Η ανακατασκευή των φυλακών Σπατς: Μια σιωπηλή καταστροφή της ιστορικής μνήμης

Οι πρώην φυλακές Σπατς, ένας τόπος βαρύς από μνήμες πόνου, καταπίεσης και πολιτικών διώξεων, αποτελούν έναν ζωντανό μάρτυρα της ιστορίας του ελληνικού κράτους και της σύγχρονης πολιτικής του εξέλιξης. Εκεί, δεκάδες κρατούμενοι, πολλοί εξ αυτών πολιτικοί, πέρασαν μέσα από σκληρές δοκιμασίες κατά την περίοδο του ελληνικού εμφυλίου και αργότερα, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1980, υπό συνθήκες που μαρτυρούν τις σκοτεινές πλευρές του κράτους δικαίου που υποτίθεται πως έπρεπε να υπηρετεί.
Ο αναλυτής Φάτος Λουμπόνια, μέσα από τις δηλώσεις του στο News24, θίγει με ένταση το ζήτημα της ανακατασκευής των κτιρίων των φυλακών Σπατς. Για εκείνον, η επιχείρηση αυτή δεν είναι απλά μια αλλαγή στο φυσικό τοπίο, αλλά μια βίαιη καταστροφή της συλλογικής μνήμης. Το παρελθόν δεν πρέπει να διαγράφεται ή να αναπλάθεται επιφανειακά για εμπορικούς ή καλλιτεχνικούς σκοπούς, αλλά να διαφυλάσσεται ως ιστορική μαρτυρία και μνημείο.

Η σημασία της διατήρησης της ιστορικής μνήμης
Τα ερείπια των φυλακών Σπατς δεν είναι απλά κτίρια. Είναι μάρτυρες ενός ιστορικού κεφαλαίου, ενός τόπου όπου εκτυλίχθηκαν ανθρώπινες ιστορίες βίας, αντίστασης και επιβίωσης. Το να διατηρήσουμε αυτούς τους χώρους αλώβητους σημαίνει να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη αυτών που υπέφεραν και των κοινωνικών συνθηκών που οδήγησαν σε τέτοιες πρακτικές. Είναι ένα κομμάτι της συλλογικής ταυτότητας που μας υπενθυμίζει τις αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας.
Όπως επισημαίνει ο Λουμπόνια, αντί να υπάρχει ένα μουσείο ή ένα μνημείο που να αφηγείται την ιστορία του τόπου, βλέπουμε τον χώρο να μετατρέπεται σε μια βιομηχανική ζώνη ή σε σκηνικό για ταινίες, χωρίς σεβασμό στην ουσία της ιστορικής μνήμης. Η «λευκότητα» και η «καθαρότητα» του νέου χώρου, που συμβολικά σβήνει τα ίχνη του παρελθόντος, λειτουργεί ως μια μορφή λήθης – όχι φυσικής, αλλά επιβεβλημένης.

Η διπλή καταστροφή: φυσική και ιστορική
Ο Λουμπόνια αναφέρει ότι η καταστροφή δεν περιορίζεται μόνο στο φυσικό σπάσιμο των κτιρίων, αλλά επεκτείνεται στη βαθύτερη έννοια της καταστροφής της μνήμης. Η ανακατασκευή, όπως γίνεται, αλλοιώνει τα αυθεντικά στοιχεία του χώρου, σβήνει τα ίχνη που άφησε ο χρόνος και οι άνθρωποι που πέρασαν από εκεί. Είναι μια διπλή απώλεια: απώλεια της φυσικής ιστορικής κληρονομιάς και απώλεια της συλλογικής μνήμης.
Το γεγονός ότι μια καναδική εταιρεία και κάποιοι Τούρκοι επενδυτές μετατρέπουν τον χώρο σε εργοστάσιο προσθέτει έναν ακόμα βαθμό αποξένωσης από την ιστορία, καθιστώντας το μέρος ξένο προς τη φυσική και ιστορική του υπόσταση.

Γιατί μας αφορά όλους
Η περίπτωση των φυλακών Σπατς δεν είναι απλώς τοπικό ζήτημα, αλλά μια υπενθύμιση για όλη την κοινωνία. Η διαχείριση και η προστασία των ιστορικών τόπων μνήμης αφορά την αντίληψή μας για το παρελθόν και την ευθύνη μας απέναντι σε αυτό. Αν επιτρέψουμε τέτοιες καταστροφές, τότε διακυβεύεται η ίδια η δυνατότητα να μαθαίνουμε από το παρελθόν, να αναγνωρίζουμε τις αδικίες και να προωθούμε μια δικαιότερη κοινωνία.
Όπως καταλήγει ο Φάτος Λουμπόνια, δεν νιώθει θυμό, αλλά μια βαθιά λύπη και απογοήτευση για το γεγονός ότι αυτό που ήθελαν να κάνουν δεν έπρεπε να γίνει. Και έχει δίκιο. Η ιστορία δεν είναι διακοσμητικό στοιχείο ούτε εμπόρευμα. Είναι μια ζωντανή, πολύτιμη κληρονομιά που πρέπει να διαφυλάξουμε για τις επόμενες γενιές.

Διαβάστε ακόμη

Σχόλια