Βουλευτικές εκλογές στην Αλβανία 2025: Η τελευταία ευκαιρία για την Αλβανία να γίνει ένα «κανονικό κράτος»
Στις 11 Μαΐου 2025, η Αλβανία θα διεξάγει τις ενδέκατες βουλευτικές εκλογές από την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα το 1991.
Συνολικά 140 μέλη του κοινοβουλίου θα εκλεγούν σε 12 πολυεδρικές εκλογικές περιφέρειες, χρησιμοποιώντας αναλογικό σύστημα εκπροσώπησης με ανοιχτές λίστες. Το εθνικό εκλογικό όριο ορίζεται στο 1% και οι έδρες θα κατανεμηθούν σύμφωνα με τη μέθοδο D'Hondt. Για πρώτη φορά, αναμένεται σημαντική προσέλευση από τη διασπορά.
Οι δημογραφικές αλλαγές οδήγησαν σε αλλαγές στην κατανομή των βουλευτικών εδρών μεταξύ των εκλογικών περιφερειών. Στην εκλογική περιφέρεια των Τιράνων, για παράδειγμα, θα εκλεγούν 37 βουλευτές. στο Φίερι 16, Δυρράχιο και Ελμπασάν 14 το καθένα, Αυλώνα 12, Σκόδρα 11, Κορυτσά 10, Λέζα και Μπεράτι από 7, Ντίμπρα 5, Αργυρόκαστρο 4, και στο Κούκες θα εκλεγούν μόνο τρεις εκπρόσωποι.
Η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή (ΚΕΚ) έχει εγγράψει 53 πολιτικά κόμματα και 3 συνασπισμούς. Για να συμμετάσχουν στις εκλογές, τα κόμματα πρέπει είτε να εκπροσωπούνται στο τρέχον κοινοβούλιο είτε να υποβάλουν 5.000 υπογραφές υποστήριξης, ενώ οι συνασπισμοί πρέπει είτε να κατέχουν κοινοβουλευτικές έδρες είτε να προσκομίσουν 7.000 υπογραφές.
Στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα πρόκειται να αναμετρηθούν για άλλη μια φορά: το Δημοκρατικό Κόμμα - Συμμαχία για μια Μεγαλοπρεπή Αλβανία (ASHM), με επικεφαλής τον Σαλί Μπερίσα (DP), και το μπλοκ του νυν πρωθυπουργού Έντι Ράμα (SP), που σχηματίστηκε γύρω από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Αρκετά μικρότερα πολιτικά κόμματα θα συμμετάσχουν επίσης στις εκλογές, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωατλαντικού Συνασπισμού, του Κινήματος Μαζί, του Κόμματος Ευκαιριών και της Πρωτοβουλίας «Η Αλβανία Γίνεται». Μερικά από αυτά τα κόμματα θεωρούνται κόμματα-δορυφόροι του Έντι Ράμα.
Παρά την αυτοεπαινετική ρητορική του πρωθυπουργού Έντι Ράμα (SP) σχετικά με τα φερόμενα επιτεύγματα της κυβέρνησής του, η Αλβανία παραμένει μια από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Μετά την πτώση του άκαμπτου κομμουνιστικού καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα το 1991, ήταν ευρέως αναμενόμενο ότι οι οπισθοδρομικές δυνάμεις της χώρας θα περνούσαν οριστικά στην ιστορία. Ωστόσο, από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2013, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (SP) του Έντι Ράμα - ο διάδοχος του πρώην Κομμουνιστικού Κόμματος Αλβανίας - κατάφερε να εγκαθιδρύσει ένα υβριδικό καθεστώς που συνδυάζει στοιχεία τόσο της διακυβέρνησης του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς όσο και του Ενβέρ Χότζα.
Οι διαπραγματεύσεις της ΕΕ και η αύξηση της εγκληματικότητας και της διαφθοράς
Παρόλο που η Αλβανία έλαβε καθεστώς υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ τον Σεπτέμβριο του 2014, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν μόλις στα τέλη του 2022. Βασικά προαπαιτούμενα που αναμένεται να αντιμετωπίσει η χώρα περιλαμβάνουν τη δικαστική μεταρρύθμιση, την καταπολέμηση του εγκλήματος (ιδίως της εμπορίας ναρκωτικών και ανθρώπων) και της διαφθοράς, τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης, την αποπολιτικοποίηση των θεσμών, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την ενίσχυση ενός πιο δυναμικού διαλόγου μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης — όλα με στόχο να καταστεί η διαδικασία μεταρρύθμισης πιο ολοκληρωμένη και ταχύτερη.
Η πολιτική πίεση, ο εκφοβισμός, η εκτεταμένη διαφθορά και οι περιορισμένοι πόροι εξακολουθούν να εμποδίζουν τη δικαστική εξουσία να λειτουργεί πλήρως, ανεξάρτητα και αποτελεσματικά. Η διαφθορά διαπερνά όλους τους τομείς και τα επίπεδα της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων συμβάσεων και των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.
Οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ δεν απέχουν πολύ από αυτό που προσπαθούν να παρουσιάσουν το καθεστώς του Έντι Ράμα και ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΕ. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι τα έσοδα από το εμπόριο ναρκωτικών υπερβαίνουν το μέγεθος του εθνικού προϋπολογισμού της Αλβανίας - καθιστώντας το εμπόριο ναρκωτικών τον μόνο τομέα που πραγματικά «βρίσκεται στο ευρωπαϊκό μονοπάτι». Η έκταση του εγκλήματος και της διαφθοράς στην Αλβανία μπορεί να συγκριθεί με εκείνη που περιβάλλει τον Μίλοραντ Ντόντικ (SNSD), ο οποίος, μαζί με τον ολιγαρχικό του κύκλο, πιστεύεται ότι κατέχει περιουσιακά στοιχεία αξίας τριών δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο στη Σλοβενία - που ισοδυναμούν με τον ετήσιο προϋπολογισμό ενός μικρού κράτους. Ο Έντι Ράμα προσπαθεί να δημιουργήσει την εντύπωση ότι όλοι οι άλλοι στην Αλβανία είναι εγκληματίες εκτός από αυτόν, δείχνοντας με το δάχτυλο τους πολιτικούς του αντιπάλους, ιδίως τους ηγέτες της αντιπολίτευσης Σαλί Μπερίσα (DP) και Ιλίρ Μέτα (PL).
Ο Έντι Ράμα παραπλανά τη Δύση
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν κατάφερε ποτέ να γίνει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό αριστερό κόμμα, ούτε από άποψη προγράμματος ούτε από άποψη ιδεολογίας. Οι τέσσερις δηλωμένες προτεραιότητές του - οικονομική ανάκαμψη, κοινωνική ανανέωση, αποκατάσταση της δημοκρατίας και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση - παρέμειναν ανεκπλήρωτες. Το αρχικό κύμα αισιοδοξίας εξαφανίστηκε γρήγορα και ο Έντι Ράμα έγινε σύμβολο της «κανναβιδιοποίησης της Αλβανίας » και της άνθησης του οργανωμένου εγκλήματος και του εμπορίου ναρκωτικών.
Η αδικαιολόγητη πίεση και η φίμωση των μέσων ενημέρωσης παραμένουν συνεχείς στην Αλβανία. Το καθεστώς του Έντι Ράμα έχει προωθήσει τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα με εγκληματικές δομές ως μια σύγχρονη παραλλαγή του αυταρχικού μοντέλου λεηλασίας, όλα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια των Αλβανών πολιτών.
Οι ρίζες της τρέχουσας κατάστασης βρίσκονται στην προσωπική και άμεση συνεργασία μεταξύ του Σοσιαλιστικού Κόμματος (SP) και δικτύων οργανωμένου εγκλήματος. Ο διορισμός ατόμων με σοβαρό ποινικό μητρώο σε θέσεις στο εθνικό κοινοβούλιο και την τοπική αυτοδιοίκηση έχει οδηγήσει σε αύξηση της δραστηριότητας των εγκληματικών δικτύων, ιδίως στην παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών. Η άμεση συνεργασία μεταξύ των εκτελεστικών αρχών της Αλβανίας και των δικτύων οργανωμένου εγκλήματος, σε συνδυασμό με την δικαστικό εφησυχασμό, έχει επιτρέψει την εξαγορά ψήφων που χρηματοδοτείται με εγκληματικά μέσα και προϊόντα παράνομων ναρκωτικών.
