Η απόφαση του πρώην δημάρχου Τιράνων, Εριόν Βελιάι, να προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο κατά της απομάκρυνσής του από το αξίωμα, έχει ανατρέψει τα σχέδια της κυβέρνησης και του Σοσιαλιστικού Κόμματος για ταχεία διαδοχή στην τοπική εξουσία της πρωτεύουσας. Η υπόθεση δεν είναι μόνο πολιτική αλλά και θεσμική, αφού αγγίζει ευθέως την ερμηνεία του άρθρου 115 του Συντάγματος της Αλβανίας, το οποίο καθορίζει πώς και πότε μπορεί να παυθεί ένας εκλεγμένος τοπικός άρχοντας.
Ο Βελιάι, ο οποίος κρατείται προσωρινά με κατηγορίες για διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος, υποστηρίζει ότι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές της δίκαιης διαδικασίας. Κατά την επιχειρηματολογία του, η απομάκρυνση ενός δημάρχου μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε περίπτωση σοβαρών παραβιάσεων του Συντάγματος ή των νόμων, κάτι που, όπως τονίζει, δεν έχει αποδειχθεί στην περίπτωσή του. Με βάση το άρθρο 115, η έφεση στο Συνταγματικό Δικαστήριο αναστέλλει αυτομάτως την απόφαση της κυβέρνησης. Έτσι, τουλάχιστον σε νομικό επίπεδο, ο Βελιάι εξακολουθεί να είναι δήμαρχος Τιράνων.
Η θέση αυτή ενισχύεται και από νομικούς όπως ο Τζόρνταν Ντάτσι, ο οποίος επισημαίνει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο δεν λειτουργεί ως «συμβολαιογράφος» της βούλησης του δημοτικού συμβουλίου, αλλά έχει υποχρέωση να εξετάσει αυστηρά τα κριτήρια και να εξασφαλίσει τη νομιμότητα κάθε απομάκρυνσης. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε, σύμφωνα με τον ίδιο, πάσχει από ελλείψεις: δεν υπήρξε ουσιαστική ακρόαση του ίδιου του Βελιάι ούτε τεκμηριωμένη καταγραφή «σοβαρών παραβάσεων».
Στο πολιτικό μέτωπο, ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα κάλεσε τους συμβούλους του Σοσιαλιστικού Κόμματος να κινηθούν γρήγορα για την απομάκρυνση του μέχρι πρότινος προστατευόμενου συνεργάτη του, επικαλούμενος την ανάγκη άμεσης διοικητικής σταθερότητας στην πρωτεύουσα. Ως διάδοχο πρότεινε την υπουργό Υγείας Όλγκα Μανάστιρλιου, μια επιλογή που φάνηκε να έχει στόχο την ομαλή μετάβαση χωρίς πολιτικά τραντάγματα. Όμως η προσφυγή του Βελιάι ακύρωσε προς το παρόν αυτό το σχέδιο, αφήνοντας την κυβέρνηση σε αμηχανία.
Η Προεδρία, από την πλευρά της, δήλωσε ότι δεν έχει λάβει επίσημη ενημέρωση για κενή θέση στον Δήμο Τιράνων, ενώ η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή τόνισε ότι δεν μπορεί να κινήσει διαδικασίες για αναπληρωματικές εκλογές χωρίς σχετικό διάταγμα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτό καταδεικνύει το θεσμικό αδιέξοδο: όλοι περιμένουν την κρίση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, χωρίς την οποία καμία κίνηση δεν μπορεί να θεωρηθεί νόμιμη.
Η υπόθεση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αν ληφθεί υπόψη η πορεία του Βελιάι στην πολιτική. Από ιδρυτής της μικρής κίνησης G-99 και υπουργός το 2013, εξελίχθηκε στον ισχυρότερο τοπικό άρχοντα της χώρας και θεωρήθηκε για χρόνια διάδοχος του Ράμα. Η απομάκρυνσή του, μετά από δεκαετία στην ηγεσία της πρωτεύουσας, σηματοδοτεί και την πτώση μιας φιλοδοξίας: να γίνει ο νέος φυσικός ηγέτης των Σοσιαλιστών.
Όμως το κρίσιμο ζήτημα δεν είναι μόνο το πολιτικό μέλλον του Βελιάι. Είναι κυρίως η λειτουργία του κράτους δικαίου στην Αλβανία. Εάν το Συνταγματικό Δικαστήριο κρίνει ότι η διαδικασία απομάκρυνσης δεν τήρησε τις συνταγματικές εγγυήσεις, θα σταλεί σαφές μήνυμα ότι ακόμη και οι πιο ισχυροί πολιτικοί πρέπει να απομακρύνονται μόνο με διαφανείς και νόμιμες διαδικασίες. Αντίθετα, αν το Δικαστήριο επικυρώσει την απόφαση της κυβέρνησης, τότε θα δημιουργηθεί προηγούμενο που θα επιτρέπει ταχύτερες πολιτικές παρεμβάσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Μέχρι να υπάρξει τελική απόφαση, η πρωτεύουσα βρίσκεται σε θεσμικό κενό: με δήμαρχο τυπικά εν ενεργεία αλλά πρακτικά ανίκανο να ασκήσει καθήκοντα λόγω προσωρινής κράτησης. Το πώς θα λυθεί αυτός ο γρίφος θα δείξει πολλά για την ωριμότητα των θεσμών και για το αν η Αλβανία μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην πολιτική σκοπιμότητα και την αυστηρή συνταγματική τάξη.
Ο Βελιάι, ο οποίος κρατείται προσωρινά με κατηγορίες για διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος, υποστηρίζει ότι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές της δίκαιης διαδικασίας. Κατά την επιχειρηματολογία του, η απομάκρυνση ενός δημάρχου μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε περίπτωση σοβαρών παραβιάσεων του Συντάγματος ή των νόμων, κάτι που, όπως τονίζει, δεν έχει αποδειχθεί στην περίπτωσή του. Με βάση το άρθρο 115, η έφεση στο Συνταγματικό Δικαστήριο αναστέλλει αυτομάτως την απόφαση της κυβέρνησης. Έτσι, τουλάχιστον σε νομικό επίπεδο, ο Βελιάι εξακολουθεί να είναι δήμαρχος Τιράνων.
Η θέση αυτή ενισχύεται και από νομικούς όπως ο Τζόρνταν Ντάτσι, ο οποίος επισημαίνει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο δεν λειτουργεί ως «συμβολαιογράφος» της βούλησης του δημοτικού συμβουλίου, αλλά έχει υποχρέωση να εξετάσει αυστηρά τα κριτήρια και να εξασφαλίσει τη νομιμότητα κάθε απομάκρυνσης. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε, σύμφωνα με τον ίδιο, πάσχει από ελλείψεις: δεν υπήρξε ουσιαστική ακρόαση του ίδιου του Βελιάι ούτε τεκμηριωμένη καταγραφή «σοβαρών παραβάσεων».
Στο πολιτικό μέτωπο, ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα κάλεσε τους συμβούλους του Σοσιαλιστικού Κόμματος να κινηθούν γρήγορα για την απομάκρυνση του μέχρι πρότινος προστατευόμενου συνεργάτη του, επικαλούμενος την ανάγκη άμεσης διοικητικής σταθερότητας στην πρωτεύουσα. Ως διάδοχο πρότεινε την υπουργό Υγείας Όλγκα Μανάστιρλιου, μια επιλογή που φάνηκε να έχει στόχο την ομαλή μετάβαση χωρίς πολιτικά τραντάγματα. Όμως η προσφυγή του Βελιάι ακύρωσε προς το παρόν αυτό το σχέδιο, αφήνοντας την κυβέρνηση σε αμηχανία.
Η Προεδρία, από την πλευρά της, δήλωσε ότι δεν έχει λάβει επίσημη ενημέρωση για κενή θέση στον Δήμο Τιράνων, ενώ η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή τόνισε ότι δεν μπορεί να κινήσει διαδικασίες για αναπληρωματικές εκλογές χωρίς σχετικό διάταγμα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτό καταδεικνύει το θεσμικό αδιέξοδο: όλοι περιμένουν την κρίση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, χωρίς την οποία καμία κίνηση δεν μπορεί να θεωρηθεί νόμιμη.
Η υπόθεση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αν ληφθεί υπόψη η πορεία του Βελιάι στην πολιτική. Από ιδρυτής της μικρής κίνησης G-99 και υπουργός το 2013, εξελίχθηκε στον ισχυρότερο τοπικό άρχοντα της χώρας και θεωρήθηκε για χρόνια διάδοχος του Ράμα. Η απομάκρυνσή του, μετά από δεκαετία στην ηγεσία της πρωτεύουσας, σηματοδοτεί και την πτώση μιας φιλοδοξίας: να γίνει ο νέος φυσικός ηγέτης των Σοσιαλιστών.
Όμως το κρίσιμο ζήτημα δεν είναι μόνο το πολιτικό μέλλον του Βελιάι. Είναι κυρίως η λειτουργία του κράτους δικαίου στην Αλβανία. Εάν το Συνταγματικό Δικαστήριο κρίνει ότι η διαδικασία απομάκρυνσης δεν τήρησε τις συνταγματικές εγγυήσεις, θα σταλεί σαφές μήνυμα ότι ακόμη και οι πιο ισχυροί πολιτικοί πρέπει να απομακρύνονται μόνο με διαφανείς και νόμιμες διαδικασίες. Αντίθετα, αν το Δικαστήριο επικυρώσει την απόφαση της κυβέρνησης, τότε θα δημιουργηθεί προηγούμενο που θα επιτρέπει ταχύτερες πολιτικές παρεμβάσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Μέχρι να υπάρξει τελική απόφαση, η πρωτεύουσα βρίσκεται σε θεσμικό κενό: με δήμαρχο τυπικά εν ενεργεία αλλά πρακτικά ανίκανο να ασκήσει καθήκοντα λόγω προσωρινής κράτησης. Το πώς θα λυθεί αυτός ο γρίφος θα δείξει πολλά για την ωριμότητα των θεσμών και για το αν η Αλβανία μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην πολιτική σκοπιμότητα και την αυστηρή συνταγματική τάξη.
Διαβάστε ακόμη

Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών