Τα σύνορα της σκλαβιάς γκρεμίσαμε πριν το 1990

Γράφει ο Παναγιώτης Μπάρκας

Το βίντεο που ακολουθεί μάς οδηγεί σε δύο τραγούδια, ηχογραφημένα τουλάχιστον πριν από 38 χρόνια. Η ηχογράφηση έγινε από την εκπομπή στην ελληνική γλώσσα του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αργυροκάστρου την οποία υπηρέτησα 10 περίπου χρόνια. Τραγουδούν οι νεαρές τότε συγχωριανές μου, η Βαλεντίνα Τζόλη - Νίκα και η Ανδρομάχη Ηλία σε συνοδεία των γνωστών σήμερα σε όλους μας κομπανίες του Κώστα Βέρδη και του Λευτέρη Γκιώκα.

ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΤΡΟ ΤΗΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ
Θα ρωτήσει κάποιος γιατί θυμήθηκα όλα όσα ακολουθούν. Διότι τότε, για να πετύχαινα ένα ιστορικό γεγονός για τον πολιτισμό μας, κινδύνεψα αρκετές φορές, να χάσω τη δουλειά και να διωχτώ πολιτικά και ποινικά. Τότε, κάποιοι δικοί μας στην υπηρεσία του καθεστώτος γυρόφερναν με το καλάσνικοφ στον ώμο και έμπαζαν ομογενείς στη φυλακή. Προσωπικά, από όποια θέση και αν βρίσκομαι συνεχίζω να προφέρω για τον Ελληνισμό. Επίσης, όμως, σήμερα απόγονοί των τότε διωκτών μας κάνουν το ίδιο. Στρέφονται κατά των ομογενών (και εναντίον μου), αλλά τώρα χρησιμοποιώντας την Ελλάδα. !!!

 
ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΓΕΓΟΝΟΣ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ
Συνεπώς, η συγκεκριμένη ανάρτηση δεν αφορά τη νοσταλγία. Περισσότερο πρόκειται για ιστορική τομή και ιδιαίτερα ουσιαστική εθνική πολιτιστική σημασία. Για την εξέλιξη αυτή χρειάστηκαν σκληρές μάχες. Σήμερα ή της αγνοούμε, ή της διαγράφουμε, ή τις συκοφαντούμε !
Η ιστορία ηχογραφήσεων από την εκπομπή στην ελληνική γλώσσα του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αργυροκάστρου, (1983-1990) με κάνει προσωπικά ιδιαίτερα περήφανο. Ήμουν μόλις 25 ετών και πριν ακόμα διοριστώ συντάχτης στην εκπομπή, όταν ανέλαβα την πρωτοβουλία των μαζικών ηχογραφήσεων της δικής μας δημοτικής μουσικής παράδοσης. Εξέχει περισσότερο η ιδέα ενοποίησης αυτής με τη Νότια Ήπειρο. Τότε εκτός από την αγάπη για τον λαϊκό μας πλούτο, για τον οποίο αρνήθηκα δύο προτάσεις για να έμενα καθηγητής στο πανεπιστήμιο που σπούδασα, δεν είχα ιδιαίτερα θεωρητικά εφόδια. Και ήταν η εποχή που τα πάντα τάσκιαζε η φοβέρα. Που συχνά πυκνά με φώναζαν στην Κομματική Επιτροπή για να λογοδοτούσα για συγκεκριμένα τραγούδια και μελωδίες, μετά από καρφώματα δικών μας.

ΤΡΕΙΣ ΤΟΜΕΣ: 
1. ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ,
Προσέξτε τους στίχους και τις μελωδίες των τραγουδιών στο σύνδεσμο. Είναι καθαρά παραδοσιακά λυρικά. Ξεπερνούν όμως πολύ τα καθορισμένα ιδεολογικά πλαίσια της εποχής. Είχα όμως την τόλμη να φέρω στη φωνοθήκη της εκπομπής όλον τον λυρικό μας πλούτο που απηχούσε την ελληνική μας ταυτότητα, κυρίως τα ερωτικά και της ξενιτιάς. (Τα λυρικά τραγούδια στη μητρική γλώσσα ήταν τότε σπάνια στις επίσημες εκδηλώσεις και ειδικά στη φωνοθήκη της ελληνικής εκπομπής. Έστω και ένα λυρικό τραγούδι έπρεπε να εμπεριείχε σοσιαλιστο-κομμουνιστικά στοιχεία). Αλλά ηχογραφήθηκαν και τραγούδια λεβεντιάς, για τους κλέφτες, τον Μάρκο Μπότσαρη, το Δέλβινο και Τσαμουριά κλπ.

2. ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΜΕΛΩΔΙΑΣ
ΔΟΘΗΚΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΜΑΧΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ

Δυσκολότερο το κομμάτι με τις μελωδίες. Με τόλμη και θάρρος και μετά από πολύωρες συσκέψεις στα ηγετικά όργανα του Ραδιοφωνικού Σταθμού και της Κομματικής Επιτροπής, όπου κυριαρχούσε στις αντιπαραθέσεις η επιμονή μου, χρησιμοποιώντας τα δικά τους επιχειρήματα, κατάφερα να καθιερώσω τον όρο ΕΝΙΑΙΑ ΉΠΕΙΡΟ στη Λαογραφία. (ΤΟΤΕ) Σαν αποτέλεσμα οι μελωδίες στις ηχογραφήσεις μας έγιναν ταυτόσημες, ενιαίες με εκείνες στη Νότια Ήπειρο. Επέβαλα όρο στις κομπανίες να αφαιρούσαν από τη σύνθεσή τους το ακορντεόν και να καθιερώσουν τουλάχιστον δυο βιολιά, το λαούτο και το ντέφι.
Όποιος έζησε εκείνη την εποχή γνωρίζει ότι τέτοιες μελωδίες (που απηχούσαν τα κλαρίνα της Νότιας Ηπείρου) ήταν απαγορευμένες.

ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΙΣ ΚΟΜΠΑΝΙΕΣ ΒΕΡΔΗ ΚΑΙ ΓΚΙΩΚΑ
Συνεπώς, θα πρέπει να ευχαριστήσω ξανά και ξανά τις κομπανίες των νεαρών τότε Κώστα Βέρδη και Λευτέρη Γκιώκα. (Τα πρώτα τραγούδια με τον Κώστα Βέρδη τα ηχογραφήσαμε το 1983) Υπό την κάλυψη και ευθύνη μου τα παιδιά τότε τόλμησαν. Τολμούσαν όχι απλώς στον ανταγωνισμό με τα γνωστά μέχρι τότε κλαρίνα, της οικογένειας Μάστορα, τον Τσιτσή, τον Μάντη, ή για τη δική τους προβολή. Τολμούσαν και υπό τη δική μου καθοδήγηση έφεραν την μεγάλη αλλαγή, ενώ υπό την επίβλεψη του μουσικού μας συντάχτη του Δήμου Γιοβάνη έμαθαν να πειθαρχούν μουσικά και τεχνικά στο στούντιο ηχογράφησης . (Προσωπικά αναλάμβανα και θέματα βιογραφίας, όπως για «τα θιγμένα» αδέρφια Γκιώκα) Ακολούθησαν πολλές άλλες κομπανίες και τραγουδιστές με αποτέλεσμα, μέσα σε τουλάχιστον 6-7 χρόνια να καταφέρουμε εκατοντάδες ηχογραφήσεις τραγουδιών και χωρών. Αυτή η τεράστια εθελοντική ροή ηχογραφήσεων απ όλες τις περιοχές του Ελληνισμού αποτελούσε και την μεγάλη αποκάλυψη: Την αγάπη των Ελλήνων για τον δικόν μας γνήσιο πολιτιστικό πλούτο.

Η ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
Είναι γνωστό ότι μετά το Λαογραφικό Φεστιβάλ του Αργυροκάστρου του 1983 που έφερε και την κατοχύρωση του Συγκροτήματος Δρόπολη, στην Εθνική Ελληνική Μειονότητα άρχισε να καλλιεργείται ένα σοσιαλιστικό μειονοτικό φολκ,. Τραγούδια και χοροί σε σοσιαλιστικούς γρήγορους ρυθμούς, σε σόλο φωνές που αδυνατούσαν να μετατραπούν σε λαογραφικό κτήμα (όπως στη Νότια Ήπειρο) και το χειρότερο σε ιδεολογικούς, «δημοτικούς στίχους». Η εξέλιξη αυτή αποτελούσε προσπάθεια της κομμουνιστικής προπαγάνδας για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επέκταση και επιρροή της μουσικής με τα κλαρίνα στη Νότια Ήπειρο. Κανείς δεν μπορεί να το πιστέψει ότι οι καθεστωτικές αυτές ηχογραφήσεις πέρασαν σε δεύτερη και τρίτη μοίρα στις καθημερινές μεταδόσεις της ελληνικής εκπομπής στο ΡΣΑ.

3. ΤΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΜΑ
Πιστεύοντας οι κομμουνιστικές αρχές στην αλβανική ταυτότητα του πολυφωνικού τραγουδιού, επέβαλαν τη διάδοση πολυφωνικών τραγουδιών και στην Ε.Ε.Μ για να αποδείχναν την αλβανική πολιτιστική μας ταυτότητα. Προσωπικά, ως υπεύθυνος των ηχογραφήσεων στην ελληνική εκπομπή του ΡΣΑ, δεν αρνήθηκα το πολυφωνικό τραγούδισμα, αλλά του έδωσα καθαρά ελληνική, ηπειρώτικη υφή. (Εκείνο που έκανα ήταν να ηχογραφώ πολυφωνικά τραγούδια του γάμου, ή λυρικά τραγούδια της αγάπης και κυρίως της ξενιτιάς, απαιτώντας τον στρωτό, τον οριζόντιο, τον βυζαντινό ίσο. Τότε δεν γνώριζα τη θεωρία του πολυφωνικού τραγουδίσματος, αλλά με καθοδηγούσε η αίσθηση). Οπότε, υπήρξαν και δεκάδες ηχογραφήσεις πολυφωνικών τραγουδιών, απ’ όλες τις περιοχές μας

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ (Οι εκατοντάδες Επιστολές)
Ασφαλώς και είμαι περήφανος και για το γεγονός ότι οι ηχογραφήσεις μας αποτέλεσαν το πολυτιμότερο δώρο για τους Βορειοηπειρώτες επισκέπτες στην Ελλάδα πριν πέσουν τα σύνορα, αλλά και μετά. (Δεν ήταν και εύκολο τότε να έβρισκες και να ηχογραφούσες κασέτες.)
Ασφαλώς και νιώθω περήφανος όταν έχω υπόψη μου ότι αναγκαζόμασταν να μεταφέρουμε την ώρα μετάδοσης της εκπομπής ώστε να μη άφηναν οι Έλληνες τις εργασίες για να ακούσουν την δική τους εκπομπή την οποία κάνανε από 30 σε 45 λεπτά . Τις εκατοντάδες επιστολές που έφθαναν κάθε βδομάδα στην εκπομπή μας για την μετάδοση συγκεκριμένων τραγουδιών. Έφθαναν επιστολές και από Έλληνες του εξωτερικού και εγώ αρνούμουν να τις παραδώσω στις αρχές, μέχρι που δοκίμασα τη δεύτερη προειδοποίηση για να με διώξουν από τη θέση εργασίας.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΝΤΕΧΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι στο κλίμα αυτό συζητήσαμε με τον μουσικό Κ. Νούσια τη δυνατότητα δημιουργίας και έντεχνων τραγουδιών στην μητρική γλώσσα. Η πλειοψηφία των μουσικών στην συμφωνική ορχήστρα του Αργυροκάστρου ήταν ελληνικής καταγωγής. Ο φίλος μου όμως έκανε πίσω μετά την άνωθεν «συμβουλή» ότι η «μειονότητα είναι μικρή και λαογραφική» !.

Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΥΣ - 1980
Εγώ πάντως είχα την δική μου θετική εμπειρία. Το καλοκαίρι του 1980, όντας φοιτητής, οργάνωσα συναυλία μόνο με ελληνικά τραγούδια και δημοτικούς χορούς. Τους στίχους των τραγουδιών τους έγραφα εγώ και τη μουσική «τη δανειζόμασταν» από τα γνωστά ελληνικά λαϊκά τραγούδια. Την ορχήστρα αποτελούσαν ένα παλιό ακορντεόν, το κλαρίνο και ένα βιολί. Για τουμπερλέκι βάζαμε το ντέφι ανάμεσα στα γόνατα. Η επιτυχία ανεπανάληπτη. Δώσαμε πάνω από δέκα παραστάσεις…

ΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΧΙΜΑΡΑ
Το 1992-93 μετέφερα με προσωπική δαπάνη στα Γιάννενα τα πολυφωνικά συγκροτήματα της Χιμάρας, όπου έγιναν και οι πρώτες, ίσως και τελευταίες, μαζικές ηχογραφήσεις πολυφωνικών στην ελληνική από τη Χιμάρα. (Σήμερα ξοδεύονται πολλά ελληνικά χρήματα για ελληνική πολιτιστική κίνηση στη Χιμάρα, αλλά δεν υπάρχει ελληνικό πολυφωνικό , παρά μόνο αλβανικό)

Διαβάστε ακόμη

Σχόλια