Γυναικείες μορφές της εκπαίδευσης του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού στο Μεσοπόλεμο

την
Οι γυναικείες μορφές της εκπαίδευσης του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού αυτής της περιόδου υπήρξαν ελάχιστες, αλλά η συνδρομή τους ελέγχεται σπουδαία. Στα σχολικά μητρώα του μεσοπολέμου –όπου σημειώνεται η μαζικότερη συμμετοχή στην αθόρυβη διαδικασία αποχής από τα σχολεία (ή όπως κατίσχυσε στον «σχολικό αγώνα», 1934-1935) και αποτέλεσε την πιο μεγάλη ειρηνική, αυθόρμητη και μη υποκινούμενη από ξένους παράγοντες αντίδραση μετά τον ένοπλο αγώνα του 1914 για αυτονομία, ως μια γνήσια έκφραση της γενικής αγανάκτησης– καταδεικνύονται διαλάμπουσες μορφές εκπαιδευτικών γυναικών, οι οποίες μάλιστα ηγήθηκαν τη σθεναρή αντίσταση αποστρεφόμενες την ιδιοτέλεια και την ανθρώπινη μικροπρέπεια, με τεράστια κοινωνική αποδοχή και φιλανθρωπικό έργο δεικνύοντας τον δρόμο της πολιτισμικής ανεξαρτησίας και της συνειδησιακής εγρήγορσης. Αναφέρω δειγματοληπτικά μερικές, κατά αλφαβητική τάξη: Βάγια Βασιλική (Δέλβινο), Βιδέλη Ευγενία (Λεσινίτσα), Γκιόκα Μαρία, (Σωτήρα, συζ. του ελληνοδιδάσκαλου Μιλτιάδη Γκιόκα), Κιτσάτη Μαριάνθη (Πολύτσανη), Κούμπουλη Σοφία (Δροβιανη), Λέζου Βασιλική (Λεσινίστα), Λιάφε- Ρούμπο Αιμιλία (Τσιάτιστα, συζ. του Αριστοτέλη, επίσης εκπαιδευτικός), Λούτση Ελένη (υπηρέτησε στη Σωπική ως αποσπασμένη την οποία οι αλβανικές αρχές απέλυσαν ελέω των εθνικών της φρονημάτων), Νοτίδου Ελένη (από το Λάμποβο του Ζάππα, υπηρέτησε σε Σχωριάδες και Χειμάρα), Οικονομίδου Αλεξάνδρα (ελλαδίτισσα, υπηρέτησε στην Πολύτσανη ως απεσπασμένη, τελειόφοιτος Ζαππείου Παρθεναγωγείου Κων/πόλεως) Οικονόμου Ευανθία (από τη Χειμάρα, τελειόφοιτος Αρσάκειου Αθηνών, 1917, υπηρέτησε στο Γεωργουτσάτι και Δέλβινο), Ραζάκη Μαρία (Σωτήρα, τελειόφοιτος Διδασκαλείου Νηπιαγωγών, Οικονόμου-Γρέκα Φωτεινή (από τη Δίβρη, απόφοιτος Διδασκαλείου Ιωαννίνων, 1927) οι αιτήσεις της οποίας για πρόσληψη απορρίπτονταν συχνά ενώ το 1935 τέθηκε εκτός συστήματος.

Μεταπολεμικά οι Βορειοηπειρώτες ελληνοδιδάσκαλοι αποτέλεσαν τον βασικό καταδιωκτικό στόχο και την συστηματική ανηλεή αστυνομική παρακολούθηση της αλβανικής κομμουνιστικής κυβέρνησης. Τον Οκτώβριο του 1945 στην 4η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Αλβανίας, ο Χακί Τόσκα (Haki Toska) εισηγείτο ότι οι ελληνοδιδάσκαλοι παρέμεναν ορκισμένοι φορείς του αλυτρωτισμού και υποκινούσαν τους μειονοτικούς να δραπετεύσουν στην Ελλάδα, αποδεχόμενος την πνευματική υπεροχή του ελληνικού στοιχείου στην κατανομή πολιτισμικής ισχύος της περιοχής, και δη των γυναικών, «οι οποίες όλες γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή».

Τον Οκτώβριο 1947 σε συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών με στελέχη της κομματικής επιτροπής Αργυροκάστρου ο Ενβέρ Χότζα χαρακτήρισε τους Βορειοηπειρώτες ελληνοδιδασκάλους φίδια που έπρεπε «να τους πολτοποιήσουμε το κεφάλι», ενώ το 1953 με την περιώνυμη (και άκρως απόρρητη) πρωθυπουργική εγκύκλιο 180/20-2-1953 επήλθε η τελική εκκαθάριση του παλαιού διδακτικού προσωπικού (του μεσοπολέμου). Από την Επαρχία των Αγίων Σαράντα αποβλήθηκαν 52 διδάσκαλοι, ενώ από την περιφέρεια Αργυροκάστρου, άπαντες οι απόφοιτοι ελληνικών διδακτηρίων.
Μεταξύ των απολυθέντων υπήρξαν και οι γυναίκες ελληνοδιδάσκαλοι: Μαρίκα Μπίτση, Φωτεινή Δαρακλή, (ο ελληνοδιδάσκαλος σύζυγός της Δημήτρης Βασίλη Δαρακλής συνελήφθη την 29η Σεπτεμβρίου 1947, κατηγορούμενος ότι ηγείτο αντιδραστικής οργάνωσης στο Κλεισάρι), Αντιγόνη Ντίλο κ.ά. Η ελληνοδιδάσκαλος Βασιλική Λέζου του Αναγνώστη φυλακίσθηκε στις 5/5/1946 και καταδικάσθηκε στις 30/7/1947 μαζί με το σύζυγό της Νάσιο Λέζο του Γιώργη (πέθανε στις διαβόητες φυλακές ύψιστης ασφάλειας του Μπουρέλ στις 20/2/1952) και τον Γρηγόρη Σέκκα κατηγορούμενοι για απόπειρα διαφυγής από τη χώρα.

Από τις σπάνιες εξαιρέσεις των γυναικείων εκπαιδευτικών μορφών που επιβίωσαν από τη διωκτική μανία του κομμουνιστικού καθεστώτος αναφέρω τη Φωτεινή Οικονόμου-Γρέκα από τη Δίβρη η οποία το 1960 δίδασκε σε προχωρημένη μάλιστα ηλικία στο δημοτικό σχολείο του χωριού της για 34η σχολική χρονιά.

Πηγή: Σταύρος Γ. ΝΤΑΓΙΟΣ, «H αληθινή διάσταση της λευκής εκπαιδευτικής αποχής, ο δικαστικός αγώνας των Βορειοηπειρωτών και η εξολόθρευση των πρωταγωνιστών, 1925-1945» Θεσσαλονίκη: Literatus, 2022.

Διαβάστε ακόμη

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών