Τα περισσότερα ιστορικά τεκμήρια συγκλίνουν στο ότι ο Κολόμβος γεννήθηκε στη Γένοβα, γιος ενός ταπεινού υφαντουργού, του Ντομένικο Κολόμπο. Από νεαρή ηλικία φάνηκε η έφεσή του στη θάλασσα και την εξερεύνηση, ενώ αργότερα απέκτησε εμπειρία ως έμπορος και ναυτικός στα ταξίδια της Μεσογείου και του Ατλαντικού. Εγγραφα της εποχής, όπως συμβολαιογραφικές πράξεις και προσωπικές επιστολές, ενισχύουν αυτή την εκδοχή. Ωστόσο, οι ασάφειες γύρω από τη νεότητά του και η μυστικοπάθεια που ο ίδιος καλλιεργούσε για την καταγωγή του άφησαν χώρο σε άλλες θεωρίες να αναπτυχθούν.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία είναι ότι ο ίδιος ο Κολόμβος απέφευγε συστηματικά να μιλάει για τον τόπο γέννησής του. Στις επιστολές του υπέγραφε συχνά με το ιδιότυπο «XPO FERENS», που σημαίνει «Αυτός που φέρει τον Χριστό», γραφή που παραπέμπει σε ελληνική παράδοση. Ο γιος του, Φερδινάνδος Κολόμβος, κατέγραψε ότι ο πατέρας του υπήρξε άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση, γνώστης γλωσσών και έμπειρος θαλασσοπόρος, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην ταίριαζε με το προφίλ ενός απλού υφαντουργού από τη Γένοβα.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, Έλληνες και ξένοι ερευνητές άρχισαν να προβάλλουν την ιδέα ότι ο Κολόμβος είχε καταγωγή από τη Χίο ή έστω ότι διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με το νησί. Ο Σεραφείμ Κανούτας, στο βιβλίο του Christofer Columbus, a Greek nobleman (1913), υποστήριξε ότι ο Κολόμβος δεν ήταν ο ίδιος άνθρωπος με τον Γενοβέζο υφαντουργό, αλλά γόνος της βυζαντινής οικογένειας Δισυπάτων Παλαιολόγων. Σύμφωνα με τον Κανούτα, ο πραγματικός θαλασσοπόρος ονομαζόταν Δισύπατος ή Γεώργιος Παλαιολόγος και υιοθέτησε το όνομα Κολόμβος.
Την άποψη αυτή ακολούθησαν και άλλοι συγγραφείς. Ο Δημήτριος Σισιλιάνος, το 1962, δημοσίευσε το έργο Χριστόφορος Κολόμβος (Βυζαντινός ευπατρίδης), ενώ η Ruth Durlacher το 1989 εξέδωσε στη Χίο το βιβλίο Χριστόφορος Κολόμβος, ο βυζαντινός πρίγκιπας από τη Χίο. Και οι δύο αναπτύσσουν επιχειρήματα γύρω από τη σχέση του με το νησί, τις επαφές του με την αριστοκρατική οικογένεια των Ιουστινιάνι, αλλά και τις ενδείξεις που παρέχει το ίδιο το έργο του Κολόμβου.
Αναμφισβήτητα, ο Κολόμβος γνώριζε πολλά για τη μαστίχα της Χίου. Σε επιστολές του και στο πλοηγικό του ημερολόγιο, κάνει λόγο για το μοναδικό αυτό προϊόν και αναφέρει με λεπτομέρειες τη συγκομιδή και την αξία του. Μάλιστα, όταν βρέθηκε στην Κούβα το 1492, συνέκρινε τα τοπικά φυτά με τα μαστιχόδεντρα της Χίου. Αυτές οι γνώσεις δύσκολα θα μπορούσαν να αποκτηθούν χωρίς προσωπική εμπειρία από το νησί, γεγονός που καθιστά σχεδόν βέβαιη την παραμονή του εκεί γύρω στο 1475.
Σύμφωνα με τον Χ.Δ. Λάζο, ερευνητή του 20ού αιώνα, ο Κολόμβος φιλοξενήθηκε από τον Άντζελο Ιουστινιάνι Μπάνκα, έναν λόγιο και φιλέλληνα της Χίου, στην έπαυλη «Ομέρικα» κοντά στη Δασκαλόπετρα. Αν όντως συνέβη αυτό, τότε είναι πολύ πιθανό ότι στη Χίο άρχισε να συλλαμβάνει το σχέδιο για ένα μεγάλο υπερατλαντικό ταξίδι προς τις «Ινδίες».
Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι η προφορική παράδοση που διασώζεται στο Βροντάδο της Χίου. Σύμφωνα με αυτή, ναυτικοί από το νησί είχαν ταξιδέψει στη Δύση πριν από τον Κολόμβο, με επικεφαλής τον καπετάν Αντρέα. Όταν ο Κολόμβος έφτασε στη Χίο, ήρθε σε επαφή μαζί τους και αξιοποίησε τόσο τις γνώσεις τους όσο και τους χάρτες τους στο δικό του εγχείρημα. Πηγές όπως η γαλλική «Κυανή Επιθεώρησις» του 1904 ή ο Εθνικός Κήρυξ της Νέας Υόρκης το 1925 καταγράφουν αυτή την παράδοση, υπονοώντας ότι Έλληνες ναυτικοί ίσως έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του ταξιδιού του.
Ο Χ.Δ. Λάζος προχωρά ακόμη περισσότερο, υποστηρίζοντας ότι ο Κολόμβος διέθετε χάρτες της αλεξανδρινής εποχής, πιθανώς έργα του Ερατοσθένη, που διασώζονταν στη Βιβλιοθήκη του Ανακτόρου των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη. Δεν είναι βέβαιο πώς θα μπορούσαν να είχαν φτάσει στα χέρια του, αλλά η θεωρία αυτή ενισχύει το επιχείρημα ότι ο Κολόμβος είχε επαφή με την ελληνική πνευματική παράδοση.
Ένα άλλο μυστήριο είναι γιατί ο Κολόμβος δεν μίλησε ποτέ ξεκάθαρα για την καταγωγή του. Αν όντως ήταν Έλληνας Ορθόδοξος, όπως υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι της θεωρίας, τότε είχε κάθε λόγο να την αποκρύψει στην καθολική Ισπανία του 15ου αιώνα. Η Ιερά Εξέταση και το πολιτικό κλίμα θα καθιστούσαν επικίνδυνη οποιαδήποτε δήλωση διαφορετικής θρησκευτικής ή εθνικής ταυτότητας. Έτσι, ο ίδιος επέλεξε να αφήσει το μυστήριο να αιωρείται.
Η ιστορική επιστήμη, βασισμένη στα υπάρχοντα τεκμήρια, αποδέχεται ότι ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν Γενοβέζος. Οι θεωρίες για ελληνική καταγωγή του παραμένουν ελκυστικές, γεμάτες ρομαντισμό και εθνική υπερηφάνεια, αλλά στερούνται αδιάσειστων αποδείξεων. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Κολόμβος είχε άμεση σχέση με τη Χίο: γνώριζε σε βάθος τη μαστίχα, φιλοξενήθηκε από σημαντικές οικογένειες και πιθανότατα συνεργάστηκε με έμπειρους Έλληνες ναυτικούς.
Είτε ήταν Έλληνας στην καταγωγή είτε όχι, ο Χριστόφορος Κολόμβος επηρεάστηκε βαθιά από τον ελληνικό χώρο και την παράδοσή του. Η Χίος, με τη ναυτική της παράδοση, τα προϊόντα της και τους θαλασσοπόρους της, στάθηκε ένας από τους σταθμούς που καθόρισαν τη διαδρομή του προς τον Νέο Κόσμο. Και μόνο αυτό αρκεί για να δίνει στην Ελλάδα μια ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της ανακάλυψης της Αμερικής.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών