Παρεμβάσεις διάσωσης του Αγίου Αθανασίου Λεσινίτσας

Ο ναός της μονής του Αγίου Αθανασίου στη Λεσινίτσα των Αγίων Σαράντα, είναι το μοναδικό στοιχείο που έχει επιβιώσει από το μοναστηριακό συγκρότημα. Φέρει ιδιαίτερες λατρευτικές, ιστορικές και πολιτιστικές αξίες και πρόκειται για μνημείο της Ορθοδόξου πνευματικής κληρονομιάς. Την περασμένη άνοιξη δημιουργήθηκε μια δύσκολη κατάσταση μετά την κατάρρευση μεγάλου μέρους του κτιρίου. Ο ναός χαίρει του καθεστώτος του «υπό κρατική προστασίας πολιτιστικού μνημείου», πράγμα που απαγόρευε την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας συντήρησης από την Ορθόδοξη τοπική κοινότητα. Η εγκατάλειψη και η απουσία των άμεσων παρεμβάσεων για την επίλυση των προβλημάτων με τη σκεπή και, ιδιαίτερα, η έλλειψη παρεμβάσεων για την εδραίωση των θεμελίων, συνέτειαν ώστε το κτίριο να υποστεί σοβαρές βλάβες μετά και από τις ολισθήσεις του εδάφους εξαιτίας των σεισμικών δονήσεων.

Μετά από τις βλάβες που διαπιστώθηκαν, ήταν άμεση η προσωπική φροντίδα του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου για να ξεπεραστεί η κατάσταση που δημιουργήθηκε, δείγμα της συνεχούς ευαισθησίας Του για την προστασία όλης της ιστορικής κληρονομιάς της Ορθοδόξου Εκκλησίας, αλλά και ανταποκρινόμενος στην ανησυχία της τοπικής κοινότητας. Για τη δημιουργία της δυνατότητας αναγκαίων παρεμβάσεων, εστάλησαν επί τόπου δύο ειδικοί του τομέα διάσωσης και συντήρησης για να διαπιστώσουν την κατάσταση και να καταρτίσουν τα σχέδια για άμεσες παρεμβάσεις. Παράλληλα, από το Ινστιτούτο Πολιτιστικών Μνημείων έστειλα κάποιους εργάτες, οι οποίοι αρκέστηκαν με την κάλυψη του κτιρίου με κάποια κομμάτια αδιάβροχου μουσαμά. Αυτό δεν εμπόδισε όμως ώστε κατά τη διάρκεια του χειμώνα η κατάσταση να χειροτερέψει περαιτέρω...

Έχοντας υπόψη, ότι κάθε μέρα που περνούσε θα μπορούσε να επιφέρει βαρύτερες συνέπειες στους εναπομείναντες χώρους με αγιογραφικά ψηφιδωτά ιδιαίτερης αξίας, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προέβη σε ιδιαίτερες συστάσεις και κατά το μήνα Μάρτιο του 2018, ανεξαρτήτως των οικονομικών δυσκολιών, εκτελέστηκαν στο κτίριο εργασίες που στόχευαν στη διάσωση σε ό, τι είχε απομείνει, τη συντήρηση και τη δημιουργία των όρων για τη λειτουργική αναστήλωση του ναού του Αγίου Αθανασίου.

Ολοκληρώθηκαν οι εξής εργασίες: η απομάκρυνση όλων των υπολειμμάτων που είχαν πέσει στο εσωτερικό του ναού και η συστηματοποίηση του υλικού, απομονώνοντας τα κομμάτια που περιείχαν ίχνη ψηφιδωτών. Έγινε καθαρισμός του γύρω περιβάλλοντός από τη χλωρίδα και η διάνοιξη του περάσματος που οδηγεί στο ναό. Έγινε αναστήλωση του όλου συστήματος της επιφανειακής αποστράγγισης, ώστε η ροή των υδάτων να μη επηρεάσει τη δομή των θεμελίων. Συγκεντρώθηκαν τα εναπομείναντα κομμάτια από τον εικονοστάσιο. Επίσης, στις αψίδες που είχαν αντέξει κι έμεναν όρθιες, βόρεια και ανατολικά, προστέθηκαν υποστηριχτικές δομές. Τα μέρη του κτιρίου που ήταν υπό κατάρρευση και που αποτελούσαν κίνδυνο για τους πιστούς και τους επισκέπτες, απομακρύνθηκαν προσεχτικά, όπως και τα υπολείμματα από το κάλυμμα της σκεπής με πέτρινες πλάκες.

Η κυριότερη παρέμβαση που έγινε ήταν η εγκατάσταση μιας υψηλής μεταλλικής σκεπής, η οποία καλύπτει όλη τη δομή των τοίχων και των χώρων που διασώθηκαν, ώστε να υπάρξει συντήρηση σε βάθος χρόνου και να μένει ανοικτή η προοπτική για μετέπειτα παρεμβάσεις, όταν οι συνθήκες θα επιτρέψουν την πιθανή ανακατασκευή του ναού του Αγίου Αθανασίου.

Πέρα από το κόστος των εργασιών, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι εργασίες έγιναν κάτω από συνθήκες ιδιαίτερης ενασχόλησης και δύσκολων εδαφικών συνθηκών, της έλλειψης δρόμου, της δύσκολης μεταφοράς των υλικών, της έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειας για τις εργασίες συγκόλλησης και συναρμολόγησης κτλ.

Θα πρέπει να αναφέρουμε επίσης, ότι στη διάρκεια αυτής της περιόδου με οικονομικές δυσκολίες, σ’ αυτή την απομακρυσμένη κι απομονωμένη ενορία της Μητρόπολης του Αργυροκάστρου υπήρξαν κι άλλες συνεισφορές εκ μέρους του Αρχιεπισκόπου, στηρίζοντας την κοινότητα των πιστών, όπως είναι και η αποκατάσταση του αυτοκινητόδρομου, η αναστήλωση του ναού του Αγίου Νικολάου κτλ.

Άλλη μια παρέμβαση, που θα πρέπει να προγραμματιστεί και να υλοποιηθεί όσο νωρίτερα, είναι εκείνη για την σταθεροποίηση κι αποκατάσταση των ψηφιδωτών στα σημεία που κινδυνεύουν, ώστε να αποφευχθούν περεταίρω βλάβες, διότι πρόκειται για καλλιτεχνικά έργα μεγάλης αξίας ως προς το θεματολόγιο και την τεχνική διεκπεραίωσή τους.