Γιατί το μοναδικό επιχείρημα του πρωθυπουργού για άρση του «Casus Belli» είναι χωρίς ουσία και ελλιπές

Γράφει ο Στέλιος Φενέκος

1. ΠΟΣΟ ΙΣΧΥΡΟ ΕΙΝΑΙΟ ΤΟ ΒΕΤΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΚΑΜΦΘΕΙ;
Θεσμικά, η Ελλάδα έχει δικαίωμα βέτο στο Συμβούλιο για θέματα άμυνας και ασφάλειας, σύμφωνα με το Άρθρο 42(2) της ΣΕΕ.
Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν η Τουρκία "πέρασε" γενικά μέσα στις τρίτες χώρες από την Coreper (χωρίς συγκεκριμένο ονομαστικό αποκλεισμό), η τελική απόφαση στο Συμβούλιο απαιτεί ομοφωνία.
Άρα, η Ελλάδα μπορεί να εμποδίσει την πλήρη συμμετοχή της Τουρκίας στα αμυντικά προγράμματα επανεξοπλισμού της ΕΕ.

α) ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ "ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ ΤΕΧΝΗΕΝΤΩΣ" ΤΟΥ ΒΕΤΟ;
(1) Ναι υπάρχει, εάν η Επιτροπή (με την σύμπραξη μεγάλων χωρών - π.χ. Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία - που έχουν έχουν ισχυρή βούληση), επιχειρήσει να βαφτίσει μια συμφωνία ως "εμπορική συνεργασία" (π.χ. ανταλλακτικά, τεχνολογίες) και όχι ως πλήρως αμυντική, ώστε να μπορέσει να την περάσει με ειδική πλειοψηφία (QMV – εξηγώ παρακάτω τι είναι αυτή).
(2) Ή να αφήσουν ανοιχτά παραθυράκια (όπως το 35% των εξαρτημάτων από τρίτες χώρες) είτε επιτρέψουν τη συμμετοχή της Τουρκίας έμμεσα (μέσω subcontracting ή τρίτων χωρών όπως η Αλβανία).

β) Άρα το βέτο είναι ισχυρό, αλλά όχι απόλυτο:
(1) Είναι ισχυρό σε καθαρές αμυντικές συμφωνίες.
(2) Αλλά μπορεί να παρακαμφθεί αν η ΕΕ επιδιώξει να τις εμφανίσει ως τεχνικές, εμπορικές, ή "πολιτικές συνεργασίες".

γ) ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΑΜΕΣΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Η Ελλάδα πρέπει να είναι διαρκώς σε εγρήγορση, να αναδεικνύει την ουσία (ότι ακόμα και τεχνολογικά εξαρτήματα σε αμυντικά έργα είναι άμυνα) και να απαιτεί ρητή ομοφωνία.

2. ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΓΙΑ ΑΡΣΗ ΤΟΥ "CASUS BELLI" ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΟ;
α) Το casus belli έχει συμβολικό χαρακτήρα και εκφράσθηκε ως πολιτική αξία. Η ευθεία απειλή πολέμου κατά κράτους-μέλους της ΕΕ (Ελλάδας), αντιβαίνει θεμελιωδώς αφενός στις αρχές της ΕΕ αφετέρου συνδυάζεται άμεσα και με την απειλή που αισθάνονται (και το ενέταξαν στις αποφάσεις τους) οι ευρωπαϊκές χώρες από την Ρωσία.
β) Ακόμα όμως κι αν η Τουρκία το αποσύρει τυπικά, θα έχει περιστασιακό συμβολικό χαρακτήρα, αφού δεν θα σημαίνει τίποτα στην πράξη εάν το επαναφέρει ρητορικά ή το χρησιμοποιήσει de facto στο πεδίο. Δεν δεσμεύεται θεσμικά η Τουρκία, ούτε αλλάζει η πρακτική της.
γ) Δηλαδή η άρση casus belli δεν σημαίνει οπωσδήποτε ασφάλεια για την Ελλάδα. Η Τουρκία μπορεί να το εκφράσει έμμεσα με άλλο τρόπο και επίσης μπορεί να αντιδράσει δυναμικά στα 12 ν.μ. ακόμα και χωρίς το casus belli. Άρα, δεν δίνει πραγματικές εγγυήσεις.
δ) Το casus belli είναι ένα επιχείρημα ηθικής και πολιτικής πίεσης, αλλά όχι νομικά δεσμευτικό ούτε επαρκές για να εξασφαλίσει τη θέση της Ελλάδας μόνιμα.
Αντιθέτως μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της Τουρκίας, γιατί έτσι θα φανεί συνεργάσιμη και θα μπει στα χρηματοδοτικά προγράμματα και θα ισχυροποιήσει τους δεσμούς της με την ΕΕ. Αυτό φυσικά θα στερήσει από εμάς οιοδήποτε επιχείρημα στήριξής μας από την ΕΕ και τις χώρες της έναντι της επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στο πεδίο.
Μάλιστα οι σχέσεις οικονομικής/βιομηχανικής αλληλεξάρτησης που θα δημιουργηθούν μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Τουρκίας με την ομπρέλα (και την χρηματοδότηση) της ΕΕ θα δημιουργήσουν και αντικίνητρα στα κράτη για υποστήριξη της Ελλάδος σε οιαδήποτε επίκληση της για συνδρομή της ΕΕ σε περιπτώσεις παραβιάσεων κυριαρχίας είτε δικαιωμάτων κυριαρχίας μας.
Στην ουσία θα δίνουμε συγχωροχάρτι στην Τουρκία χωρίς αντίκρυσμα και θα αποδυναμώνουμε κάθε επιχείρημά μας περί επιθετικότητας της.

3. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΑ ΕΠΙΧΙΕΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΗ ΘΕΣΗ ΒΕΤΟ;

α) Το ισχυρότερο επιχείρημα της Ελλάδας για μόνιμο βέτο είναι το κατοχικό καθεστώς στην Κύπρο (ευρωπαϊκό έδαφος):
(1) Η Τουρκία κατέχει παράνομα ευρωπαϊκό έδαφος (Κυπριακή Δημοκρατία) από το 1974.
(2) Αυτό αποτελεί κατάφωρη παραβίαση θεμελιωδών αρχών του διεθνούς δικαίου και των αρχών της ΕΕ (άρθρο 2 ΣΕΕ).
(3) Είναι διαρκές γεγονός, δεν μπορεί να αρθεί μονομερώς πρόσκαιρα με μια δήλωση όπως το casus belli.
(4) Δίνει στην Ελλάδα (και στην Κύπρο) σταθερό, επαναλαμβανόμενο επιχείρημα βέτο σε κάθε μελλοντική απόπειρα ένταξης της Τουρκίας σε ευρωπαϊκά προγράμματα άμυνας.
(5) Μπορεί να συνδεθεί και με την ευρωπαϊκή νομική αρχιτεκτονική (π.χ. Συμφωνίες Σύνδεσης ΕΕ-Κύπρου).

β) Εξίσου ισχυρό είναι το επιχείρημα περί κινδύνου διαρροής τεχνολογίας στη Ρωσία:
(1) Η Τουρκία διατηρεί στενούς στρατηγικούς δεσμούς με τη Ρωσία (S-400, πυρηνικά Akkuyu, ενεργειακές συνεργασίες).
(2) Η ΕΕ, στο πλαίσιο της στρατηγικής Readiness 2030, προβάλλει τη Ρωσία ως "υπαρξιακή απειλή" – άρα δεν είναι λογικό να επιτρέπεται η πρόσβαση μιας χώρας που μπορεί να διαρρεύσει κρίσιμες ευρωπαϊκές τεχνολογίες σε έναν στρατηγικό αντίπαλο.
(3) Αυτό συνδέεται άμεσα με τη φιλοσοφία των προγραμμάτων SAFE και Rearm Europe, που στοχεύουν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βάσης κατά της ρωσικής απειλής.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
1. Η άρση του "casus belli¨δεν δημιουργεί θεσμική δέσμευση στην Τουρκία ότι δεν θα επιτεθεί. Ακόμα κι αν το αποσύρει (είτε το εκφράσει έμμεσα με άλλο φραστικό σχήμα) , μπορεί να αντιδράσει στρατιωτικά στο πεδίο σε περίπτωση επέκτασης στα 12 ν.μ.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να θεωρεί την άρση "casus belli" ως άμεσο είτε έμμεσο πράσινο φως για να προχωρήσει στην επέκταση στα 12 νμλ.
2. Η άρση του "casus belli" ως μοναδικό επιχείρημα, αφενός δεν δημιουργεί ρεαλιστική εγγύηση ασφάλειας, αφετέρου δεν είναι επαρκές επιχείρημα για την άρση της επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας.
3. Αντίθετα, τα επιχειρήματα Κύπρου και Ρωσίας είναι νομικά, θεσμικά και γεωπολιτικά ισχυρότερα, συνδέονται με τις αξίες και την ασφάλεια της ΕΕ, και έχουν διαχρονικό χαρακτήρα.
4. Η Τουρκία παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ ως κατοχική δύναμη ευρωπαϊκού εδάφους (Κύπρος) και ως δυνητικός δρόμος διαρροής ευαίσθητης τεχνολογίας στη Ρωσία – δύο ζητήματα που απειλούν άμεσα την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
5. Συνεπώς θα έπρεπε να εκφραστούν ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΜΑΖΙ ως ισχυρή θέση της Ελλάδος για οιοδήποτε ΒΕΤΟ εκφράσει στην συμμετοχή της Τουρκίας (η προσπάθεια διείσδυσή της) στα προγράμματα επανεξοπλισμού της ΕΕ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Ειδική Πλειοψηφία στην ΕΕ (Qualified Majority Voting - QMV)
1) Η Ειδική Πλειοψηφία (Qualified Majority Voting, QMV) είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος λήψης αποφάσεων στο Συμβούλιο της ΕΕ, κυρίως σε θέματα εμπορίου, οικονομίας, εσωτερικής αγοράς, ενέργειας, περιβάλλοντος κ.λπ.
2) Αντίθετα, σε πιο «ευαίσθητα» θέματα όπως η άμυνα, η εξωτερική πολιτική, η φορολογία, ισχύει ομοφωνία (Consensus –- όλοι που συμμετέχουν πρέπει να συμφωνούν - όχι unanimity όπου αναγκαστικά όλοι πρέπει να συμφωνούν).
3) Σύμφωνα με το Σύστημα της Διπλής Πλειοψηφίας, για να εγκριθεί μια απόφαση με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο, χρειάζονται:
α) 55% των κρατών-μελών (δηλαδή τουλάχιστον 15 από τα 27 μέλη) & αυτά τα κράτη να εκπροσωπούν τουλάχιστον 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.
β) Αυτό σημαίνει ότι μεγάλες χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία έχουν μεγάλη βαρύτητα στη λήψη αποφάσεων, λόγω πληθυσμού.
γ) Μειοψηφία Μπλοκαρίσματος (Blocking Minority): Εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα μπλοκαρίσματος μέσω της Blocking Minority, εφόσον το υποστηρίζουν τουλάχιστον 4 κράτη-μέλη που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον 35% του πληθυσμού της ΕΕ. Δηλαδή, η Ελλάδα από μόνη της δεν μπορεί να μπλοκάρει μια απόφαση QMV – χρειάζεται συμμάχους.

Διαβάστε ακόμη

* Προβληματίζουν οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού στο Νταβός

* Πρώτες εκτιμήσεις από την συνάντηση και την διακύρηξη των Αθηνών

* Νέα μορφή αεροπορικού πολέμου: Από την κατάρριψη των RAFALE στο Κασμίρ έως την στρατηγική στο Αιγαίο

👉Ακολουθήστε μας στο twitter