Επενδύσεις, ανάπτυξη και απόδοση της οικονομίας για μια σύγχρονη αντίληψη βιώσιμης ανάπτυξης

Καθημερινά σε άρθρα και συνεντεύξεις πολιτικών ακούμε να μιλάνε για την οικονομία, επισημαίνοντας την ανάγκη για επενδύσεις για ανάπτυξη, για αύξηση της παραγωγικότητας, για την αύξηση του ΑΕΠ κλπ.
Και ο απλός πολίτης αναρωτιέται για το εάν υπάρχει συγκεκριμένο περιεχόμενο σε αυτούς τους όρους ή αν χρησιμοποιούνται στερεοτυπικά, αλλά και ποιο τέλος πάντων είναι αυτό το περιεχόμενο.
Τα σημερινά μας πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για το περιβάλλον και για μας τους ίδιους και παρουσιάζουν χειροπιαστούς κινδύνους για την κοινωνία ως σύνολο. Οι επίμονες ανισότητες στο εισόδημα, την υγεία και την εκπαίδευση επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι δεν ήταν ποτέ πιο συνειδητοποιημένοι για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του οικοσυστήματος στη ζωή μας.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ - ΠΟΛΙΤΗΣ
Οι επιχειρήσεις ως ιδιαίτερες οντότητες, με την οργάνωση, τις λειτουργίες και την παραγωγική τους δυνατότητα αποτελούν θεμελιώδεις συνιστώσες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Η ιδιαίτερη αυτή μορφή που έχουν αναπτύξει, τους παρέχει ευελιξία, μέσα και ικανότητες να αναπτύσσουν καινοτόμες λύσεις για τον οικονομικό μετασχηματισμό ώστε να αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις μετέχουσες στην ανάπτυξη με την παραγωγική διαδικασία, την οικονομική απόδοση και την κοινωνική ζωή ενός τόπου.

Η έννοια της “επιχείρησης-πολίτης”, της επιχείρησης με δικαιώματα και υποχρεώσεις, που προσφέρει αξία στην οικονομία, στο περιβάλλον και στη κοινωνία, όπως την περιγράφουμε, είναι το ζητούμενο για τις επιχειρήσεις που θέλουμε να επενδύουν, να λειτουργούν και να αναπτύσσονται στην Ελλάδα.
Η “Επιχείρηση-Πολίτης” ως υπεύθυνος “πολίτης” της κοινωνίας, και η έννοια της “Εταιρικής Ιθαγένειας/Υπηκοότητας” αναφέρονται στον χαρακτήρα της, στον τρόπο με τον οποίο μια εταιρεία ασκεί τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις, τα προνόμια και τη συνολική εταιρική της υπευθυνότητα στο τοπικό και εγχώριο περιβάλλον μας.
Ο χαρακτήρας μίας τέτοιας υπεύθυνης εταιρείας, που την καθιστά αναγνωρίσιμη ως “Εταιρεία Πολίτης” με “Εταιρική Ιθαγένεια/Υπηκοότητα”, ορίζεται από το πόσο καλά οι εταιρείες διαχειρίζονται όχι μόνο τις χρηματοοικονομικές τους επιδόσεις, την παραγωγικότητά τους και τις εργασιακές σχέσεις αλλά την συνολική απόδοσή τους, καθώς και τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπό τους.

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Και όπως η "κοινωνία αξιών" λέει συγκεκριμένα και με σαφήνεια, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται και επενδύουν στην χώρα μας οφείλουν να εκσυγχρονίσουν τις λειτουργίες τους με στόχο την Βιώσιμη Ανάπτυξη και η αξιολόγησή τους να γίνεται με βάση τη μεθοδολογία του Sustainability Performance Directory ως προς τις εξής λειτουργίες:

α) Τις λειτουργίες που αναπτύσσουν για να υποστηρίξουν τους 5 θεματικούς Πυλώνες της Βιώσιμης Ανάπτυξης (Διακυβέρνηση, Αγορά, Περιβάλλον, Κοινωνία και Συνεργασίες)
β) Της ανάπτυξης διαλόγου με το σύνολο των ενδιαφερομένων κοινών τους και της ελληνικής κοινωνίας μέσω του θεσμού διαλόγου Bravo.
γ) Τις πολιτικές και ενδοσυστημικές διαδικασίες για την υπεύθυνη πληροφόρηση επί θεμάτων ESG (environment, social, governance), αφού αυτές οι μη χρηματοοικονομικές επιδόσεις διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη λήψη επενδυτικών αποφάσεων και στην προσέλκυση σημαντικών επενδύσεων για την χώρα μας.
δ) Τις παρεχόμενες πληροφορίες που είναι σχετικές με το Κλίμα TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures), ως μέρος των αξιολογήσεων των εταιρειών και ως σημαντικό στοιχείο για προσέλκυση βιώσιμων επενδύσεων που ενισχύουν την απόδοση της οικονομίας.
ε) Των απαιτήσεων συμπλήρωσης των κριτηρίων του Ελληνικού Κώδικα Βιωσιμότητας, ο οποίος αποτελεί ένα δομημένο σύστημα αναφοράς ως προς τη διαφάνεια και την αυτοδέσμευση των Οργανισμών στα θέματα Βιώσιμης Ανάπτυξης και Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας.

ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΓΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Η ουσιαστική ανάπτυξη της οικονομίας στην Ελλάδα, όχι μόνο ως προς το ΑΕΠ αλλά και ως προς την Απόδοση, δεν μπορεί να έλθει εάν στοχεύουμε κυρίως σε ευκαιριακά κερδοσκοπικά επενδυτικά κεφάλαια, και σε εικονικές εταιρείες, που αφού αποκομίσουν κέρδη, χειραγωγώντας την ασθενή και θεσμικά αθωράκιστη αγορά μας, την επόμενη μέρα θα μετακινηθούν μην αφήνοντας τίποτε στο τόπο.
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολύ οι λεγόμενες “Εταιρείες-Νομάδες” εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας που τηλε-αξιοποιούν το εργασιακό δυναμικό της χώρας στον τομέα της πληροφορικής.

Πολλά στελέχη επιχειρήσεων όπως η Google, η Microsoft, η Amazon και η Pfizer, μετακόμισαν στην Ελλάδα το 2020 και το 2021 και περισσότεροι ψηφιακοί νομάδες από μεγάλες διεθνείς εταιρείες στρέφονται προς την Ελλάδα.
Είναι γεγονός ότι η πανδημία COVID-19 λειτούργησε ως επιταχυντής για τις εξελίξεις στον τομέα αυτό στην Ελλάδα.

Πολλές ελληνικές επιχειρήσεις υιοθέτησαν πολύ γρήγορα τις πρακτικές της διαδικτυακής και εξ αποστάσεως εργασίας και οι εξελίξεις αυτές αφομοιώθηκαν εξ ανάγκης σχετικά ομαλά από την κοινωνία.
Οι εργαζόμενοι στις εταιρείες αυτές δεν χρειάζεται να βρίσκονται πλέον σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία, και οι εταιρείες αναζητούν ταλέντα οπουδήποτε στον κόσμο με θετικά αλλά και αρνητικά κάποτε στοιχεία για την οικονομία. Χρειάζεται οπωσδήποτε βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και των ρυθμιστικών κανόνων στο, τομέα αυτό ώστε να εξακολουθήσει να είναι ελκυστική η χώρα μας στην αγορά εργασίας στο διεθνές ανταγωνιστικό πεδίο.

ΑΕΠ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Αλλά ας αναλύσουμε την έννοια της απόδοσης της οικονομίας. Όταν μιλάμε για πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας, επιδιώκουμε μεγέθυνση και του ΑΕΠ και της “Απόδοσης”.
Η έννοια της “Απόδοσης” πραγματικά υποτιμάται από όλα τα πολιτικά κόμματα, που όταν μιλάνε για ανάπτυξη, αναφέρονται αόριστα μόνο στη μεγέθυνση του ΑΕΠ.

Η “Απόδοση” μαζί με το ΑΕΠ, δείχνουν την πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη μίας οικονομίας.
Είναι το σχετικό μέγεθος της ροής στην αγορά, χρήσιμων προϊόντων και ενέργειας, που έχουν δημιουργηθεί από την εκμετάλλευση των περιβαλλοντικών πόρων, μέσω του οικονομικού υποσυστήματος (παραγωγή και κατανάλωση).

Τα προϊόντα αυτά όμως και η ενέργεια, πέραν του ότι απαιτούν διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, επηρεάζονται και από την λειτουργική αποτελεσματικότητα του οικονομικού υποσυστήματος και μπορεί να επιβαρύνουν το περιβάλλον καταναλώνοντας ανεπανόρθωτα παραγωγικούς πόρους και δημιουργώντας απόβλητα.
Οι πολιτικοί έχουν επικεντρωθεί μόνο στο ΑΕΠ, αξιολογούν επιπόλαια την οικονομία και δεν ασχολούνται (ή κρύβουν την “Απόδοση”, γιατί έχει πολλές απαιτήσεις στη πράξη).

Η “Απόδοση” συνεπώς, εκτός από το ΑΕΠ, είναι το σχετικό μέγεθος που δείχνει πόσο μεγάλη είναι στη πράξη και με τι αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα ουσιαστικά αναπτύσσεται μία οικονομία.
Το ζητούμενο είναι ο φυσικός κύκλος της ανανέωσης των φυσικών πόρων, να μην υποβαθμίζεται από τη λειτουργία του οικονομικού υποσυστήματος, λόγω αναποτελεσματικών δομών και λειτουργίας, μείωσης των φυσικών πόρων και αδυναμίας διαχείρισης των “απόβλητων” που δημιουργεί (ποσοτική και ποιοτική).

Το οικονομικό υποσύστημα στην Ελλάδα δεν είναι μεγάλο, σε σχέση με το οικοσύστημα που το συντηρεί, και δεν λειτουργεί με αποτελεσματικότητα (υπάρχουν πολλοί πόροι ανεκμετάλλευτοι ακόμη).
Υπάρχουν όμως πολλά θεσμικά και δομικά προβλήματα στο οικονομικό υποσύστημα, δεν υπάρχει ολοκληρωμένος σχεδιασμός του, που να αυξάνει τη μεταβολική, παραγωγική ικανότητα του, με την βέλτιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.

Η εκμετάλλευση βέβαια αυτή δεν πρέπει να υπερβαίνει το φυσικό κύκλο ανανέωσης των πόρων και αποδόμησης των αποβλήτων, γιατί τότε στην ουσία γινόμαστε φτωχότεροι. Π.χ., μία μεταλλευτική επιχείρηση μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να αυξήσει το ΑΕΠ (ετήσια βάση), και οι κυβερνήσεις να θριαμβολογούν και να την προβάλλουν σαν σημαντική επένδυση.
Όμως, η λειτουργία της, μεσομακροπρόθεσμα, μπορεί να μην συνεισφέρει τελικά στην ανάπτυξη, εάν μειώνει την απόδοση, εάν απαξιώνει ή υποβαθμίζει άλλους φυσικούς πόρους (τα ύδατα για τις καλλιέργειες, την αλιεία ή το τουρισμό, σε μία περιοχή με πολυετή επιβάρυνση, λόγω αδυναμίας του φυσικού αλλά και του δομημένου περιβάλλοντος να αποδομήσει τα απόβλητα).

Υπάρχουν τεράστια περιθώρια ανάπτυξης της οικονομίας εάν βελτιωθεί η “απόδοση” της, που αυτή τη στιγμή υποτιμάται και δεν αξιοποιείται από τη κυβέρνηση, λόγω μη επίλυσης των διαρθρωτικών προβλημάτων, κακής οργάνωσης, κακού σχεδιασμού και ενδεχόμενα άγνοιας από τα περισσότερα κυβερνητικά στελέχη.

Στέλιος Φενέκος
Πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών και Υποναύαρχος ε.α

Διαβάστε ακόμη:

Σχόλια