Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον ελληνικό Εμφύλιο το 1949, περίπου 65.000 με 70.000 Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες κατέφυγαν στις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ. Ο Νίκος Μαραντζίδης, μαζί με τους Στράτο Δορδανά και Βάιο Καλογρηά, επιμελούνται έναν αποκαλυπτικό τόμο με τίτλο Μεταξύ αφοσίωσης και καχυποψίας, που φωτίζει τις συνθήκες ζωής αυτών των ανθρώπων στις «Λαϊκές Δημοκρατίες».
Διπλά απάτριδες
Οι Έλληνες κομμουνιστές πρόσφυγες βίωσαν ένα είδος διπλής αποξένωσης: αποδιωγμένοι από την πατρίδα τους και ταυτόχρονα αντιμετωπισμένοι με καχυποψία από τα καθεστώτα των χωρών όπου βρήκαν καταφύγιο. Παρά τη ρητορική της κομμουνιστικής αλληλεγγύης, οι πρόσφυγες ζούσαν υπό διαρκή παρακολούθηση, απομονωμένοι σε ιδιότυπα «γκέτο», με περιορισμένα δικαιώματα και με την ιδιότητα του «πολίτη β’ κατηγορίας».
Ελεγχόμενη αλληλεγγύη και παρακολούθηση
Το βιβλίο εστιάζει στη δράση των μυστικών υπηρεσιών στις χώρες του ανατολικού μπλοκ – από τη Στάζι στην Ανατολική Γερμανία έως τη διαβόητη Σεκουριτάτε στη Ρουμανία. Αυτές δεν αρκούνταν μόνο στην επιτήρηση, αλλά στρατολογούσαν πρόσφυγες ως πληροφοριοδότες και κατασκόπους, συχνά εναντίον των ίδιων τους των συντρόφων.
Από τη σωτηρία στον έλεγχο
Η αφήγηση ξεκινά με το δράμα των παιδιών του Εμφυλίου, περίπου 28.000 από τα οποία φυγαδεύτηκαν στην Ανατολική Ευρώπη. Το ΚΚΕ παρουσίαζε αυτή την επιχείρηση ως πράξη σωτηρίας, αλλά δεν άργησε να εξελιχθεί σε μια αυστηρά ιεραρχημένη κοινότητα «προσφύγων υπό καθοδήγηση».
Η σκιά του Ζαχαριάδη
Κεντρική μορφή στην εξόριστη δράση του ΚΚΕ υπήρξε ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος άσκησε απόλυτο έλεγχο ακόμη και από τη Σιβηρία. Το βιβλίο παραθέτει μαρτυρίες για περιπτώσεις εξόντωσης αντιφρονούντων εντός της προσφυγικής κοινότητας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη συνεργασία της ηγεσίας του ΚΚΕ με τη Σεκουριτάτε για την εξουδετέρωση «επικίνδυνων» Ελλήνων κομμουνιστών στη Ρουμανία.
Μια ιδιότυπη "χώρα προσφύγων"
Η εξορία των Ελλήνων κομμουνιστών συγκροτεί μια ιδιότυπη «χώρα προσφύγων» με δικά της σύνορα, κανόνες και μυθολογία. Όπως παρατηρεί η συγγραφέας Μαρία Μποντίλα, η επιβίωση μέσα σε αυτό το περιβάλλον απαιτούσε πλήρη ιδεολογική υποταγή, αποδοχή των κομματικών μύθων και πειθαρχία σε έναν τρόπο ζωής που συνδύαζε προπαγάνδα, φτώχεια και φόβο.
Διαβάστε ακόμη
* Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση και η αμερικανική αντίδραση: Το ανεκπλήρωτο όνειρο του Ζαχαριάδη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών