Η αποκαλούμενη μονή Σπηλαίου είναι αφιερωμένη στο Γενέθλιο της Θεοτόκου. Η μονή βρίσκεται σε ένα ίσιωμα δίπλα στην κόψη του βουνού, όπου υπάρχουν μικρές λαξευτές σπηλιές μέσα στο βουνό όπου εµόναζαν κατά την ομολογία των κατοίκων, αυτοί που ένοιωθαν πολύ αμαρτωλοί και αποτέλεσαν τον πρώτο μοναστικό πυρήνα.
Στην μεγαλύτερη υπάρχει ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλα. Παλιά υπήρχε σκάλα, ενώ τώρα υπάρχει μέχρι ένα σημείο πέτρινη σκάλα και μετά σιδερένια που γαντζώνεται µε δύο βέργες σιδήρου στην πόρτα της εισόδου του ησυχαστηρίου. Σε μερικές σπηλιές υπάρχουν στην εισοδό τους και στις δύο πλευρές από µία τρύπα στην οποία µάλλον έμπαινε ένα προστατευτικό ξύλινο παλούκι για την λιάσα (είδος ξύλινης πόρτας).
Ο ναός της μονής είναι ρυθμού βυζαντινού, σταυροειδής εγγεγραμμένος µε τρούλλο, νάρθηκα και προστώο. Ο τοίχος του ναού είναι χτισμένος από τοπική πέτρα πωρόλιθου. Κτίρια δεν υπάρχουν, όλα είναι σχεδόν κατεδαφισμένα μέχρι τα θεμέλια. Υπήρχε ξεχωριστή είσοδος για τον ναό και άλλη για την υπόλοιπη μονή. Το εσωτερικό του ναού είναι εξ’ολοκλήρου γεμάτο από τοιχογραφίες, ενώ οι εικόνες του τέµπλου δεν υπάρχουν, άγνωστο το που βρίσκονται.
Η ακριβής χρονολογία της ίδρυσης της μονής είναι άγνωστη. Την πρώτη αναφορά έχουμε στα 1613, από επιγραφή που αναφέρει: «Ανιστορήθη .. Ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας εν τις ηµέρες του Επισκόπου Ματθαίου δια συνδροµή, κόπου και εξόδων των ευγενεστάτων Σαρακινίστης και εφηµέριος της αυτής µονής παπά Στάθιος και Μέγας Έξαρχος υιός του παπά Δαµασκηνού και μάστορας, που την έκτισε, Νικόλαος του Βελόνι επί έτους ΖΡΚΑ+αχιγ (=1613). Ανιστορήθη δια χειρός του Αληβιζίου Φωκά εκ νήσου Κεφαλληνίας» 333 . Στο πάνω μέρος των δύο πλευρών της θύρας που ενώνει τον νάρθηκα µε τον ναό υπάρχουν επιγραφές. Επί του υπερθύρου στον νάρθηκα διαβάζεται ξεκάθαρα η ακόλουθη επιγραφή «+ανηγέρθη και ανεστορίθη ω θιος Αρτυκας δια συνδρομής και εξόδου δαπάνης του ευγενεστάτου αρχωντως κιρου Ιωάνου ηγουµενεβοντος κυρου Παρθενηου Ετους ΖΡΞΖ (1659)». Ενώ επί του υπέρθυρου στον κυρίως ναό αναφέρει «ανηγερθη και ανεστορηθη …. αρχιερατεβοντος επισκοπου Καλιστου και δια συνδροµή κόπου και εξοδου των οσιοτάτων εν ιεροµονάχης Κωνσταντίνου του Υασόφου και των …αρχόντων Σαρακινίστης. ετελειώθεικε το µήνα αύγουστο υπό χειρός Μιχαήλ. Επι έτους ΖΡΜΒ (1634)»334 .
Εντυπωσιακό στον ναό είναι οι αγιογραφηµένοι ολόσωµοι προφήτες: Ησαΐας, Αββακούµ, Δανιήλ, Μωυσής, Δαυίδ, Σολοµώντας, Ιεζεκιήλ και Ιερεµίας. Όλοι τους κρατούν ειλητάρια γραμµένα µε αποσπάσματα από τις προφητείες τους. Από κάποιες επιγραφές και ενθυμήσεις τις οποίες είχε αντιγράψει ο Π. Πουλίτσας μαθαίνουμε για ηγουμένους, μοναχούς, εφημέριους που διοίκησαν κατά καιρούς την μονή και επίσης για διάφορα γεγονότα. Όπως στο τέμπλο επί της εικόνας του Προδρόµου «ετους ΖΡΛΑ=1623 απριλίου Λ». Επί της αριστεράς θύρας του αγίου βήματος εικόνος «ο γλυκής Ιησούς» «ηγουµενεύοντος Κωνσταντίνου ιεροµονάχου δη εξόδου Σεραφήµ ιεροµονάχου Κερκυραίου Εν έτη 1791-6-18». Το 28-12-1769 απεβίωσε ο ηγούµενος κυρ Ναθαναήλ ιεροµονάχου. Το 1799 εφηµέριος ο Παπαθανάσις από Σκοριάδες. Το 14-9-1800 εφηµέρευε ο παπά Ανδώνιος από Πολίτζανη. Το 1819 εφηµέριος της µονής του Σπηλαίου ήταν παπα ο Θανάσης από Πολίτζανη. Επί λίθινης πλακός έξωθεν του ναού «1817 ηγούµενος ανθιµος». Επί λίθινης πλακός επί του κωδωνοστασίου «+1796 μαϊου 20 του ηγουµ. ∆αµιανού».
Επι της εικόνος της Θεοτόκου στο τέµπλο «Χρουσοσπιλεότησα».
Επί του μηνιαίου του Ιουνίου εκδόσεως 1774 στη Βενετία από τον ∆ηµήτρη Θεοδοσίου εξ Ιωαννίνων, στο λευκό εξώφυλλο έγραφε ότι τον Μάρτιο του 1799 ήλθε ο φράτζας (εννοεί τον Μ. Ναπολέοντα) και επάτησε την Κέρκυρα και τον Απρίλιο μήνα ήρθε η αρμάδα του ρούσου λέγω του ξανθού και µε του τούρκου και έδιωξαν τον φράτζα και εκατοίκησε ο ρούσος, τον αυτόν χρόνο ηχµαλότησε ο αληπασας την πρέβεζαν, …ο γράψας ∆αµιανός.
Σε μια δεύτερη σελίδα, ο ταπεινός Κωνσταντίνος εκ πολιτείας παλαιάς Πάτρας ήρθα στο μοναστήρι στις 25-8-1780. Επί μηνιαίου Ιουλίου της ίδιας έκδοσης, αλλά µε χρονολογία 1777 στο πρώτο λευκό φύλλο «29-6-1808, εφέτος έκαμε χειμώνας πολύς οκτώ πιθαμές χιόνι και µας εχάθηκαν τα πρόβατα και τα γίδια διακόσια γιδοπρόβατα και χωρίς λιανόµατα δυο μήνες το κράτησε το χιονι σκουρτι και μαρτι…».
Σε άλλη σελίδα, ότι το 1807 τον καιρό που ο άνθιµος ο ηγούµενος έδοκε το στάρι και πήρε αλάτι ένα παράδες το άλατι και το στάρι το ίδιο ένα προς ένα, κ.λ.π. Κατόπιν αιτήματος των μοναχών της μονής, ο πατριάρχης Κύριλλος ο Λούκαρις απονέµει στις 17 Απριλίου 1647 τη σταυροπηγιακή αξία της μονής Θεοτόκου της Σπηλαιώτισσας στην επισκοπή Δρυϊνουπόλεως καθώς και την κυριότητά της επί της «χώρας» Σαρακινίστας.
Εξακολουθούσε να είναι σταυροπηγιακή μονή μέχρι το 1927 µε αριθµό αύξων 59337 . Στις αρχές του 1912 δημιουργείται σοβαρό ζήτημα εναντίον του επιστάτη της Σταυροπηγιακής Μονής Σπηλαίου µε τους κατοίκους της Σαρακινίστας, οι οποίοι έφτασαν στα άκρα μέχρι χειροδικίας, εξεδίωξαν τον επιστάτη και την κατέλαβαν.
Το Πατριαρχείο, αν και ειδοποιήθηκε µε έγγραφο του προξενείου προς την Ελληνική πρεσβεία, περί της σοβαρότητας του κινδύνου, αντί να αποστείλει έξαρχο περιβεβλημένο δι’ απεριορίστου εντολής προς συμβιβασμό και λύση, των καιρικών περιστάσεων αναλόγως, του ζητήματος, ζήτησε την ποινική καταδίωξη των κατοίκων ως ληστανταρτών.
Η ακίνητη περιουσία της Πατριαρχικής Μονής Σπηλαίου ήταν ένα τσιφλίκι στο χωριό Τρανουσίστα και 13 οικίες στο ίδιο χωριό κατοικούµενες υπό των γεωργών άνευ μισθώµατος, ένα ιδιόκτητο τσιφλίκι στη Λετοβίστα µε 3 οικίες, δύο υδρόµυλους στη Τρανουσίστα, έναν στη Πλακαλή, ένα χειμερινό λιβάδι στη Λετοβίστα, ένα θερινό στη περιφέρεια της µονής, 100 στρεµ. γη καλλιεργήσιμη ξερική, 10 στρεµ. χωράφια ποτιστικά στο χωριό Σούχα, 5 στρεµ. στη Χουµελίτσα, 15 στρεµ. στη Πλακαλή, στον Άγιο Βασίλειο 70 ελαιόδενδρα, ένα δάσος 100 στρεµ. στην περιφέρεια της μονής, 125 περίπου αίγες, αγελάδες, βόες, άροτρα, ιερά άµφια, σκεύη και έπιπλα διάφορα.
Τουρκοαλβανοί βέηδες του Λιµποχόβου πριν το 1900 είχαν καταλάβει αυθαιρέτως το σύνολο περίπου των εξής κτημάτων της μονής: Ενός χειµερινού λιβαδιού στη θέση Πεσιάκι, ενός στην Κουνουπίτσα, ενός στα Βαρβαλιά, ενός στην Κόδρα-Μάδε και δύο υδροµύλους στη Πλακαλή.
Διαβάστε ακόμη:
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών