Δρόπολη

Η προέλευση του ονόματος είναι αυτονόητο ότι προέρχεται από το Δρυς. Αρχικά ήταν Δρυόπολη, Δρυϊνούπολη, Δερόπολη και τελευταία Δρόπολη. Η τοποθεσία της «πολυτραγουδησµένης» ∆ερόπολης, όπως σήμερα ονομάζεται η περιοχή της κοιλάδας του Δρύνου, μοιάζει µε πελώριο Στάδιο πού έχει για κερκίδες τα γύρω βουνά, και θεατές τα 34 ελληνικά γραφικά λιθόκτιστα χωριά που είναι τοποθετημένα πυκνά στις πλαγιές των δύο παράλληλων οροσειρών.

Οι κάτοικοι είναι αυτόχθονοι Έλληνες στη γλώσσα, ως ζωντανός οργανισμός του Έθνους, στη συνείδηση, ως προσφορά στην Πατρίδα και στα ήθη και έθιμά που διατηρούν την καθαρότητα του Ελληνικού πολιτισμού. Την ελληνικότητα των κατοίκων της Δερόπολης και την ομορφιά της, εξύμνησαν από τις αρχές του 19ου αι. περιηγητές από διάφορες χώρες της δυτικής Ευρώπης όπως ο Πουκεβίλ, ο Holland, ο Μπάυρον, ο Isambert, ο Leake, ακόμα και ο γερµανός μισέλληνας Hanh «και εις τα ελληνικά χωριά, της ∆ρόπολης Αργυροκάστρου µε εξέπληξεν ενιαχού η ελληνική κατανομή των κρανίων και των χαρακτηριστικών του προσώπου» 593 και τελευταίος στα μέσα του 20ου αι. ο Hammond. Επίσης, πολλοί Ελλαδίτες µε τον μεγαλύτερο από όλους, αλλά άγνωστο για το έργο του, Παναγιώτη Ποταγό (1886) και ακόμα και γείτονες όπως ο Ανδρέας Ζαρµπαλάς που ανέφερε: «Είναι αλήθεια ότι το δροπολίτικο τοπίο, όταν το βλέπεις πάνω από τον αυχένα της Μουζίνας σε ξαφνιάζει µε την ομορφιά του». Ως προς τη χρήση της γλώσσας ο Βασίλης Μπίτσης ανέφερε: «τούτο το μέτωπο, φύλαγε µε φανατισμό την εθνικότητά του σε όλες τις κατευθύνσεις, έτσι γινόταν εμπόδιο να αφομοιώσει την αλβανική γλώσσα, ως επίσημη γλώσσα του κράτους».

Σύμφωνα µε το τουρκικό κατάστιχο του 1431 ανήκε στο Vilayet Aryurikasri και αποκαλούνταν nahiyet Edrine (υποδιοίκ. ∆ρυνούπολις) και περιελάµβανε την περιοχή από τη Λέκλη μέχρι και την κοιλάδα του Γυφτοποτάµου. Οι Δεροπολίτες ξεκίνησαν να μεταναστεύουν κατά τα τέλη του ΙΗ΄ αιώνα και ειδικά μετά την Επανάσταση του 1821, στη Βλαχία, στην Κων/πολη, στην ελεύθερη Ελλάδα και στην Αµερική όπου ανέπτυξαν αξιόλογη δράση μαζί µε άλλους Έλληνες από όλα τα μέρη της Ελλάδος.

Συνέβαλαν πνευματικά και οικονομικά στην ίδρυση του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κων/πόλεως και στη σύσταση του Ηπειρωτικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Κων/πόλεως599 . Οι εγκατεστημένοι στην Αθήνα Δεροπολίτες µε πρωτοβουλία του ∆ηµ. Τσάρα από τη Βάνιστα ίδρυσαν το 1935 τον «Όµιλον ∆ροπολιτών», σωματείο πατριωτικό, του οποίου πρώτος πρόεδρος εξελέγη ο ίδιος.

Μεγάλη καταστροφή γνώρισαν σχεδόν όλα τα χωριά της Δερόπολης το 1814 από την επιδημία της πανώλης μέχρι του σημείου να µην υπάρχουν άνθρωποι να ενταφιάζουν τους πεθαμένους. Χαρακτηριστικά ο Πουκεβίλ ανέφερε: «Πέρασα από αυτά τα χωριά, αλλοίμονο, την άνοιξη του 1814, ακριβώς τη στιγμή που είχε εκδηλωθεί πανούκλα και πραγµατοποιούσε το καταστροφικό της έργο. Οι δρόμοι ήταν σπαρμένοι από πτώματα, οι πηγές περιτριγυρισµένες από ανθρώπινα φαντάσματα, που µε την ψυχή στο στόμα αποζητούσαν να σβήσουν τη δίψα, που τους έκαιγε τα σωθικά. Το Λίµποβο (Λυµπόχοβο) ερημώθηκε ολοκληρωτικά. Πολλά κεφαλοχώρια είχαν πάψει να υπάρχουν. Οι λύκοι και τα σκυλιά είχαν κατασπαράξει τα πτώματα που είχαν μείνει άταφα και σκόρπια στα χωράφια και παντού».

Μέχρι το 1840 τα περισσότερα χωριά της Δερόπολης ήταν ιδιόκτητα, ανήκαν σε πλούσιους Αργυροκαστρίτες τουρκοαλβανούς αγάδες, ελάχιστα ήταν ελεύθερα και εθνικό µόνο τα Σωφράτικα.

Ιδιόκτητα χωριά ήταν τα: Κολορτσή, Δερβιτσάνη, Καλογοραντζή, Βάνιστα, Χάσκοβο, Τεριαχάτες, Γορίτσα, Γράψη, Γεωργουτσάτες, Ζερβάτες, Βουλιαράτες, Βοδίνο, Κρα, Πέπελη, Σελλειό, Κακογοραντζή, Λουβίνα, Σωτήρα, Λόγγος, Κατούνα, Αγ. Νικόλαος, Κακκαβιά, Ζάβροχο, Μαυρόπουλο, Αργυροχώρι, Ραντάτες, Κάτω Επισκοπή, Γλύνα, Άνω Λάµποβο, Σούχα. Ελεύθερα χωριά ήταν τα: ∆ουβιανή, Φραστανή, Λιούγκαρη, Βόδρυστα, Άνω Επισκοπή, Βραχογοραντζή και τα µουσουλµανικά χωριά Λυµπόχοβο, Νεπράβιστα, Χρυσόδουλη και Λαζαράτες. Υπάρχουν και άλλα, όµως δυστυχώς δεν βρέθηκαν στοιχεία γιατί τα ταπιά καταστράφηκαν για άγνωστους λόγους. Εκτός των παρακάτω χωριών που θα αναφέρουµε υπήρχαν και άλλα χωριά, από τα οποία κάποια καταστράφηκαν για άγνωστους λόγους, κάποια εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους από διάφορες αιτίες και κάποια µετά το 1913 πέρασαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Πιστεύω ότι κάποια από αυτά που εγκαταλείφθηκαν ήταν µικροί συνοικισµοί, όπως οι: Εφταλάρ, Ιτιά, ∆άφνη, Μπόλσανη, Κουνουπίτσα, Λουσκανέοι κλπ. Ενώ τα χωριά που είχαν την τύχη να είναι ελεύθερα ήταν τα: Αγ. Μαρίνα, Καστάνιανη, Βάλτιστα (νυν Χαραυγή), Αρίνιστα (νυν Κτίσµατα), Ζάβροχο, Μαυρόπουλο, Τεριάχι, Χρυσόδουλη, Αργυροχώρι (παλιά Κλαζένζι) Μποζανίκο (νυν Ορεινό). Αυτά τα χωριά σήµερα ανήκουν στην περιοχή του ελεύθερου Πωγωνίου.

Σήμερα, διοικητικά, η Δρόπολη, διαιρείται στην Άνω Δρόπολη και Κάτω Δρόπολη, που μαζί με το Πωγώνι αποτελούν τον Δήμο Δρόπολης.

Χωριά Άνω Δρόπολης