Η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέττε Φρεντέρικσεν, περιέγραψε με σαφήνεια αυτή τη νέα πραγματικότητα: η Ευρώπη οφείλει να προετοιμαστεί για πιο συχνές και βίαιες υβριδικές επιθέσεις, που στόχο έχουν όχι μόνο τις υποδομές, αλλά και την εμπιστοσύνη των πολιτών στις κυβερνήσεις τους. Στην πράξη, οι πρόσφατες επιθέσεις με drones σε αεροδρόμια της Δανίας προκάλεσαν χάος και ταλαιπωρία, χωρίς ωστόσο να υπάρχει σαφής ανάληψη ευθύνης. Αυτή ακριβώς η «ασαφής υπογραφή» είναι το σήμα κατατεθέν του υβριδικού πολέμου: ο δράστης παραμένει για ένα διάστημα ανώνυμος, αφήνοντας την κοινωνία σε καθεστώς αβεβαιότητας.
Ο στρατηγικός στόχος της Μόσχας
Η Μόσχα έχει πολλά να κερδίσει από αυτή τη νέα μορφή επιθετικότητας. Με χαμηλό κόστος και χωρίς να ρισκάρει μια άμεση σύγκρουση με το ΝΑΤΟ, μπορεί να μεταφέρει το βάρος του πολέμου στην καθημερινότητα των Ευρωπαίων πολιτών. Οι καθυστερήσεις στα αεροδρόμια, οι αυξήσεις στην τιμή της βενζίνης, οι κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές λειτουργούν ως «υπενθύμιση» ότι η στήριξη προς την Ουκρανία δεν είναι χωρίς συνέπειες.
Ταυτόχρονα, αυτή η στρατηγική ενισχύει δύο αντίθετα αλλά εξίσου χρήσιμα για τη Ρωσία αφηγήματα: από τη μια, εκείνων που ζητούν κατευνασμό και συμβιβασμό με τον Πούτιν, ώστε να σταματήσουν οι αναταραχές· από την άλλη, όσων επιμένουν ότι η όρεξη του Κρεμλίνου για επιθετικότητα μεγαλώνει και απαιτεί αποφασιστική απάντηση. Και στις δύο περιπτώσεις, η δημόσια συζήτηση στην Ευρώπη μετατοπίζεται, με το Κρεμλίνο να καθορίζει το πλαίσιο.
Η αχίλλειος πτέρνα της Ευρώπης
Οι υβριδικές απειλές αναδεικνύουν τα κενά της ευρωπαϊκής άμυνας. Η αντιμετώπιση φθηνών drones με πανάκριβα μέσα, όπως πυραύλους από μαχητικά F-35, δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυσμενές ισοζύγιο κόστους. Δεν είναι βιώσιμο να ξοδεύονται δεκάδες χιλιάδες ευρώ για την εξουδετέρωση στόχων που κοστίζουν λίγες εκατοντάδες.
Παράλληλα, οι αμυντικοί προϋπολογισμοί πολλών ευρωπαϊκών χωρών βρίσκονται ήδη υπό πίεση. Η ανάγκη για νέες δαπανηρές επενδύσεις σε ανθεκτικές υποδομές, κυβερνοάμυνα και συστήματα εναέριας επιτήρησης καθιστά τον λογαριασμό ακόμη πιο βαρύ. Σε αυτό προστίθεται και η πολιτική πίεση από την Ουάσινγκτον, με την κυβέρνηση Τραμπ να ζητά από την Ευρώπη μεγαλύτερη ανάληψη ευθύνης για την ίδια της την ασφάλεια.
Οι κίνδυνοι για το Κρεμλίνο
Αν και η στρατηγική του υβριδικού πολέμου προσφέρει βραχυπρόθεσμα πλεονεκτήματα, κρύβει και σοβαρούς κινδύνους για τη Μόσχα. Ένα σενάριο όπου σαμποτέρ σκοτώνουν πολίτες σε έδαφος χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες. Η συμμαχία ενδέχεται να θεωρήσει μια τέτοια ενέργεια ως επίθεση και να αντιδράσει με κλιμάκωση που η Ρωσία ίσως δεν επιθυμεί.
Επιπλέον, η ασάφεια γύρω από την ταυτότητα των δραστών μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ: οργανωμένο έγκλημα ή άλλες δυνάμεις μπορούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση, αποδίδοντας στη Ρωσία επιθέσεις που δεν έχει οργανώσει. Έτσι, το Κρεμλίνο κινδυνεύει να κατηγορηθεί για περισσότερα από όσα πραγματικά κάνει, χάνοντας τον έλεγχο του παιχνιδιού.
Τέλος, ο απρόβλεπτος παράγοντας των ΗΠΑ παραμένει. Η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, που χαρακτηρίζεται από αιφνίδιες κινήσεις, ενδέχεται να μετατρέψει μια περιορισμένη υβριδική πρόκληση σε αφορμή για μείζονα σύγκρουση. Η ιστορία έχει δείξει ότι πολλές μεγάλες κρίσεις ξεκίνησαν από «μικρές» παρεξηγήσεις ή υπεραντιδράσεις.
Η καθημερινή διάσταση της απειλής
Πέρα όμως από τις γεωπολιτικές αναλύσεις, το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες αρχίζουν να βιώνουν τον πόλεμο στην καθημερινότητά τους. Οι καθυστερήσεις στις μετακινήσεις, οι επιθέσεις μέσω χάκερ που παραλύουν υπηρεσίες, η ακρίβεια στην ενέργεια και στα καύσιμα δημιουργούν ένα αίσθημα κόστους παρόμοιο με αυτό που υφίστανται οι Ρώσοι πολίτες από τις δυτικές κυρώσεις.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Πούτιν πετυχαίνει να εξισώσει την εμπειρία: οι Ευρωπαίοι πληρώνουν το τίμημα της στήριξης στην Ουκρανία, οι Ρώσοι το τίμημα της επιθετικότητας του Κρεμλίνου. Η «φθορά» μεταφέρεται εκατέρωθεν, και η πίεση για πολιτικές λύσεις αυξάνεται.
Μια νέα πραγματικότητα χωρίς εύκολες λύσεις
Το βέβαιο είναι ότι η Ευρώπη μπαίνει σε μια εποχή όπου η ασφάλεια δεν θα μετριέται μόνο με τανκς και πυραύλους, αλλά με την ανθεκτικότητα απέναντι σε ασύμμετρες απειλές. Οι κυβερνήσεις θα κληθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη για άμεση προστασία και στον κίνδυνο να διολισθήσουν σε υπερβολικές αντιδράσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε κλιμάκωση.
Ο υβριδικός πόλεμος δεν είναι προσωρινό φαινόμενο, αλλά μια νέα κανονικότητα. Και όπως δείχνουν οι τελευταίες εβδομάδες, οι επιπτώσεις του δεν περιορίζονται στην Ουκρανία ή στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης· αγγίζουν ήδη την καθημερινή ζωή εκατομμυρίων πολιτών σε ολόκληρη την ήπειρο.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών