Γράφει ο Στέλιος Φενέκος
«Όταν ο Γκρέγκορ Σάμσα ξύπνησε ένα πρωί από ταραγμένα όνειρα, βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σ’ ένα πελώριο έντομο…».
Ο Samsa, όσο ακόμα είχε διάθεση να σκεφτεί αυτό το ζήτημα, το αντιμετώπιζε ως απότοκο της κουραστικής και αδιέξοδης ζωής του ως πλασιέ, μια ζωή την οποία άλλωστε την οφείλει στα χρέη της οικογένειάς του.
«Θεέ μου», σκέφτηκε, «τι κουραστικό επάγγελμα που διάλεξα! Καθημερινά ταξίδια. Οι επαγγελματικές έγνοιες είναι πολύ πιο εξαντλητικές από το να δουλεύεις στο γραφείο· επιπλέον, έχω και το μαρτύριο του ταξιδιού, οι ανησυχίες για την αλλαγή των τρένων, τα ακανόνιστα, κακά γεύματα, οι συνεχείς μετακινήσεις με διαφορετικούς ανθρώπους, που δεν διαρκούν ποτέ και δεν γίνονται ποτέ αληθινές φιλίες.»
Ο ΣΤΡΟΥΘΟΚΑΜΗΛΙΣΜΟΣ
Ο στρουθοκαμηλισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνειδητή ή ασυνείδητη άρνηση της πραγματικότητας, την τάση ενός ατόμου ή μιας κοινωνίας να αγνοεί ή να αποφεύγει δυσάρεστες ή απειλητικές καταστάσεις.
Εκτεταμένες ψυχολογικές μελέτες δείχνουν ότι ο στρουθοκαμηλισμός μπορεί να παρέχει προσωρινή ανακούφιση, αλλά συνήθως οδηγεί σε μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον.
Το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με αμυντικούς μηχανισμούς, που σε ψυχολογικό, φιλοσοφικό και κοινωνικό επίπεδο περιγράφονται με τους εξής όρους:
- Της άρνησης (denial), όταν ένα άτομο αποφεύγει να αποδεχθεί μια δυσάρεστη αλήθεια (π.χ., ένας καπνιστής που αγνοεί τους κινδύνους του καπνίσματος).
- Της αποφυγής (avoidance coping) ως στρατηγική αντιμετώπισης που περιλαμβάνει την αποφυγή της σκέψης ή της ενασχόλησης με μια δύσκολη κατάσταση και την μετάθεσή της σε μελλοντικό αόριστο χρόνο – αυτό ακριβώς κάνει η κυβέρνηση τώρα, ενώ επικαλείται ότι κάνει το αντίθετο και ότι ο λόγος που το κάνει είναι για να αποφύγει μελλοντικές συγκρούσεις).
- Της γνωσιακής ασυμφωνίας (cognitive dissonance), όταν κάποιος αντιμετωπίζει μία δύσκολη κατάσταση με αντικρουόμενες πληροφορίες και επιλέγει να αγνοήσει τις δυσάρεστες πτυχές.
- Της αυταπάτης (self-deception), όπως την περιέγραψε ο Σωκράτης, ο οποίος θεωρούσε ότι οι άνθρωποι συχνά αγνοούν την αλήθεια επειδή δεν θέλουν να την αντιμετωπίσουν.
Χέρμπερτ Μάρκουζε (Herbert Marcuse), στη μελέτη του "Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος" (1964), εξετάζει πώς οι σύγχρονες κοινωνίες μπορούν να οδηγήσουν τα άτομα σε μια κατάσταση όπου αποδέχονται την υπάρχουσα πραγματικότητα χωρίς κριτική σκέψη, κάτι που μπορεί να θεωρηθεί ως μορφή συλλογικού – κοινωνικού – πολιτικού στρουθοκαμηλισμού.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΤΡΟΥΘΟΚΑΜΗΛΙΣΜΟΣ
Ο Κοινωνικός & Πολιτικός Στρουθοκαμηλισμός εμφανίζεται όταν οι κοινωνίες τείνουν να αγνοούν κινδύνους, περιβαλλοντικά ή οικονομικά προβλήματα (π.χ., η κλιματική αλλαγή), όταν τα άτομα σε μία κοινωνία τείνουν να αγνοούν ή να υποβαθμίζουν τις κοινωνικές ανισότητες ή αρνούνται να αναγνωρίσουν την ευθύνη τους σε αντικοινωνικές πρακτικές και κρίσεις.
Επίσης όταν οι κυβερνήσεις διατηρούν αυταπάτες για τις πολιτικές τους είτε προσπαθούν να πείσουν την κοινωνία για τις άριστες ενέργειές τους, οι οποίες προσφέρουν κοινωνική δικαιοσύνη και πολιτική/οικονομική σταθερότητα.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Η μεταμόρφωση του Κάφκα είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο και πλέον συγκλονιστικό έργο για να αντιληφθούμε πως μία επιβαλλόμενη κατάσταση τείνει να γίνεται αποδεκτή από τους ανθρώπους και τις κοινωνίες, όπου η δυσάρεστη πραγματικότητα και οι κίνδυνοι που υπάρχουν είτε μπορεί να προκύψουν εξ αυτής, καλύπτονται από το προκάλυμμα πολλών άλλων θεμάτων καθημερινότητας, συνειδητά είτε ασυνείδητα.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών