Γράφει ο Στέλιος Φενέκος
ΕΡΩΤΗΜΑ; Τι από όλα τα παρακάτω θεσμικά και αναγκαία τηρήθηκε (και από ποιους υπεύθυνους φορείς) στην περίπτωση του ατυχήματος με το Βυτιοφόρο στο εθνικό οδικό δίκτυο Αθηνών - Κορίνθου (εποπτευόμενο) ;
Οι μεταφορές στο οδικό δίκτυο με φορτηγά επικίνδυνων φορτίων στην Ελλάδα, όπως και με αντίστοιχους συρμούς στο σιδηροδρομικό δίκτυο, καθορίζονται θεσμικά από ένα συγκεκριμένο πλαίσιο κανονισμών και νόμων, προκειμένου να πραγματοποιούνται με ασφάλεια για όλους.
Συχνά όμως γίνονται αναπροσαρμογές αυτών των κανονισμών, και κυρίως με τους κωδικούς ADR (Accord Dangerous Routier) για τις οδικές μεταφορές και RID για τις σιδηροδρομικές, όπως προβλέπουν οι κανονισμοί της ΕΕ και υιοθετούνται από την Ελλάδα. Οι κανονισµοί της συµφωνίας ADR στην ΕΕ συµπληρώνονται και επανεκδίδονται κάθε δύο χρόνια.
Η τελευταία διάταξη ADR είχε χρονικό περιθώριο συμμόρφωσης έως τις 31 Ιουνίου του 2023 και η Ελλάδα, πρόλαβε την τελευταία στιγμή να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να εναρμονιστεί εμπρόθεσμα. (Εγκ. 143311/2023 (ΦΕΚ /-- 5.5.2023) ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΦΕΚ 2887Β_2023, Αριθμ. 132756, «Έκδοση αδειών κυκλοφορίας οχημάτων μεταφοράς επικίνδυνων εμπορευμάτων και φορείς επιθεώρησης ADR).
1. ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ
Το τελευταίο συμβάν με το Βυτιοφόρο ανάδειξε πολλά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν τόσο από τον κρατικό μηχανισμό (ελεγκτικές, αρχές, Τροχαία Πυροσβεστική κλπ) και από τις Εταιρείες Μεταφορών, όσο και από πλευρά Εταιρείας Διαχείρισης του Οδικού δικτύου
2. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Υπάρχουν δυο τύποι διακινδύνευσης για την αξιολόγηση των κινδύνων:
α) ο δείκτης της Ατοµικής ∆ιακινδύνευσης (Individual Risk): αναφέρεται στον κίνδυνο πιθανής βλάβης ενός ατόµου, το οποίο υποτίθεται ότι βρίσκεται σε κάποια συγκεκριµένη θέση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου που εκτίθεται στον κίνδυνο. Μετράει την πιθανότητα κινδύνου βλάβης σε µια συγκεκριµένη θέση και εξαρτάται καθ’ ολοκλήρου από την πηγή του κινδύνου.
β) ο δείκτης της Κοινωνικής ∆ιακινδύνευσης (Societal Risk): αναφέρεται στην πηγή του κινδύνου ως προς την πυκνότητα και την εγγύτητα του πληθυσµού / οχημάτων / κατοικιών κλπ στην περιοχή του κινδύνου.
Οι δείκτες επικινδυνότητας στην πράξη εξαρτώνται κυρίως από τον αριθµό των κυκλοφορούντων οχηµάτων, την σύνθεση του κυκλοφοριακού φόρτου, την αστικότητα της περιοχής διέλευσης του οχήματος με το επικίνδυνο φορτίο, , το ποσοστό των οχηµάτων µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων, το µήκος της διαδροµής, τον αριθµό των λωρίδων κυκλοφορίας κλπ. και των ελέυθερων λωρίδων παροχής βοήθειας (ΛΕΑ κλπ)
Καθορίζονται 2 επίπεδα ασφαλείας, S1 και S2, τα οποία και συγκρίνονται µε τον αντίστοιχο δείκτη επικινδυνότητας RI.
α) Εάν RI < S1 Η µεταφορά επιτρέπεται στο οδικό (ή σιδηροδρομικό δίκτυο) χωρίς κανέναν περιορισµό.
β) Εάν S1 < RI < S2 Η ανάλυση των δεικτών επικινδυνότητας μπορεί να πραγµατοποιηθεί από τις εναλλακτικές διαδροµές και να υπάρξει κατάλληλος σχεδιασμός για την λήψη κατάλληλων µέτρων προς µείωση του δείκτη επικινδυνότητας, και τις απαιτήσεις ασφαλείας για την τελική απόφαση διέλευσης.
γ) S2 < RI Η µεταφορά απαγορεύεται.
Τα επίπεδα ασφάλειας όπως εκφράζονται από τους ∆είκτες Επικινδυνότητας S1 και S2 καθορίζονται από τις αρµόδιες ανά περιοχή Αρχές (αστυνομικές), και τους Νοµοθέτες και ελέγχονται και εφαρμόζονται αφενός από τις αστυνομικές αρχές (τροχαία οδικού δικτύου) σε συνεργασία με τους υπεύθυνους Σύμβουλους Ασφαλείας των εταιρειών διαχείρισης του Οδικού Δικτύου και τους Σύμβουλους Ασφαλείας των επιχειρήσεων μεταφοράς).
3. ΧΡΗΣΗ GIS (Geographic Information Systems)
Όπως προβλέπεται στους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς, η ανάλυση κινδύνου με την χρήση GIS () κατά τη µεταφορά επικίνδυνων εµπορευµάτων περιλαµβάνει τόσο την συλλογή και την ανάλυση στοιχείων για τις των κυκλοφοριακές ροές κύριων και εναλλακτικών οδικών δικτύων, των σεναρίων ατυχηµάτων και των επιπτώσεων που σχετίζονται µε το οδικό δίκτυο, όσο και µε την ανάλυση έκθεσης του πληθυσµού στις επιπτώσεις, που σχετίζεται µε τις παρακείµενες περιοχές του οδικού δικτύου. Έχει διαπιστωθεί που το GIS είναι ιδανικό για την δροµολόγηση επικινδύνων εµπορευµάτων και την αξιολόγηση του κινδύνου στις επιλεχθείσες διαδροµές.
4. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ-ΠΛΑΝΑ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ – ΕΥΘΥΝΕΣ ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΕΩΝ
Η ανάλυση κινδύνου εκτός από την απόφαση για την μεταφορά και την δρομολόγηση του επικίνδυνου φορτίου, περιλαμβάνει και πλάνα εκκένωσης περιφερειακά του πιθανού κινδύνου.
Σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ, ο καθορισµός των εναλλακτικών διαδροµών δροµολόγησης οχηµάτων µεταφοράς είναι αρµοδιότητα των τοπικών αρχών (Τροχαία και Πυροσβεστική).
α) Η Τροχαία του Οδικού Δικτύου επιλαµβάνεται του ελέγχου της κυκλοφορίας και εκτελεί ελέγχους συμμόρφωσης με τους νόμους των πιστοποιητικών ελέγχου και πληρότητας οδηγών και των οχηµάτων
β) η δε Πυροσβεστική επιλαµβάνεται άµεσα της αντιμετώπισης και καταστολής σε περιπτώσεις ατυχηµάτων.
γ) Σε οδούς υψηλών κατασκευαστικών προδιαγραφών όπου υπάρχει Εταιρεία διαχείρισης και λειτουργία του της Οδού στην αντιμετώπιση του ατυχήµατος λαµβάνει µέρος και αυτή με τα υπέυθυνα κατάλληλα όργανα (Συστήματα ελέγχου και επιτήρησης κυκλοφορίας, προειδοποιήσεις, Σύμβουλος Ασφαλείας, μηχανήματα, δυνατότητες Πυρόσβεσης κλπ).
Για την Τροχαία υπάρχουν οι εξής απαιτήσεις:
1) Έλεγχος συνοδευτικών εγγράφων οδηγού, οχήματος και φορτίου, πιστοποιητικών, νόμιμης κίνησης κ.λπ.
2) Επισήμασνη του οχήματος για την αναγνώριση του κινδύνου τόσο από τις πινακίδες όσο και τις ετικέτες
3) Διαχείριση και αντιµετώπιση της υπόλοιπης κυκλοφορίας
4) Σε περίπτωση που υπάρξει αξιολόγηση κινδύνου και αίτημα, συνοδεία του οχήματος με το επικίνδυνο φορτίο από περιπολικά.
Για την Πυροσβεστική υπάρχουν οι εξής απαιτήσεις:
1) Αναγνώριση κινδύνου για πρόκληση Πυρκαγιάς (διαρροές εύφλεκτων υλών, φορτίων, ύπαρξη φωτιά κλπ)
2) Χρήση µέσων ατοµικής προστασίας
3) Κατάλληλα µέσα επέµβασης για την απόληψη του κινδύνου ή την ελάττωση των επιπτώσεων στο όχημα και στο περιβάλλον
4) Καθορισμός των ορίων ασφαλείας πέριξ του συμβάντος ανάλογα με την αξιολόγηση κινδύνου
Για την Εταιρεία Λειτουργίας της εκάστοτε οδού.
1) Τήρηση όλων των συστημάτων ελέγχου και επιτήρησης της κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο ευθύνης της.
2) Αξιολόγηση του κινδύνου από την μεταφορά επικίνδυνων φορτίων για τα οποία θα πρέπει να έχουν ενημερωθεί έγκαιρά και συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές
3) Άμεση αποκατάσταση της οδού µετά το ατύχηµα
4) Άμεση αποµάκρυνση υπολειµµάτων κλπ.
5) Ύπαρξη Συμβούλου Ασφαλείας, εκπαίδευση προσωπικού ελέγχου και επέµβασης και εργατοτεχνικού προσωπικού
6) Ύπαρξη κατάλληλων λειτουργικών οχημάτων, μηχανημάτων και επισημάνσεων για την διαχείριση της κυκλοφορίας και την ταχεία αντιμετώπιση ανάλογων συμβάντων.
4. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
α) Τα καθήκοντα του Σύµβουλου ασφαλείας ορίζονται αφενός σε Ευρωπαϊκή οδηγία και υιοθετήθηκαν και από την Ελλάδα (2000/18/ΕΚ της 17ης Απριλίου 2000 - Υ.Α. 64834/5491 της 13/ 10/ 2000 και Υ.Α. οικ. 47368/2522/2004) και ορίζονται επίσης στην Υ.Α. οικ. 47368/2522/2004 - οδηγία 2001/7/ΕΕ).
β) Συχνά γίνονται αναπροσαρμογές αυτών των κανονισμών, με τους κωδικούς ADR για τις οδικές μεταφορές και RID για τις σιδηροδρομικές. Η νέα διάταξη ADR είχε χρονικό περιθώριο συμμόρφωσης έως τις 31 Ιουνίου του 2023 και η Ελλάδα, πρόλαβε την τελευταία στιγμή να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να εναρμονιστεί εμπρόθεσμα. (Εγκ. 143311/2023 (ΦΕΚ /-- 5.5.2023) ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΦΕΚ 2887Β_2023, Αριθμ. 132756, «Έκδοση αδειών κυκλοφορίας οχημάτων μεταφοράς επικίνδυνων εμπορευμάτων και φορείς επιθεώρησης ADR). Οι κανονισµοί της συµφωνίας ADR συµπληρώνονται και επανεκδίδονται κάθε δύο χρόνια.
γ) Κύρια αποστολή του Συµβούλου Ασφαλείας είναι η αναζήτηση κάθε µέσου και η προώθηση κάθε ενέργειας (τηρουµένων των ρυθµίσεων που ισχύουν) ώστε οι δραστηριότητες της επιχείρησης να εκτελούνται υπό βέλτιστες συνθήκες ασφαλείας και αφορούν:
1) Τήρηση των κανόνων σχετικά µε την µεταφορά των επικίνδυνων υλικών
2) Τήρηση των κανόνων σχετικά µε την αναγνώριση των επικίνδυνων υλικών
3) Τις διαδικασίες επιθεώρησης των µεταφορικών µέσων
4) Την συνεκτίµηση κάθε ειδικής ανάγκης σε σχέση µε τα µεταφερόµενα επικίνδυνα
5) Τα αναγκαία υλικά κατά την απόκτηση µεταφορικών µέσων από την επιχείρηση
6) Αν το αρµόδιο προσωπικό της επιχείρησης έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση
7) Την εφαρµογή των κατάλληλων ενεργειών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης
5. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ
Οι απαιτήσεις που δημιουργούνται από την διεθνή εµπειρία στον σχεδιασµό της µεταφοράς επικινδύνων εµπορευµάτων και οι απαιτήσεις ύπαρξης κρίσιµων υποδοµών είναι:
1) Λήψη κατάλληλων µέτρων για την µη επανάληψη ατυχήµατος
2) Νοµοθετικές προϋποθέσεις για την επιλογή υπεργολάβων κατά την µεταφορά επικίνδυνων υλικών
3) Εξέταση ύπαρξης σαφών εντολών προς το προσωπικό που δραστηριοποιείται στην µεταφορά ή φορτοεκφόρτωση επικίνδυνων υλικών
4) Ύπαρξη των απαιτούµενων συνοδευτικών εγγράφων, την πληρότητα τους και του αναγκαίου εξοπλισµού των µεταφορικών µονάδων
5) Εφαρµογή κανόνων επιθεώρησης ώστε να τηρούνται οι προβλεπόµενες υποδείξεις κατά τη φορτοεκφόρτωση (και αποθήκευση)
6) Σύνταξη αναφοράς ατυχήµατος προς το Υπουργείο Μεταφορών και την αρµόδια αστυνοµική τοπική αρχή
7) Σύνταξη ετήσιας αναφοράς προς τη διοίκηση της επιχείρησης ή προς την ∆ιεύθυνση Οδικής Ασφάλειας και Περιβάλλοντος του Υπουργείου Μεταφορών ή την αρµόδια αστυνοµική τοπική αρχή ως προς τις δραστηριότητες της επιχείρησης που σχετίζονται µε τη µεταφορά επικίνδυνων υλικών
8 ) Ανάλυση και αν παραστεί ανάγκη τη σύνταξη αναφοράς σχετικής µε ατυχήµατα, περιστατικά ή σοβαρές παραβάσεις που διαπιστώνονται κατά τη µεταφορά ή φορτοεκφόρτωση επικίνδυνων υλικών.
6. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ - ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ
Ο περιοδικός έλεγχος που γίνεται σήµερα στα κέντρα τεχνικού ελέγχου και περιλαµβάνει έλεγχο συστηµάτων κίνησης, ελαστικών, πέδης, φωτισµού κλπ., πρέπει, όσον αφορά στα οχήµατα µεταφοράς επικίνδυνων υλικών, να επεκταθεί σε ελέγχους εξοπλισµού ασφαλείας, στεγανότητας, δοκιµής υδραυλικής πίεσης, εσωτερικής επίστρωσης δεξαµενής και πιθανό έλεγχο ικανότητας θερµικής µόνωσης.
Οι έλεγχοι αυτοί απαιτούν ξεχωριστούς χώρους και εξοπλισµό, καθώς και εκπαίδευση του προσωπικού σε θέµατα:
1) Αναγνώρισης κινδύνου
2) Κινδύνων από κενές δεξαµενές, οχήµατα δεξαµενής και γενικότερα κενές συσκευασίες
3) Χρόνιων περιοδικών επιθεωρήσεων
4) Συµβατότητας υλικών κατά την υδραυλική δοκιµή
5) Διαδικασιών ελέγχου εσωτερικής επίστρωσης
6) Αναγνώρισης στοιχείων από πινακίδες όπως υδραυλικές πίεση δοκιµής, θερµοκρασιών κλπ.
7. ΙΧΝΗΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Σημαντική απαίτηση πλέον είναι η διαδικασία της ιχνηλασιµότητας (tracing) του οχήματος με το επικίνδυνο φορτίο, η συνεχής παρακολούθηση της πορεία τους και της θέση του ανά πάσα στιγμή.
Επίσης σύµφωνα µε την Συμφωνία ADR του 2023 οι οδηγοί οχηµάτων πρέπει να ακολουθούν ένα βασικό πρόγραµµα εκπαίδευσης τόσο για την κίνηση τους στους δρόμους όσο και για την ιδιαίτερη διαχείριση των επικίνδυνων φορτίων (συμπεριφορά, φόρτωση,πλήρωση, εκκένωση, επικινδυνότητα, τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης προβλημάτων κλπ) με ασκήσεις, για τις απαιτήσεις που διέπουν τη µεταφορά επικίνδυνων φορτίων, καθώς και απαιτήσεις που αφορούν την αστική ευθύνη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όπως διαπιστώνεται εύλογα, υπάρχει τεράστιο θέμα ασφάλειας με τα φορτία που μεταφέρονται κυρίως μέσω του Οδικού αλλά και του Σιδηροδρομικού δικτύου (πόσο μάλλον εντός σηράγγων, πολυσύχναστων δρόμων και αστικών περιοχών). Το θέμα γίνεται ακόμη δυσκολότερο επειδή υπάρχει εκτεταμένη ανάγκη ελέγχων και πιστοποιήσεων αλλά και συνεργασίας διαφορετικών κρατικών αρχών, αλλά και κάλυψης απαιτήσεων εκπαίδευσης, πιστοποίησης πληρότητας υλικοτεχνικών υποδομών, ελέγχων και ασφάλειας από Ιδιωτικές επιχειρήσεις μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων και διαχείρισης οδικών δικτύων.
Διαφαίνεται συνεπώς η ανάγκη να δημιουργηθεί ειδικός ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ως Συμβουλευτικό Όργανο στο Υπουργείο Μεταφορών ή ακόμη και ως ανεξάρτητη αρχή με τις κάτωθι αρμοδιότητες:
1) Οργάνωση βάσεων δεδοµένων Μεταφορικών Εταιρειών, Αποθηκευτικών χώρων και Υπεργολάβων ∆ιακινητών
2) Σύµβουλος Υπ.Μεταφορών στο νοµοπαρασκευαστικό του έργο.
3) Οργάνωση και Εποπτεία των εκπαιδευτικών προγραµµάτων και εξετάσεων, καθώς και πρακτικών ασκήσεων για απόκτηση αδείας οδηγού/μεταφορέα ΑDR
4) Οργάνωση και Εποπτεία της εκπαίδευσης Συµβούλν Ασφάλειας Μεταφορών
5) Οργάνωση ενηµέρωσης και εκπαίδευσης επαγγελµατικών φορέων, Πυροσβεστικής, Οργάνων Αστυνόµευσης, και Εταιρειών Διαχείρισης Οδικού και Σιδηροδρομικού δικτύου στην εφαρµογή της ADR
6) Εποπτεία των φορέων πιστοποίησης οχηµάτων ΑDR
7) ∆ιεξαγωγή ερευνών και µελετών για την Ασφαλή Μεταφορά επικίνδυνων φορτίων.
8 ) Ο φορέας αυτός προτείνεται να απαρτίζεται από εκπροσώπους όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών/οργανισμών.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών