Γράφει ο Στέλιος Φενέκος
Βρέθηκα σε τηλεοπτική συζήτηση στην εκπομπή “ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ” στον ANT1, όπου συζητήσαμε το ζήτημα της πληροφορίας που δημοσιεύθηκε, ότι παρακολουθούντο οι επικοινωνίες του Α/ΓΕΕΘΑ (οι Τούρκοι δεν έχασαν ευκαιρία και το έκαναν πρωτοσέλιδο).
Όμως οι πληροφορίες δεν μας λένε σαφώς εάν παρακολουθούντο οι επίσημες κρατικές επικοινωνίες του Α/ΓΕΕΘΑ με τα κρατικά υπηρεσιακά μέσα επικοινωνίας ή οι ιδιωτικές επικοινωνίες του με τα ιδιωτικά προσωπικά μέσα του.
Και εξέφρασα τις αντιρρήσεις μου ως προς το "τσουβάλιασμα" που επιχειρείται με τις νόμιμες παρακολουθήσεις επικοινωνιών επίσημων κρατικών φορέων και οργανισμών και με τις παράνομες ιδιωτικές υποκλοπές.
Το "τσουβάλιασμα" αυτό δεν κάνει διάκριση μεταξύ όσων προβλέπονται για τις επίσημες συνομιλίες με τα τηλέφωνα κρατικών φορέων και Οργανισμών όπως το ΓΕΕΘΑ, όπου υπάρχει θεσμική πρόβλεψη και προειδοποίηση για την παρακολούθηση εντός της υπηρεσίας και μόνο για υπηρεσιακούς λόγους.
Δηλαδή μπορεί οι επικοινωνίες της υπηρεσίας με υπηρεσιακά μέσα να παρακολουθούνται για την διασφάλιση του απορρήτου και της εργασιακής ασφάλειας του ΓΕΕΘΑ, έναντι των προσωπικών/ιδιωτικών επικοινωνιών του κάθε αξιωματικού, οι οποίες για να παρακολουθηθούν από οιαδήποτε κρατική υπηρεσία πληροφοριών χρειάζεται η διαδικασία της Δικαστικής εντολής.
Η διαδικασία αυτή της νόμιμης υπηρεσιακής παρακολούθησης έχει θεσμικά ερείσματα στην Ελληνική νομοθεσία και πέραν των κρατικών υπηρεσιών μπορεί να εφαρμόζεται και στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία (2018/1972 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις (πρότερη προειδοποίηση, συγκεκριμένα μέσα, παρακολούθηση μέσω πάροχου, κλπ) για τις εργασίες και μόνο και για την ασφάλεια των επιχειρήσεων και του εμπορικού απορρήτου.
Όμως όλα αυτά τα θεσμικά ερείσματα παραβλέπονται από πολλούς και επιχειρείται επιπόλαιο "τσουβάλιασμα", χωρίς μάλιστα κάποια σοβαρή πρόταση για θεσμικές βελτιώσεις, εάν υπάρχουν δυσλειτουργίες, καταχρηστικές πρακτικές και παραβιάσεις δικαιωμάτων (που οπωσδήποτε υπάρχουν όπως διαπιστώθηκε τελευταία) .
Με πρόταγμα την ιδεολογική και μόνο τοποθέτηση, αυτός που "τσουβαλιάζει" χωρίς πρόταση βελτίωσης των θεσμών ελάχιστα λαμβάνει υπ’ όψη το θεσμικό πλαίσιο, τις προβλέψεις αλλά και τις αδυναμίες που αναδεικνύονται και πρέπει να βελτιωθούν οπωσδήποτε σε ένα Φιλελεύθερο Δημοκρατικό κράτος που σέβεται τις προβλέψεις του Συντάγματος.
1. ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το νομικό πλαίσιο παρακολουθήσεων επικοινωνιών από κρατικούς φορείς στην Ελλάδα περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες:
α) Νόμιμες παρακολουθήσεις επικοινωνιών σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες που ορίζονται από τους Εκτελεστικούς Νόμους του άρθ. 19 του Συντάγματος, που προστατεύει την ελευθερία της επικοινωνίας και το απόρρητο των επικοινωνιών ΟΛΩΝ των πολιτών. Σύμφωνα με τον κύριο εκτελεστικό νόμο 2225/1994, το απόρρητο των επικοινωνιών μπορεί να αναιρεθεί μόνο:
1) για λόγους εθνικής ασφάλειας
2) για διερεύνηση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων
β). Βιντεοπαρακολούθηση: Το Άρθρο. 3 του Ν. 2472/1972 για την “Προστασία Προσωπικών Δεδομένων” εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής του νόμου την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από τις κρατικές αρχές μέσω κάμερας σε εγκαταστάσεις σε δημόσιους χώρους για συγκεκριμένους σκοπούς, για προστασία της κρατικής ασφάλειας. Το άρθρο 14 του Ν. 3917/20113 τροποποίησε στον νόμο περί προστασίας δεδομένων την διάταξη αυτή και ενσωμάτωσε οποιοδήποτε σύστημα βιντεοεπιτήρησης, που συνοδεύτηκε και με την ψήφιση Προεδρικού Διατάγματος γι’ αυτό.
γ). Επιτήρηση μαζικών εκδηλώσεων από βιντεοκάμερες (κινητές και σταθερές): στο πλαίσιο του νόμου περί διατήρησης/αποθήκευσης των δεδομένων 3917/2011.
2. ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Οι ελληνικές κρατικές αρχές που έχουν ως βασική αποστολή τη συλλογή, αποθήκευση και ανάλυση πληροφοριών για την προστασία εθνικής ασφάλειας και την πρόληψη τρομοκρατικών επιθέσεων είναι οι εξής:
α) Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών) (ΕΥΠ) ως ανεξάρτητη υπηρεσία που διέπεται από την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου 5343/2022, ν. 3649/2008, ν. 3115/2003, και βάσει του Ν.4622/2019, υπάγεται στην Προεδρία της Κυβερνήσεως.
Αποστολή της Ε.Υ.Π. είναι η συλλογή, ανάλυση και γνωστοποίηση πληροφοριών στις αρμόδιες αρχές, αναφορικά µε την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κατασκοπευτικής και τρομοκρατικής απειλής, την κυβερνοασφάλεια, καθώς και τις δραστηριότητες που συνιστούν απειλή κατά του δημοκρατικού πολιτεύµατος, των θεµελιωδών ανθρωπίνων δικαιωµάτων, της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας και της εθνικής ασφάλειας.
Παράλληλα, η Ε.Υ.Π. αποτελεί την Εθνική Αρχή INFOSEC, την Εθνική Αρχή CRYPTO, την Εθνική Αρχή TEMPEST και το Εθνικό CERT.
β) Η Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών ((Δι.Δ.Α.Π.) της Αστυνομίας, ως Κεντρική Αρχή Πληροφοριών της Ελληνικής Αστυνομίας για την αντιμετώπιση κάθε μορφής εγκληματικότητας και ιδίως του Οργανωμένου Εγκλήματος και της Τρομοκρατίας (άρθρο 15 του Ν 4249/2014).
Η διεύθυνση αυτή εποπτεύεται από εισαγγελέα ο οποίος είναι Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου Ανάλυσης, Έρευνας και Προγραμματισμού για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος.
Οι εξουσίες που του έχουν ανατεθεί περιλαμβάνουν έγκριση παρακολούθησης προσώπων αλλά και αιτήματα έναντι του ιδιωτικού τομέα (δικαίωμα πρόσβασης σε δεδομένα που κατέχονται από πάροχους τηλεπικοινωνιών ή διαδικτύου, καθώς και δικαίωμα να αρνηθεί την πρόσβαση).
Για σκοπούς έρευνας, ανίχνευσης και δίωξης εγκλημάτων και εθνικών για λόγους ασφαλείας τα όργανα επιβολής του νόμου μπορούν να ζητήσουν πρόσβαση στις επικοινωνίες (όπως προβλέπεται από ειδικούς νομικούς νόμους και τον Ελληνικό Δικονομικό Ποινικό Κώδικα).
γ) Διεύθυνση Αντιμετώπισης Ειδικών Εγκλημάτων Βίας (Δ.Α.Ε.Ε.Β.) και εγκληματολογικής έρευνας, που υπάγεται απευθείας στον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας και έχει εδαφική αρμοδιότητα σε όλη την επικράτεια της χώρας (Π.Δ. 14/2001)
ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ – ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ
1. "Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Θερμών και Διαφάνειας της Βουλής":
Στην ΕΥΠ ασκείται κοινοβουλευτικός έλεγχος από την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλή των Ελλήνων, όπως αναφέρεται στο άρθ. 43 Α παρ. 2 στοιχείο β) του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων (παρ. 3 του άρθρου 11 της Απόφασης 693/2008). Μεταξύ των εξουσιών της Επιτροπής είναι να καλεί και εξετάζει πρόσωπα και να καλεί τον Γενικό Διευθυντή της ΕΥΠ για ακρόαση με την παρουσία του Υπουργού (παρ. 3 του άρθρου 11 της Απόφασης 693/2008).
2. Η Ελληνική Αρχή για την Ασφάλεια και το Απόρρητο των Επικοινωνιών» (Α.Δ.Α.Ε.):
Είναι η ανεξάρτητη διοικητική αρχή που είναι αρμόδια για την εποπτεία των νόμιμων παρακολουθήσεων επικοινωνιών (Ν. 3115/2003). Α:ρμοδιότητες της είναι η έρευνα, και ο έλεγχος με επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισμό, τα αρχεία, τις βάσεις δεδομένων και έγγραφα της Ελληνικής Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) (άρθρ. 6 παρ. 1α του Ν. 3115/2003).
Πρόσθετη υποχρέωση της Ελληνικής Αρχής Ασφάλειας Επικοινωνιών και Απορρήτου είναι να δημοσιεύει και να υποβάλλει ετήσιες εκθέσεις στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας για τη λειτουργία, τις πράξεις και τα στατιστικά στοιχεία που συνέλεξε σχετικά με ζητούμενες υποκλοπές (άρθρ. 1 παρ. 2 Ν. 3115/2003).
Σύμφωνα με το άρθ. 6 παρ. 1 του Ν. 3115/2003, η Α.Δ.Α.Ε. μπορεί μόνο να παρακολουθεί τη διαδικασία άρσης του απορρήτου σύμφωνα με τη διαδικασία και απαιτήσεις των άρθρων 3, 4, 5 του Ν. 2225/1994 αλλά δεν επιτρέπεται να αξιολογήσει την κρίση των αρμόδιων δικαστικών αρχών. Στις περιπτώσεις που περιγράφονται στα άρθρα 3, 4 και 5 του Ν. 2225/ 1994, η Α.Δ.Α.Ε παρακολουθεί μόνο την τήρηση των όρων και τις διαδικασίες για την αναίρεση του απορρήτου της επικοινωνίας, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κρίση της αρμόδιας δικαστικής αρχής.
Η Α.Δ.Α.Ε. μπορεί να παρακολουθεί μόνο τη διαδικασία όχι την ουσία για την άρση του απορρήτου. Μόνο η αρμόδια δικαστική αρχή μπορεί αποφασίζει για την αναγκαιότητα άρσης του απορρήτου.
3. Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών δεδομένων: Σύμφωνα με τον Νόμο περί Διατήρησης Δεδομένων, η Ελληνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων έχει ευθύνες σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων (Ν. 2472/1997) ενώ η Α.Δ.Α.Ε. πρέπει να διασφαλίζει την εφαρμογή του νομικού πλαισίου για την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών και για τη νόμιμη παρακολούθηση (Ν. 3115/2003).
Αλλά και τα δεδομένα κίνησης και τοποθεσίας θεωρούνται επικοινωνίες και προσωπικά δεδομένα και ο νόμος κατανέμει κοινές αρμοδιότητες (άρθρα 7 παρ. 2, 9 και 12 παρ. 2) και επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες (άρθρα 7 παρ. 2, 8 παρ. 2 και 9) σε δύο ανεξάρτητες διοικητικές αρχές. Η κοινή εποπτεία από δύο αρχές με έλλειψη προσωπικού μπορεί να οδηγήσει σε ασυνέπειες και έλλειψη αποτελεσματικότητας του εποπτικού μηχανισμού.
Σχετικά Θέματα
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών