Ο εκδότης Κώστας Ελευθερουδάκης περιγράφει με ζωντάνια το Παναθηναϊκό Στάδιο όπως το θυμάται από την παιδική του ηλικία: «ένα βουνίσιο χωμάτινο πέταλο γεμάτο αγριόχορτα, με καμιά δεκαριά μισοσπασμένα μαρμάρινα σκαλοπάτια, αρχαία κατάλοιπα σκορπισμένα σ’ όλη του την έκταση». Αυτή η εικόνα μεταμορφώθηκε δραματικά όταν επέστρεψε στην Αθήνα για τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896. «Με κατάπληξη αντίκρισα στη θέση του ερειπωμένου που γνώριζα Σταδίου, ένα Στάδιο νέο, που στους κάτασπρους μαρμάρινους κόλπους του δεχόταν τα Ελληνόπουλα της νέας γενιάς», σημειώνει.
Η αναστήλωση του Σταδίου για τους Αγώνες του 1896 ήταν έργο τεράστιας κλίμακας, τόσο σε επίπεδο ανθρώπινων πόρων όσο και τεχνικών απαιτήσεων. Περίπου 550 εργάτες εργάστηκαν αδιάκοπα επί μήνες, αντιμετωπίζοντας δύσκολες καιρικές συνθήκες ενός πρωτοφανούς χειμώνα. Η ολοκλήρωση του έργου ήταν τόσο πιεστική χρονικά, που τελικά χρειάστηκαν και έκτακτες λύσεις: οι επάνω κερκίδες βάφτηκαν προσωρινά με λευκό χρώμα, καθώς η μαρμάρινη επένδυση δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί εγκαίρως. Παρά τις δυσκολίες, περίπου 80.000 θεατές κατέκλυσαν το νέο Στάδιο κατά την τελετή έναρξης, σε μια πόλη που τότε αριθμούσε μόλις 128.000 κατοίκους.
Η ιστορία του Σταδίου ξεκινά πολύ νωρίτερα. Η κατασκευή του αρχαίου Παναθηναϊκού Σταδίου υπαγορεύτηκε από τη μορφολογία του γεωγραφικού σημείου: ένα φυσικό κοίλωμα στον Λόφο του Αρδηττού, κοντά στον Ιλισσό, εκτός των τειχών της αρχαίας πόλης. Ο χώρος παραχωρήθηκε από τον ιδιώτη Δεινία, κατόπιν πρωτοβουλίας του άρχοντα Λυκούργου, γύρω στο 330-329 π.Χ., προκειμένου να ανεγερθεί το νέο στάδιο για τα Παναθήναια, τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Το αρχικό στάδιο ήταν χωμάτινο, με ξύλινα καθίσματα μόνο για τους άρχοντες και τους ιερείς, ενώ οι υπόλοιποι θεατές καθόταν στο έδαφος.
Η εντυπωσιακή μαρμάρινη μορφή που σήμερα συνδέουμε με το Στάδιο προέκυψε αιώνες αργότερα, επί Ηρώδη Αττικού, μεταξύ 139-144 μ.Χ. Οι αναβαθμίσεις περιλάμβαναν κατάλευκες μαρμάρινες σειρές για περίπου 50.000 θεατές, πολυτελή καθίσματα για επίσημους καλεσμένους και υπόγεια δίοδο στην ανατολική πλευρά, γνωστή σήμερα ως «Τρύπα της Μοίρας». Ωστόσο, όπως συνέβη σε όλα τα μεγάλα ρωμαϊκά στάδια, οι αγώνες σταδιακά αντικαταστάθηκαν από θηριομαχίες και, με την επικράτηση του χριστιανισμού, το Στάδιο εγκαταλείφθηκε και τα μάρμαρά του χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό.
Η ιδέα της αναστήλωσης για τους Αγώνες του 1896 ήρθε σε μια περίοδο έντονης πολιτικής και οικονομικής κρίσης. Η πρωτεύουσα δεν διέθετε στάδιο, και το μέγεθος του αρχαίου Παναθηναϊκού Σταδίου είχε επιβεβαιωθεί μόνο μετά τις ανασκαφές του Ernst Ziller το 1858. Η ιδιοκτησία του χώρου είχε περάσει στο Δημόσιο το 1870, αλλά η πολυδάπανη αποκατάσταση παρέμενε ανέφικτη. Πολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ Τρικούπη και Δηλιγιάννη και η κατάσχεση της περιουσίας του Ευάγγελου Ζάππα δυσκόλεψαν περαιτέρω τα σχέδια. Τελικά, η χρηματοδότηση εξασφαλίστηκε χάρη στον εθνικό ευεργέτη Γεώργιο Αβέρωφ, ενώ η αναστήλωση ακολούθησε τα σχέδια του Αναστάσιου Μεταξά, χωρίς προσθήκες ή αλλαγές στην αρχαία μορφή του Σταδίου.
Η επιτυχία της αποκατάστασης καθιέρωσε το Παναθηναϊκό Στάδιο ως παγκόσμιο σύμβολο της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, συνδέοντας το σύγχρονο ελληνικό έθνος με την ένδοξη αρχαιότητά του. Με την πάροδο των δεκαετιών, οι προτάσεις για επέκταση ή αλλαγή της μορφής του Σταδίου απορρίφθηκαν, διασφαλίζοντας την ιστορική και αρχιτεκτονική ακεραιότητα του μνημείου. Σήμερα, το Στάδιο παραμένει σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τους αθλητικούς αγώνες, αλλά και για την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, αντικατοπτρίζοντας την αδιάκοπη προσπάθεια σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν.
Η διαδρομή του Παναθηναϊκού Σταδίου από το χωμάτινο, εγκαταλειμμένο πεταλόσχημο αρχαίο στάδιο μέχρι τη μαρμάρινη αίγλη των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων αποτυπώνει την ιστορική συνέχεια και τον σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά. Είναι ένα μνημείο που συνδυάζει τη μνήμη, την τέχνη και την αθλητική παράδοση, αποτελώντας ζωντανό σύνδεσμο ανάμεσα στην αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών