Γράφει ο Στέλιος Φενέκος
Η αντιπαράθεση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν επανήλθε στο προσκήνιο με πρωτοφανή ένταση, σηματοδοτώντας τη σοβαρότερη εδώ και δεκαετίες στρατιωτική κλιμάκωση μεταξύ των δύο γειτονικών πυρηνικών χωρών.
Ως αφορμή στάθηκες μια τρομοκρατική επίθεση σε τουριστική περιοχή στο Παχαλγκάμ, στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, στις 22 Απριλίου, που κόστισε τη ζωή σε 26 ανθρώπους (μεταξύ των οποίων και παιδιά και με 51 τραυματίες), κυρίως Ινδούς τουρίστες.
Σε απάντηση, η Ινδία ξεκίνησε τη στρατιωτική επιχείρηση “Sindoor”, πλήττοντας εννέα τοποθεσίες στο πακιστανικό έδαφος και στο υπό πακιστανικό έλεγχο Κασμίρ.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας της Ινδίας, οι στόχοι ήταν «τρομοκρατικές υποδομές» συνδεδεμένες με ομάδες όπως οι Lashkar-e-Taiba και Jaish-e-Mohammed, που η Ινδία κατηγορεί για επιθέσεις κατά του εδάφους της.
Το όνομα "Sindoor", πέρα από στρατηγική σημασία, φέρει και έντονο συμβολισμό.
Στην ινδουιστική παράδοση, το sindoor είναι η κόκκινη πούδρα που φορούν οι παντρεμένες γυναίκες ως σύμβολο γάμου και προστασίας του δεσμού. Στρατηγικοί αναλυτές βλέπουν στην επιλογή του ονόματος ένα πολιτισμικό μήνυμα εθνικής αφοσίωσης και υπεράσπισης της "Bharat Mata" — της Μητέρας Ινδίας.
Αν και η Ινδία υποστήριξε πως επέδειξε «αυτοσυγκράτηση» επιλέγοντας μη στρατιωτικούς στόχους και αποφεύγοντας περιοχές πυκνού πληθυσμού, το Πακιστάν χαρακτήρισε τις επιθέσεις «απρόκλητη πράξη πολέμου» και δήλωσε ότι προετοιμάζει «δυναμική και αποφασιστική» απάντηση.
Πακιστανικές πηγές ισχυρίστηκαν επίσης την κατάρριψη 5 ινδικών αεροσκαφών, πληροφορία την οποία η Ινδία δεν έχει επιβεβαιώσει. Στις ανταλλαγές πυρών που σημειώθηκαν κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου (LoC), υπήρξαν και νέοι θάνατοι και εκτοπισμός αμάχων.
Η διεθνής κοινότητα εξέφρασε άμεση ανησυχία και ο ΓΓ/ΟΗΕ κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση, ενώ χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πίεσαν για αποκλιμάκωση, χωρίς ωστόσο να ασκηθεί άμεση διαμεσολαβητική πίεση.
Μέσα σε αυτό το ήδη τεταμένο κλίμα, η Ινδία ανακοίνωσε την αναστολή της εφαρμογής της Συνθήκης των Υδάτων του Ινδού – μιας συμφωνίας που υπεγράφη το 1960 με τη μεσολάβηση της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η συνθήκη διαμοιράζει τα ύδατα των ποταμών της λεκάνης του Ινδού μεταξύ των δύο χωρών, εξασφαλίζοντας πρόσβαση του Πακιστάν στους δυτικούς ποταμούς (Ινδός, Τσενάμπ, Τζέλουμ).
Το Πακιστάν εξαρτάται από αυτούς για το 80% της αγροτικής του παραγωγής και σημαντικό μέρος της ηλεκτροδότησης.
Αν και η Ινδία δεν έχει τις τεχνικές υποδομές για να εκτρέψει ή να αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες νερού, η κίνηση είχε ισχυρό συμβολικό και ψυχολογικό αντίκτυπο.
Η σημερινή κρίση εντάσσεται άμεσα σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Η Ινδία και το Πακιστάν έχουν εμπλακεί σε τέσσερις πολέμους από το 1947, τρεις εκ των οποίων για το Κασμίρ.
Το Κασμίρ, με μουσουλμανική πλειοψηφία, παραμένει διαιρεμένο μεταξύ των δύο χωρών και είναι ίσως η πιο στρατιωτικοποιημένη ζώνη στον πλανήτη.
Από το 1989, στην περιοχή εξελίσσεται ένοπλη εξέγερση κατά της ινδικής κυριαρχίας, ενώ ένοπλες ομάδες με διασυνδέσεις στο Πακιστάν έχουν κατηγορηθεί για σειρά επιθέσεων.
Στο στρατιωτικό επίπεδο, η Ινδία υπερέχει ποσοτικά και ποιοτικά: διαθέτει 1,45 εκατομμύρια ενεργούς στρατιώτες, έναν εκτεταμένο στόλο αρμάτων και αεροσκαφών, και ισχυρό ναυτικό με πυρηνοκίνητα υποβρύχια.
Ωστόσο, το Πακιστάν βασίζεται σε ασύμμετρες τακτικές, υψηλή ετοιμότητα και γνώση του εδάφους, ιδίως στο Κασμίρ.
Στο επίπεδο των πυρηνικών, οι δύο χώρες έχουν παρόμοιο αριθμό κεφαλών, αλλά διαφορετικά δόγματα: η Ινδία δηλώνει αποτροπή με δεύτερο πλήγμα, ενώ το Πακιστάν έχει σαφώς υιοθετήσει το δόγμα πρώτου πλήγματος.
Παρά την τεχνολογική και οικονομική υπεροχή της Ινδίας, η κατάσταση στο έδαφος είναι πολύπλοκη.
Το Κασμίρ παραμένει ζώνη χαμηλής έντασης με συχνά επεισόδια, ενώ η χρήση μη κρατικών δρώντων από την πλευρά του Πακιστάν (έστω και ανεπίσημα) επιτρέπει την αποσταθεροποίηση χωρίς άμεση εμπλοκή των ενόπλων δυνάμεών του.
Οι διπλωματικοί δίαυλοι μεταξύ των δύο χωρών είναι περιορισμένοι.
Το Πακιστάν έχει απειλήσει ακόμη και με την αναστολή της Συμφωνίας της Σίμλα, η οποία από το 1972 προβλέπει διμερείς τρόπους επίλυσης διαφορών και αναγνωρίζει τη Γραμμή Ελέγχου στο Κασμίρ.
Η κατάρρευση αυτής της συμφωνίας θα σηματοδοτούσε το τέλος κάθε εναπομείνασας θεσμικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
1. Η σημερινή ένταση θυμίζει με τον χειρότερο τρόπο στον κόσμο, ό,τι το ενδεχόμενο σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο πυρηνικά κράτη δεν είναι απλώς σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
2. Το ενδεχόμενο κλιμάκωσης από ένα μεμονωμένο γεγονός είναι πάντα υπαρκτό και επικίνδυνο, ειδικά όταν συνοδεύεται από ρητορική άκρατου εθνικισμού, πολιτισμικά φορτισμένες αναφορές όπως το "sindoor" και από την απουσία ουσιαστικής και αποτελεσματικής διεθνούς διαμεσολάβησης.
3. Η ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή εξαρτάται πλέον όχι από την ισορροπία δυνάμεων, αλλά από τη σοβαρότητα των πολιτικών ηγεσιών, την ψυχραιμία των στρατιωτικών επιτελείων και την άμεση επανενεργοποίηση των διπλωματικών μηχανισμών.
Η χρήση πυρηνικών όπλων παρά τις εκτοξευθείσες απειλές και από τις δυο πλευρές, εκτιμάται ότι δεν συνιστά ρεαλιστική επιλογή, αλλά απλά λειτουργεί ως αποτρεπτική στρατηγική και αυτοσυγκράτησης μεταξύ των δύο χωρών.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών