Του Βασίλη Νιτσιάκου
Χρόνια πριν, τότε που κατέρρευσε το καθεστώς της Αλβανίας κι έσπασε το σύνορο, περιπλανιόμουν στα μέρη της Ελληνικής μειονότητας, ιδιωτικά αλλά και επαγγελματικά. Βούρκο, Δρόπολη, Πωγώνι... Εκεί πρωτάκουσα την παροιμία "χωράφι δίπλα σε ποτάμι και χωριό δίπλα σε σύνορο προκοπή δεν κάνουν". Εκεί επίσης αντίκρυσα ιερά πουρνάρια κι άκουσα και κατάρες του Πατροκοσμά. " Να μη λαλήσει πέτος ( πετεινός)".. Όπως επίσης άκουσα τη φράση "κι ο λόγγος έχει αφτιά". Είχε αφτιά ο λόγγος, όταν υπήρχαν άνθρωποι. Καθώς άρχισε να ρημάζει με το που έπεσε το σύνορο, ποιον ν' ακούσει;
Για να πας στο Πωγώνι απέκει, εκείνο τον καιρό, έπρεπε να περάσεις από τη Δρόπολη και να διασχίσεις τη φοβερή χαράδρα του Σούχα, μέσω ενός κακοτράχαλου δρόμου, που κινούνταν φορτηγά της εποχής του Χότζα και μεταχειρισμένες μερσεντές από τη Γερμανία. Πολύτσιανη, Χλωμό, Σχωριάδες, Τσιάτιστα... Σωπική στο τέλος, μια ανάσα απ' το σύνορο. Οι Δρυμάδες απέκει, δηλαδή απέδω. Στο Πωγώνι της ελληνικής επικράτειας.
Το σημάδια της εξόδου έντονα. Η απερήμωση στο ξεκίνημά της. Στην Τσιάτιστα μονάχα ένιωθες ότι υπάρχει κοινότητα. Είχε σχολείο ανοιχτό. Ζητούμενο όλων η βίζα για την Ελλάδα. Η φυγή.
Αυτό που συνέβη στο Πωγώνι απέδω, σαράντα χρόνια πριν. Αυτό και έγινε. Σήμερα κι απέδω κι απέκει ερημιά. Αυτό που άλλαξε είναι το σύνορο και η επικοινωνία. Έχουμε πια όχι μόνο από την Κακαβιά είσοδο αλλά, πρόσφατα, και από τους Δρυμάδες. Περνάς στη Σωπική δίχως να καταλάβεις. Κι αναρωτιέσαι πώς και γιατί μπήκε το σύνορο εδώ; πώς και γιατί έχουμε Πωγώνι απέδω και Πωγώνι απέκει; Η τραγικότητα των συνόρων και η ειρωνεία της Ιστορίας.
Πριν λίγες μέρες βρέθηκα στην Πωγωνιανή, στο Δολό, στο Σταυροσκιάδι, στους Δρυμάδες. Στο Πωγώνι απέδω. Δυσκολεύτηκα να βρω ανθρώπους. Ο πρώτος που συνάντησα ήταν ένας Αλβανός ρογιασμένος τσομπάνος σε στάνη μετακινούμενων Βλάχων κτηνοτρόφων. Εκεί που εθελοντές από την Αθήνα με την καθοδήγηση κάποιων ντόπιων κατασκεύασαν μια αχυροκαλύβα. Οι κτηνοτρόφοι αυτοί ετοιμάζονται για το διάβα τους. Ξεχειμάζουν στη Σαγιάδα της Θεσπρωτίας, κοντά στο συνόρο κι εκεί.
Τα πράγματα το έφεραν έτσι, ώστε σε λίγες μέρες να βρεθώ σ' αυτόν τον γοητευτικό της χαρμολύπης τόπο με τους μεταπτυχιακούς μας φοιτητές για άσκηση στην επιτόπια εθνογραφική έρευνα.
Θα επανέλθω....
* Ο Βασίλης Νιτσιάκος είναι καθηγητής της Κοινωνικής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Διαβάστε ακόμη
.png)
.png)
.png)
.png)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών