Στην ομηρική παράδοση απαντά η «Απείρη», ενώ ο Πίνδαρος αναφέρεται στην «Άπειρον», περιγράφοντας την Ήπειρο ως τη σκληρή αλλά γόνιμη γη του ελληνικού χώρου, ένα τοπίο τραχύ, το οποίο όμως γέννησε και καλλιέργησε το ελληνικό πνεύμα. Ο Δημήτρης Ευαγγελίδης, στη μελέτη του Οι αρχαίοι κάτοικοι της Ηπείρου (Αθήνα, 1960), υποστήριξε ότι η ονομασία «Ήπειρος» καθιερώθηκε περί τον 6ο αιώνα π.Χ., καθώς ο Εκαταίος αναφέρει το Ωρικόν (Αυλώνα) ως λιμάνι της Ηπείρου. Αντίστοιχα, ο ιστορικός Beloch θεωρεί ότι η χρήση του όρου ξεκίνησε νωρίς στον δυτικό ελληνικό χώρο και εντοπίζεται τόσο στην Οδύσσεια όσο και στον «Νηών Κατάλογο» της Ιλιάδας, όπου μνημονεύονται από κοινού η Ήπειρος και η Ακαρνανία.
Κατά την αρχαιότητα, η Ήπειρος οριζόταν γεωγραφικά και εθνολογικά με σαφή αλλά μεταβαλλόμενα όρια. Ανατολικά την περιόριζε η οροσειρά της Πίνδου, δυτικά το Ιόνιο και το Αδριατικό πέλαγος, ενώ νότια το φυσικό της σύνορο ήταν αρχικά ο ποταμός Αχελώος και αργότερα ο Αμβρακικός κόλπος. Τα βόρεια όρια δεν ήταν σταθερά: άλλοτε εκτείνονταν μέχρι τον ποταμό Γενούσο (σημερινό Shkumbini) και άλλοτε υποχωρούσαν νοτιότερα, έως τα Ακροκεραύνια όρη και τον μυχό του Αυλώνα.
Οι αρχαίοι συγγραφείς προσφέρουν πολύτιμες μαρτυρίες για τη βόρεια έκταση της Ηπείρου. Ο Εκαταίος τον 6ο αιώνα π.Χ. αναφέρει το Ωρικό ως λιμάνι της Ηπείρου, ενώ ο Σκύλαξ ο Καρνανδεύς, τον 4ο αιώνα π.Χ., τοποθετεί τη Χαονία εντός της ηπειρωτικής επικράτειας, βόρεια των Ακροκεραυνίων. Ο Πτολεμαίος χαρακτηρίζει την Ήπειρο ως «αρχέγονο Ελλάδα», σημειώνοντας ότι από την Ωρυκία αρχίζει ο ελληνικός κόσμος. Μεταγενέστερες πηγές τοποθετούν τα όρια της Ηπείρου έως την Επίδαμνο (Δυρράχιο) και την Απολλωνία, κατά μήκος της οδού Εγνατίας. Ιδιαίτερη σημασία έχει η μαρτυρία του Στράβωνα, ο οποίος θεωρεί την Απολλωνία, στα δεξιά του ποταμού Αώου, ως ηπειρωτική πόλη.
Οποιαδήποτε διαφορετική οριοθέτηση της Ηπείρου κρίνεται αυθαίρετη και ιστορικά ατεκμηρίωτη. Στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, τα όρια αυτά αναγνωρίστηκαν από τις διεθνείς διασκέψεις που ασχολήθηκαν με το ηπειρωτικό ζήτημα. Παρ’ όλα αυτά, στη σύγχρονη εποχή η Ήπειρος παραμένει διχοτομημένη, με τη Βόρεια Ήπειρο να αντιμετωπίζει το φαινόμενο της σταδιακής εγκατάλειψης από τον ελληνικό πληθυσμό της.
Η ανθρώπινη παρουσία στην Ήπειρο ανάγεται στην παλαιολιθική εποχή. Αρχαίες παραδόσεις και ιστορικές ενδείξεις τοποθετούν στην περιοχή αυτή την αφετηρία σημαντικών ελληνικών φύλων, όπως οι Δωριείς, οι Βοιωτοί, οι Θεσσαλοί και οι Γραικοί. Στην Ήπειρο επικράτησαν κυρίως δωρικά φύλα: οι Θεσπρωτοί, γνωστοί ήδη από τον Όμηρο, οι Χάονες (6ος–5ος αι. π.Χ.) και οι Μολοσσοί, οι οποίοι μετά την πολιτική τους επικράτηση τον 4ο αιώνα π.Χ. οδήγησαν στη συγκρότηση της «Συμμαχίας των Ηπειρωτών».
Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι οι Ηπειρώτες δεν παρουσιάζουν καμία φυλετική διαφοροποίηση σε σχέση με τους υπόλοιπους Έλληνες, καθώς προέρχονται από τα βασικά ελληνικά φύλα, τους Ίωνες και τους Δωριείς, που συγκροτούν τον ελληνικό εθνολογικό κορμό. Επιπλέον, σύμφωνα με την παράδοση, η Ήπειρος θεωρείται η πρώτη χώρα που γέννησε την ελληνική φυλή και προσέδωσε στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο το όνομα «Ελλάς», από τους Σελλούς ή Ελλούς της Δωδώνης. Η περιοχή γύρω από το ιερό ονομαζόταν Ελλοπία, υπογραμμίζοντας τον πρωταρχικό ρόλο της Ηπείρου στη διαμόρφωση της ελληνικής ταυτότητας.
Διαβάστε ακόμη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών