Η ιδέα ήταν απλή – τουλάχιστον στα χαρτιά: να δημιουργηθεί σε αλβανικό έδαφος ένα κέντρο επεξεργασίας αιτημάτων ασύλου, ώστε η Ιταλία να απαλλαγεί από την «πίεση» των αφίξεων. Μια δομή που θα λειτουργούσε με ιταλικά κονδύλια, υπό ιταλικό έλεγχο, αλλά εκτός των ευρωπαϊκών κανόνων εποπτείας. Ένα είδος «εξαγόμενης» πολιτικής ασύλου, όπου οι άνθρωποι μεταφέρονται εκτός Ε.Ε. προτού ακόμη ακουστεί η φωνή τους. Όμως αυτό το υποτιθέμενο μοντέλο αποτελεσματικότητας αποδείχθηκε γρήγορα φούσκα.
Ένα χρόνο μετά την έναρξη λειτουργίας της, η δομή του Γκιαντερ φιλοξένησε μόλις 111 ανθρώπους. Το κόστος; 133 εκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή, πάνω από 1,2 εκατομμύριο ευρώ ανά κρατούμενο. Κι όλα αυτά για να διατηρηθεί μια ψευδαίσθηση «αποτροπής» και αποφασιστικότητας. Αν δεν υπήρχε το ανθρώπινο δράμα πίσω από αυτούς τους αριθμούς, το εγχείρημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί απλώς γελοίο. Δυστυχώς, είναι τραγικό.
Η αλήθεια είναι πως η συμφωνία Ιταλίας–Αλβανίας δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική διαχείριση της μετανάστευσης. Δεν λύνει προβλήματα, δεν μειώνει αφίξεις, δεν εξοικονομεί πόρους. Αντιθέτως, δημιουργεί μια παράλληλη διοικητική πραγματικότητα, όπου τα σύνορα της Ευρώπης μετακινούνται προσωρινά πιο ανατολικά για να αποφευχθεί η πολιτική ευθύνη. Κι έτσι, το Γκιαντερ μετατρέπεται σε ένα είδος νομικού κενού, ένα «μαύρο κουτί» όπου οι κανόνες της δημοκρατικής διαφάνειας απλώς δεν ισχύουν.
Οι μαρτυρίες που βγαίνουν από το εσωτερικό είναι αποκαλυπτικές: εργαζόμενοι που υπογράφουν ρήτρες σιωπής, δημοσιογράφοι που δεν έχουν πρόσβαση, βουλευτές που δεν ενημερώνονται. Κανείς δεν ξέρει ποιοι μεταφέρονται, με ποια κριτήρια, πότε και πώς. Ακόμη και το ιταλικό Ναυτικό έχει αποσυρθεί από τη διαδικασία μεταφοράς – προφανώς για να περιοριστούν οι πιθανότητες ελέγχου. Αυτό δεν είναι διοίκηση. Είναι μηχανισμός συγκάλυψης.
Το πιο ειρωνικό είναι ότι, σύμφωνα με τα ίδια τα ιταλικά στοιχεία, το 2024 υπήρχαν δεκάδες κενές θέσεις στα υπάρχοντα κέντρα υποδοχής εντός Ιταλίας. Με άλλα λόγια, η Ρώμη πληρώνει εκατομμύρια για να στέλνει ανθρώπους σε μια άλλη χώρα, μόνο και μόνο για να τους φέρει πίσω όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία επαναπατρισμού. Αν υπήρχε ποτέ εγχειρίδιο για το πώς να κατασπαταλήσεις δημόσιο χρήμα στο όνομα της πολιτικής εικόνας, το Γκιαντερ θα ήταν το πρώτο κεφάλαιο.
Η Medihospes, η ιδιωτική εταιρεία που ανέλαβε τη διαχείριση, πληρώνεται ακόμη και για τις περιόδους που το κέντρο δεν λειτουργεί. Την ίδια στιγμή, δεκάδες Ιταλοί αστυνομικοί και σωφρονιστικοί υπάλληλοι διαμένουν σε ξενοδοχεία με όλες τις ανέσεις, ενώ το προσωπικό από την Αλβανία εργάζεται με υποπολλαπλάσιο μισθό. Το οικονομικό και ηθικό χάσμα είναι προφανές: μια επιχείρηση που πλουτίζει από την κρατική ανικανότητα και την απανθρωπιά της πολιτικής.
Η κυβέρνηση Μελόνι επιμένει να παρουσιάζει το εγχείρημα ως πρότυπο για την Ευρώπη, ενόψει του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου Μετανάστευσης που θα τεθεί σε ισχύ το 2026. Όμως, αν αυτό είναι το μέλλον που μας περιμένει – ένα μέλλον όπου η Ευρώπη εξάγει τα «ανεπιθύμητα» σώματα και τις ευθύνες της σε τρίτες χώρες – τότε το όραμα της Ένωσης ως κοινότητας αξιών έχει ήδη πεθάνει. Ό,τι απομένει είναι η διαχείριση των συνόρων ως λογιστικό πρόβλημα.
Η υπόθεση του Γκιαντερ δεν είναι ένα απλό σκάνδαλο κακοδιαχείρισης. Είναι καθρέφτης μιας πολιτικής εποχής που θεωρεί ότι μπορεί να αγοράσει νομιμοποίηση με συμβόλαια και συρματοπλέγματα. Κάθε ευρώ που δαπανάται εκεί, κάθε εντολή σιωπής, κάθε αποκλεισμός δημοσιογράφου είναι ένα βήμα μακριά από τη δημοκρατία. Όταν ένα κράτος προτιμά να εξάγει την ευθύνη του αντί να την αναλαμβάνει, τότε το πρόβλημα δεν είναι η μετανάστευση. Είναι η ίδια η πολιτική.
Το Γκιαντερ δεν είναι απλώς μια αποτυχημένη δομή. Είναι ένα σύμβολο ενός συστήματος που έχει χάσει την ψυχή του – και, δυστυχώς, τη λογική του.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών