Γράφει ο Στέλιος Φενέκος
Διαβάζω ανακριβή σχόλια για τον Καποδίστρια (με αφορμή την ταινία του Σμαραγδή) , ότι εμείς οι Έλληνες τον προβάλουμε ως προσωπικότητα διεθνούς κύρους, ενώ ούτε στην Ελβετία ούτε σε άλλες χώρες αναγνωρίζεται ο ρόλος του.
Ας δούμε τι γράφεται στην διεθνή ιστοριογραφία (με μία σύντομη μάλιστα έρευνα σε ξένες μαρτυρίες, διπλωματικά αρχεία και ξένα κείμενα της εποχής ) για τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Γαλλικές, ρωσικές και ελβετικές πηγές του πρώτου μισού του 19ου αιώνα καταγράφουν τον Καποδίστρια ως έναν από τους πλέον ικανούς διπλωμάτες της γενιάς του.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στη συμμετοχή του στη διαμόρφωση της ελβετικής ουδετερότητας κατά την περίοδο 1813–1814, όταν, στο πλαίσιο της κατάρρευσης της ναπολεόντειας τάξης πραγμάτων, ανέλαβε αποστολή εκ μέρους της Ρωσίας για την πολιτική ανασυγκρότηση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας. Στις ελβετικές πηγές παρουσιάζεται ως βασικός αρχιτέκτονας της ομοσπονδιακής ισορροπίας και της διεθνούς εγγύησης της ουδετερότητας της χώρας.¹
Παράλληλα, ρωσικά διπλωματικά αρχεία (AVPRI) τεκμηριώνουν τον ρόλο του σε κρίσιμα ζητήματα της ανατολικής Μεσογείου και των βαλκανικών υποθέσεων, αναδεικνύοντας τις συχνές του διαφωνίες με συντηρητικούς κύκλους της ευρωπαϊκής διπλωματίας, ιδίως με την αυστριακή πολιτική του Μέττερνιχ.² Η αλληλογραφία του αποκαλύπτει έναν πολιτικό που επιδίωκε σταθερότητα μέσω θεσμών.
Ξένες ιστορικές αφηγήσεις του 19ου αιώνα, όπως το έργο του George Finlay, αντιμετωπίζουν τη διακυβέρνηση Καποδίστρια ως μια προσπάθεια κρατικής συγκρότησης υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες.
Ο Finlay, αν και συχνά επικριτικός, αναγνωρίζει ότι η συγκεντρωτική πολιτική του Καποδίστρια υπαγορεύτηκε από την απουσία θεσμών, οικονομικών πόρων και διοικητικής παράδοσης στο απελευθερωμένο ελληνικό έδαφος.³
Ακόμη πιο ευνοϊκή είναι η προσέγγιση γερμανικών βιογραφικών έργων του 19ου αιώνα, όπως του Karl Mendelssohn-Bartholdy, όπου ο Καποδίστριας παρουσιάζεται ως μεταρρυθμιστής ευρωπαϊκού τύπου, παγιδευμένος ανάμεσα στις απαιτήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων και στις τοπικές αντιστάσεις της ελληνικής κοινωνίας.⁴
Η δολοφονία του το 1831 ερμηνεύεται σε αυτά τα έργα ως σύμπτωμα της σύγκρουσης μεταξύ πρώιμου κρατικού εκσυγχρονισμού και προνεωτερικών δομών εξουσίας.
Ιδιαίτερη βαρύτητα στη διεθνή ιστοριογραφία έχουν οι δημοσιευμένες συλλογές αλληλογραφίας του Καποδίστρια στα γαλλικά.
Οι επιστολές αυτές φωτίζουν τις επαφές του με Ευρωπαίους μονάρχες, διπλωμάτες και φιλελληνικούς κύκλους, αποκαλύπτοντας έναν πολιτικό που αντιλαμβανόταν την Ελλάδα ως μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής ισορροπίας και όχι ως απομονωμένο εθνικό ζήτημα.⁵
Οι γαλλικές διπλωματικές πηγές (Quai d’Orsay), όπως καταγράφονται σε αρχειακούς οδηγούς, επιβεβαιώνουν ότι η ελληνική υπόθεση της περιόδου 1827–1831 αντιμετωπιζόταν από το Παρίσι μέσα από το πρίσμα της προσωπικότητας του Καποδίστρια, ο οποίος θεωρούνταν καθοριστικός παράγοντας σταθερότητας, αλλά και εν δυνάμει απρόβλεπτος λόγω της ανεξαρτησίας της κρίσης του.⁶
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Η διεθνής βιβλιογραφία και τα ξένα αρχεία συγκλίνουν σε μια εικόνα του Ιωάννη Καποδίστρια ως ευρωπαίου πολιτικού μεγάλου διαμετρήματος και διεθνούς επιρροής, του οποίου η προσπάθεια ελληνικής διακυβέρνησης είναι συνδεδεμένη με την προηγούμενη διπλωματική του πορεία.
Με τεκμήρια από εξωτερικές πηγές χωρίς εθνικές αγιογραφίες ή απόλυτες καταδίκες, εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της μεταναπολεόντειας Ευρώπης, όπου η δημιουργία νέων κρατών αποτελούσε πείραμα υψηλού ρίσκου.
Υπό αυτό το πρίσμα, η δολοφονία του εμφανίζεται ως δραματική τομή σε μια ανολοκλήρωτη διαδικασία κρατικής συγκρότησης σε μία νεοσύστατη χώρα μεγάλων εσωτερικών αντιφάσεων και συγκρούσεων.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών