγουν στην Ελλάδα από τη μεθοριακή διάβαση της Κακαβιάς. Ήταν μια εποχή που το κομμουνιστικό καθεστώς της Αλβανίας, παρά τις πρώτες ρωγμές που άρχιζαν να διακρίνονται στο σιδερένιο του περίβλημα, συνέχιζε να εφαρμόζει πολιτική τρόμου, καταστολής και αυστηρής απομόνωσης.
Οι δύο νεαροί δεν ήταν οι μόνοι που αναζητούσαν τη σωτηρία τους στην Ελλάδα. Όμως η κακή εκτίμηση των κινήσεων της μεθοριακής περιπολίας και η έντονη στρατιωτική δραστηριότητα εκείνες τις ημέρες — με βαριά τεθωρακισμένα να περιπολούν επιδεικτικά κατά μήκος της εθνικής οδού Αργυροκάστρου-Κακαβιάς — κατέστησαν μοιραία την απόπειρά τους.

Η συνοριακή μονάδα της Κακαβιάς εντόπισε άμεσα τους φυγάδες και, μέσα σε λίγα λεπτά, πολυάριθμες δυνάμεις του 185ου τάγματος προκάλυψης Αργυροκάστρου κατέφθασαν στο σημείο. Ο Χριστάκης Λάτσης τραυματίστηκε ελαφρά κατά τη σύλληψή του και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Αργυροκάστρου. Δεν είχε την ίδια "τύχη" ο Θωμάς Μπότας.
Ο Μπότας εκτελέστηκε επί τόπου, χωρίς καμία απολύτως νομική διαδικασία. Το σώμα του παράχωσαν πρόχειρα σε μια παρακείμενη λακκούβα, προσπαθώντας να κρύψουν τα ίχνη του εγκλήματος. Στην επιχείρηση συμμετείχαν, σύμφωνα με τις τότε πληροφορίες, ο μεθοριακός φύλακας Ντ. Λ. από τα Τίρανα και ο υπεύθυνος του στρατιωτικού σκύλου, Π. Τ.

Οι μαρτυρίες που ήρθαν στο φως τρία χρόνια αργότερα είναι ακόμη πιο σοκαριστικές. Τον Μάρτιο του 1993, συνοριοφύλακας που είχε πάρει μέρος στην επιχείρηση — κυνηγημένος από τύψεις και ψυχικό βάρος — παρουσιάστηκε στους συγγενείς του θύματος. Ομολόγησε όσα έγιναν εκείνο το βράδυ και υπέδειξε τον τόπο ταφής του Μπότα. Οι κάτοικοι της Βόδριστας φρόντισαν τότε να ανακομίσουν τα οστά του και να του προσφέρουν έναν χριστιανικό τάφο, στις 7 Μαρτίου 1993.
Σύμφωνα με τις ίδιες μαρτυρίες, το καθεστώς δεν αρκέστηκε στην εκτέλεση. Ο Μπότας βασανίστηκε βάναυσα πριν την εκτέλεση. Τον έριξαν στον λάκκο ενώ ακόμη είχε τις αισθήσεις του και τον λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου. Οι κραυγές του, λένε, αντήχησαν μέσα στη νύχτα, χαραγμένες για πάντα στις μνήμες των κατοίκων της περιοχής.

Το περιστατικό αυτό δεν είναι μεμονωμένο. Είναι μία από τις δεκάδες, ίσως εκατοντάδες τραγωδίες που εκτυλίχθηκαν στα σύνορα της Αλβανίας με την Ελλάδα την περίοδο της απομόνωσης. Είναι μια μαρτυρία βίας, αυθαιρεσίας και κρατικής βαναυσότητας. Αλλά είναι επίσης μια ιστορία μνήμης, που αξίζει να διασωθεί.
Η θυσία του Θωμά Μπότα δεν πρέπει να ξεχαστεί. Ανήκει στη συλλογική ιστορική μνήμη όχι μόνο των Βορειοηπειρωτών, αλλά και όλων εκείνων που αγωνίστηκαν για ελευθερία απέναντι στον ζόφο των ανελεύθερων καθεστώτων.

Πηγή: Σταύρος Ντάγιος, ιστορικός ερευνητής

Διαβάστε ακόμη

* Η αλήθεια για το Μακελειό της Γλύνας

* Σπύρος Πάνος: Ο πιο υψηλόβαθμος Έλληνας στην αλβανική κομματική και κυβερνητική εξουσία

* Ερυθρή τρομοκρατία στη Δρόπολη, στον Βούρκο και στο Πωγώνι

👉 Ακολουθήστε το Apenadi.Blogspot στο Twitter