Ο Ράμα έχει γίνει ένας απόλυτος αυταρχικός ηγέτης που de facto κατέχει τον απόλυτο έλεγχο σε όλα τα τμήματα του κράτους και της κοινωνίας. Το κεντρικό ερώτημα είναι ποιος στη Δύση επιτρέπει την κυριαρχία του και αν ξένοι αξιωματούχοι -ιδίως από την ΕΕ- είναι συνένοχοι στο χταπόδι της διαφθοράς που έχει δημιουργήσει. Ως διεφθαρμένος ισχυρός άνδρας, ο Έντι Ράμα συνεχίζει να παραπλανά τη Δύση. Έχει καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κερδίσει την εύνοια του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και να εξασφαλίσει άμεση πρόσβαση σε αυτόν, διατηρώντας παράλληλα στενούς και καλά εδραιωμένους δεσμούς με τους πιο σφοδρούς αντιπάλους του Τραμπ στην Ουάσινγκτον. Οι προσπάθειές του να κανονίσει μια συνάντηση ή ακόμα και ένα δείπνο με τον Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ τελικά αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς.
Μπορεί το καθεστώς του Έντι Ράμα να ανατραπεί;
Το Δημοκρατικό Κόμμα, υπό τον Σαλί Μπερίσα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανατροπή του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα. Αλλά μπορεί η Αλβανία να υπάρξει πραγματικά χωρίς καθεστώς και να γίνει ένα κανονικό δημοκρατικό κράτος, χτισμένο με τα υψηλότερα δημοκρατικά πρότυπα, οικονομικά ευημερούν και προσφέροντας μια ισχυρή προοπτική για το μέλλον;
Το Δημοκρατικό Κόμμα και ο Σαλί Μπερίσα, σε συμμαχία με άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης και, το πιο σημαντικό, με την υποστήριξη των ψηφοφόρων και του αλβανικού λαού, έχουν τη δυνατότητα να ανατρέψουν από κοινού το καθεστώς του Έντι Ράμα στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, υπό την προϋπόθεση ότι οι εκλογές αυτές θα είναι ελεύθερες, δίκαιες και διαφανείς. Η διακυβέρνηση του Ράμα συνδυάζει στοιχεία τόσο των καθεστώτων του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς όσο και του Ενβέρ Χότζα. Ως βετεράνος της αλβανικής πολιτικής, ο Σαλί Μπερίσα (DP) έχει πλήρη επίγνωση του ιστορικού βάρους και της ευθύνης που φέρει, καθώς τώρα έχει αναλάβει την ευθύνη να ανατρέψει ένα καθεστώς για δεύτερη φορά — έχοντας κάποτε ανατρέψει τον Ενβέρ Χότζα και τώρα αντιμετωπίζει τον Έντι Ράμα. Η πτώση του καθεστώτος του Ράμα θα προσέφερε μια νέα ευκαιρία και μια ανανεωμένη ελπίδα για την Αλβανία, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στην κοινωνικοοικονομική και πολιτική ανάπτυξη της χώρας.
Το σχετικά αδύναμο κράτος δικαίου στην Αλβανία παραμένει το κύριο εμπόδιο για τον αποτελεσματικό έλεγχο της διακίνησης ναρκωτικών. Οποιαδήποτε ουσιαστική μεταρρύθμιση της ποινικής δικαιοσύνης πρέπει να περιλαμβάνει την απομάκρυνση δικαστών και εισαγγελέων που έχουν διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα και σημαντική ανεξήγητη προσωπική περιουσία.
Η Ειδική Δομή κατά της Διαφθοράς και του Οργανωμένου Εγκλήματος (SPAK), η οποία αποτελείται από την Ειδική Εισαγγελία (SPO) και το Εθνικό Γραφείο Ερευνών (NBI), εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά των πόρων, με τμήματα του προσωπικού της να έχουν «μολυνθεί» από πολιτικές και εγκληματικές επιρροές.
Η τελευταία ευκαιρία για την Αλβανία να γίνει ένα «κανονικό κράτος»
Η κατάσταση στην Αλβανία είναι βαθιά ανησυχητική. Οι πολίτες απογοητεύονται ολοένα και περισσότερο από τα επίμονα προβλήματα, όπως η διαφθορά και οι πελατειακές σχέσεις, το αδύναμο κράτος δικαίου, η συνεχιζόμενη μετανάστευση και η διαρροή εγκεφάλων, οι καθυστερημένες δικαστικές μεταρρυθμίσεις και ο αργός ρυθμός της ένταξης στην ΕΕ.
Αν η Αλβανία πρόκειται να γίνει ένα πραγματικά «φυσιολογικό κράτος», πρέπει να εγκαθιδρύσει μια λειτουργική δημοκρατία με ανεξάρτητους θεσμούς, μια διαφανή και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση, ίση μεταχείριση ενώπιον του νόμου και μια κοινωνία στην οποία οι πολίτες έχουν εμπιστοσύνη στις εκλογές και τους κρατικούς θεσμούς. Η οικονομική ανάπτυξη πρέπει επίσης να επιταχυνθεί προκειμένου να περιοριστεί η μαζική μετανάστευση.
Οι πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα πρώτα χρόνια του Σοσιαλιστικού Κόμματος και της ηγεσίας του Έντι Ράμα σημαδεύτηκαν από υποσχέσεις για σαρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη δημιουργία ενός «κανονικού κράτους». Ωστόσο, σύντομα έγινε φανερό ότι η Αλβανία μετατρεπόταν ολοένα και περισσότερο σε ένα ναρκοκράτος, λειτουργώντας περισσότερο σαν καρτέλ ναρκωτικών — ένα καρτέλ που, σε αντάλλαγμα, λάμβανε επαίνους από τις Βρυξέλλες, φαινομενικά καθοδηγούμενο από αμφισβητήσιμες χρηματοοικονομικές ροές. Οι δημόσιες δηλώσεις ορισμένων Ευρωπαίων αξιωματούχων σχετικά με την πρόοδο της Αλβανίας στην πορεία προς την ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με σημαντικό σκεπτικισμό, δεδομένης της υψηλής έκθεσης σε κινδύνους διαφθοράς. Οι συλλήψεις των ηγετών της αντιπολίτευσης Σαλί Μπερίσα και Ιλίρ Μέτα, κατά σαφή παραβίαση του νόμου και του συντάγματος, έχουν αποκαλύψει τόσο την εμβέλεια όσο και τα όρια της εκδοχής της δημοκρατίας του Ράμα. Για το λόγο αυτό, οι επερχόμενες βουλευτικές εκλογές μπορεί κάλλιστα να είναι η τελευταία ευκαιρία για τους ψηφοφόρους, με ένα στυλό στο χέρι, να επιλέξουν μια πολιτική επιλογή που θα διασφαλίσει ότι η Αλβανία θα λειτουργεί ως « κανονικό κράτος» και θα επιτύχει ευημερία — ένα κράτος απαλλαγμένο από επιλεκτικές πολιτικές διώξεις και μεροληπτική δικαιοσύνη, και δεσμευμένο στην εξάρθρωση των καρτέλ ναρκωτικών που χρησιμεύουν ως βασικοί μοχλοί της εξουσίας του Ράμα και οι κύριοι μοχλοί εγκληματικής και διεφθαρμένης δραστηριότητας.
Περαιτέρω πληροφορίες για τη διακυβέρνηση του Έντι Ράμα προέρχονται από τις μαρτυρίες ορισμένων από τους πρώην στενότερους συνεργάτες του, κυρίως του πρώην Αντιπροέδρου της Κυβέρνησής του, Άρμπεν Αχμέταϊ , ο οποίος διετέλεσε επίσης Υπουργός Οικονομίας, Υπουργός Οικονομικών, Υπουργός Ανασυγκρότησης μετά τον καταστροφικό σεισμό και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης από το 2021 έως το 2022. Ήταν ένα από τα πιο ισχυρά μέλη της κυβέρνησης μέχρι το 2023, όταν έγινε το κεντρικό πρόσωπο στην αποκαλούμενη «υπόθεση αποτεφρωτήρα» — ένα σκάνδαλο διαφθοράς που αφορούσε την κατάχρηση δημόσιων πόρων μέσω παραχωρήσεων για εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων στο Ελμπασάν, το Φιέρι και τα Τίρανα. Ο Αχμέταϊ απολύθηκε από το αξίωμά του, εγκατέλειψε την Αλβανία και ζήτησε πολιτικό άσυλο στην Ελβετία. Τώρα κατηγορεί τον Έντι Ράμα ότι ενορχήστρωσε σχέδια διαφθοράς και ισχυρίζεται ότι ο Ράμα του ζήτησε προσωπικά να τροποποιήσει τον νόμο για να επιτρέψει την πώληση δημόσιου χρέους σε έναν από τους Ισραηλινούς συνεργάτες του.
Ο Έριον Βελιάι , στενός πολιτικός σύμμαχος του Έντι Ράμα, είναι δήμαρχος των Τιράνων από το 2015. Η σχέση τους υπέστη σοβαρή ρήξη μετά τη σύλληψη του Βελιάι τον Φεβρουάριο του 2025 με κατηγορίες για διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος, συμπεριλαμβανομένων ισχυρισμών για υπεξαίρεση τουλάχιστον 1,1 εκατομμυρίου ευρώ από δημόσιους πόρους. Οι κατηγορίες συνδέονται με έργα αποτέφρωσης αποβλήτων στα Τίρανα. Ο Βελιάι βρίσκεται επί του παρόντος προφυλακισμένος στο Δυρράχιο, εν αναμονή της δίκης του.
Οι επερχόμενες εκλογές θεωρούνται ευρέως ως «τελευταία ευκαιρία», καθώς αποτελούν κρίσιμη δοκιμασία για τη δημοκρατία και τη θεσμική μεταρρύθμιση. Η διαδικασία ένταξης της Αλβανίας στην ΕΕ έχει εισέλθει σε μια ευαίσθητη φάση, με τις επίσημες Βρυξέλλες να αναμένουν πλέον απτά αποτελέσματα και όχι δηλωτικές δηλώσεις. Οι Αλβανοί νιώθουν ολοένα και πιο κουρασμένοι από τον Έντι Ράμα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, και πολλοί έχουν χάσει την πίστη τους στην πολιτική ελίτ, απαιτώντας ουσιαστικές αλλαγές σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής. Οι πολίτες ανησυχούν πραγματικά ότι, χωρίς ριζικές μεταρρυθμίσεις, η Αλβανία μπορεί να παραμείνει ένα «αιχμαλωτισμένο κράτος» χωρίς πραγματικές προοπτικές για το μέλλον.
Η καταπολέμηση της διαφθοράς δεν είναι πλέον μια αδύνατη αποστολή. Χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), είναι πλέον δυνατή η ανάλυση εκατομμυρίων εγγράφων, η παρακολούθηση μοτίβων, η ανίχνευση πλαστών συμβάσεων και στημένων διαγωνισμών, η αποκάλυψη δεσμών με τη μαφία και η ανίχνευση κρυφών χρηματικών ροών. Η ΤΝ δεν ξεχνά, δεν δωροδοκείται και δεν χάνει τα ίχνη των υπευθύνων για εγκληματικές και διεφθαρμένες δραστηριότητες.
Οι δημοσκοπήσεις κοινής γνώμης στην Αλβανία δεν αντικατοπτρίζουν πάντα την πραγματική διάθεση του εκλογικού σώματος πριν από την ημέρα των εκλογών. Τα πολιτικά κόμματα συχνά χρησιμοποιούν δεδομένα δημοσκοπήσεων για να διαμορφώσουν τις εκλογικές τους στρατηγικές, να διεξάγουν συζητήσεις και αναλύσεις και να στοχεύσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Τελικά, το μέλλον της Αλβανίας βρίσκεται στα χέρια των ψηφοφόρων της.
Λιουμπλιάνα/Βρυξέλλες/Ουάσιγκτον/Τίρανα, 8 Μαΐου 2025
[1] Το IFIMES - Διεθνές Ινστιτούτο Μεσανατολικών και Βαλκανικών Σπουδών, με έδρα τη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, έχει ειδικό συμβουλευτικό καθεστώς στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών ECOSOC/ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη από το 2018 και είναι ο εκδότης του διεθνούς επιστημονικού περιοδικού " European Perspectives "
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών